Vùng núi rừng Trường Sơn nguyên sơ trong ca khúc "Tiếng đàn Ta lư" của nhạc sĩ Huy Thục hôm nào, chiều xuân nay được cộng đồng người Vân Kiều - Pa Cô ở bản Cợp, xã Húc Nghì, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị tiến cử già Hồ Tư làm chủ lễ xin Tổ tiên và Giàng đem nhạc cụ cổ truyền ra tấu trình hai bài phú “Thuở hàn vi và Ngày hội hát”.

Đúng thời khắc tiếng đàn trong ngôi nhà sàn đơn sơ đến hồi ngân khúc “tính tính tơ rình tính tính tính tình tang….” thì chúng tôi vào thăm già Hồ Tư. Sau khi chúc thọ năm mới an khang thịnh vượng, chúng tôi hỏi già có biết nhạc sĩ Huy Thục viết ca khúc "Tiếng đàn Ta lư" không? Già Tư đáp lời ngay: "Biết rõ chứ, cái ông nhạc sĩ đó viết về tiếng đàn của người Vân Kiều - Pa Cô mình đúng y cái bụng, rộn ràng tươi vui hay lắm". Rồi già Tư ngược dòng thời gian về với những tháng năm mà "Tiếng đàn ta lư" bắt đầu ngân nga khắp dãy Trường Sơn hùng vĩ:

Vợ chồng già Hồ Tư đàn hát trước mâm cơm cúng Tổ tiên

“Các cán bộ ạ! Ngày đó, cũng vào một buổi chiều đầu xuân như thế này mình và đám trai gái trong bản sau khi rủ nhau gùi bắp và đàn vào rừng cổ vũ bộ đội ta chiến đấu với kẻ thù về, thì ngay sớm hôm sau mình tình nguyện nhập ngũ vào đơn vị bộ đội địa phương chuyên phục kích đánh địch nhỏ lẻ. Còn vợ mình tên là Hồ Thị Lài lúc đó ở bản vừa sản xuất, vừa tranh thủ tham gia tổ văn nghệ đàn hát động viên bộ đội ta trên tuyến đường xẻ dọc Trường Sơn đi đánh Mỹ. Tới giữa năm 1967 đúng lúc ca khúc “Tiếng đàn Ta lư” của nhạc sĩ Huy Thục được anh chị em các đoàn văn công thi nhau biểu diễn thì trên điều mình sang đơn vị chủ lực cùng đồng đội bí mật tiến vào Khe Sanh tiêu diệt địch ở các cứ điểm Làng Vây, sân bay Tà Cơn, đồi Động Tri.

Sau khi miền Nam giải phóng, mình xuất ngũ về bản cùng vợ xây dựng hạnh phúc gia đình. Còn bây giờ mình sẽ so dây cho bà ấy hát bài “Tiếng đàn ta lư” của nhạc sĩ Huy Thục đãi các cán bộ: Đi chiến trường gùi trên vai nặng trĩu/ Đàn Ta lư, em hát tiếng ca vang cùng núi rừng/ Mừng thắng trận quê em… Đàn em reo ca, ơi đàn Ta lư/ Rừng núi quê ta, tưng bừng reo ca…”.

Tiếng đàn và lời ca của vợ chồng già Tư khiến chúng tôi cũng mênh mang hình dung ra phần nào những chiều xuân trên dãy Trường Sơn hùng vĩ thời khói lửa mà vẫn có biết bao giai điệu tươi vui cổ vũ bộ đội ta mở đường tải đạn vào Nam đánh giặc. Vợ chồng già vẫn say sưa đàn hát coi như xung quanh không có ai cho tận tới khi lắng hẳn lại thì bà Lài mới chuyển giọng thổ lộ với chúng tôi những điều gan ruột: “Mỗi khi thấy cây đào rừng sau nhà trổ đầy hoa là cái bụng mình lại thêm nhớ thương các anh bộ đội vào đầu năm 1968 vừa hành quân đến đầu con suối cạnh đường 9 ngồi giải lao chưa kịp đón nam, nữ thanh niên Vân Kiều - Pa Cô ra đàn, hát cho nghe thì hi sinh bởi bom Mỹ trút xuống quá bất ngờ. Chính vì vậy mà mỗi khi Xuân sang như thế này là mình và ông nhà lại cầm đàn Ta lư ra đầu con suối linh thiêng kia hát mời vong linh các anh bộ đội ấy về nhà ăn Tết cho ấm cái lòng, vui cả bản trên, làng dưới”.

Vợ chồng già Tư chiều nay đón Xuân mới bằng tiếng đàn, câu hát thời chiến và những lời tâm sự đầy cung bậc xúc cảm thật khó diễn tả. Bên bếp lửa rực hồng, ông Hồ Văn Giang, Chi hội trưởng NCT bản Cợp kể: “Năm 2018, để xây dựng bản nhà thành một đơn vị điểm của huyện về nâng cao hiệu quả bảo tồn, phát huy vốn văn hóa truyền thống, trước mỗi dịp lễ tết, chúng tôi đều đến tận nhà già Hồ Tư làm các loại nhạc cụ dân tộc, cách thức diễn các làn điệu dân vũ cổ và những bài khấn thần rừng, thần núi, thần thổ địa và tổ tiên. Thế mới thấy những nét văn hóa tâm linh này của cha ông xưa truyền lại đến hôm nay quý giá như thế nào”.

Cuộc viếng thăm vợ chồng già Tư của chúng tôi đang từ nội dung chúc mừng năm mới sức khỏe, trường thọ và thẩm thấu tiếng đàn Ta lư Vân Kiều - Pa Cô cổ truyền bỗng chuyển sang câu chuyện liên quan đến thành quả mùa màng bội thu của đồng bào Vân Kiều - Pa Cô xã Húc Nghì năm qua. Trước khi cạn li rượu ngô nếp thơm nồng, già Tư hưng phấn khởi thổ lộ: “Các cán bộ ạ! Tết này vui thật rồi, vì ruộng lúa đều no nước, ngô trên nương tốt bời bời, tiếng đàn Ta lư của đồng bào Vân Kiều - Pa Cô mình đã đồng thanh ngân lên mừng Xuân mới. Cả trẻ già trong bản Cợp vui vì con em bây giờ đã có trường lớp khang trang, dân bản tập trung ra nhà văn hóa ăn to và đàn hát vui nhiều nhiều đấy”.

Vâng! Xuân xum họp trong tiếng đàn, câu hát đầy cảm xúc của vợ chồng già Tư. Tết an vui. Tết đầm ấm quây quần bên những mâm cơm mừng năm mới của người Vân Kiều - Pa Cô bản Cợp, xã Húc Nghì, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị xanh mãi một màu yêu thương.