Núi Cô Tô, huyện Tri Tôn cao 614 mét, là núi lớn trong dãy Thất Sơn (Bảy Núi) huyền bí ở An Giang, nằm giáp biên giới Campuchia, nơi có đông người Khmer sinh sống.

Thất Sơn núi chung và Cô Tô nói riêng là vùng đất có nhiều truyền thuyết. Người dân trong vùng truyền nhau về các truyền thuyết này và tin vào sự linh thiêng của vùng Bảy Núi. Núi Cô Tô, còn gọi là núi Tô hay Phụng Hoàng Sơn. Người dân trong vùng nói ngọn núi giống như cái tô úp ngược nên được gọi là núi Tô. Còn Phụng Hoàng Sơn là bởi nhìn từ xa ngọn núi trông giống một con chim phượng hoàng đang cất cánh.

Có 2 cách lên núi Cô Tô. Một là leo bộ theo các bậc thang đá, hai là đi xe ôm. Đường đi bằng xe máy vô cùng khó. Những con dốc gần như dựng đứng, nhiều đoạn cua gấp khúc liên tục. Đường hẹp lại trơn, nên chỉ có dân địa phương thuộc đường với những chiếc xe “chuyên dụng” mới có thể chở khách lên núi.

Hồ Tà Pạ

Hôm chúng tôi đến núi Tô với dự định sẽ săn mây, nhưng ngắm bình minh trên đỉnh núi cũng thú vị không kém. Đoàn chúng tôi dừng lại ở Vồ Hội, ngồi trên những tảng đá to ngắm cảnh đồng ruộng lớn mờ ảo trong sương từ từ hiện ra khi mặt trời dần lên.

Người đến núi Tô chủ yếu ghé viếng miếu Bà Cố hoặc lên điểm cao nhất của núi là Điện Kín, hay còn gọi là Cấp I. Còn người đi trải nghiệm, tham quan thì không bỏ qua Sân Tiên, Vồ Hội, những nơi có thể nhìn ngắm toàn cảnh cánh đồng Tà Pạ dưới chân núi. Đặc biệt, tại vị trí đặt chữ Tri Tôn, ai đến núi Tô cũng đều muốn có một vài tấm ảnh kỉ niệm với hai chữ này như một cách đánh dấu nơi đã đến.

Cuộc sống của người dân nơi đây chủ yếu làm nông, gia đình nào cũng có vườn cây ăn trái, hoặc vườn tre.

Chùa Khmer ở đồi Tà Pạ

Không những khoác trên mình vẻ đẹp hoang sơ, kì vĩ của núi rừng với những hang động, lò ảng, đường ô, con suối, vồ đá… mà còn chứa đựng biết bao sự tích tu tiên, chém rắn hổ mây, thu phục mãnh thú li kì ở vùng Thất Sơn thời mở cõi.

Dân gian truyền rằng, xưa kia các nàng tiên nữ thường hạ xuống vùng Thất Sơn vào những đêm trăng sáng để dạo chơi và vui đùa. Một hôm, các nàng chơi trò ném đá và sáng hôm sau nơi ấy xuất hiện một ngọn núi đá chồng chất lên nhau giống như con chim phượng hoàng khổng lồ sải cánh giữa đồng bằng.

truyền thuyết kể rằng, xưa Cô Tô là nơi có rất nhiều loài chim đẹp về trú ngụ, trong đó có chim phượng hoàng, nên gọi là Phụng Hoàng Sơn. Ngay dưới chân Phụng Hoàng Sơn là hồ Soài So tích nước từ những con suối vàng, suối bạc chảy từ đỉnh núi xuống, nước trong veo, mặt hồ phẳng lặng, gợn sóng lăn tăn tạo thành bức tranh sơn thủy giữa núi rừng.

Khám phá núi Tô càng không thể bỏ qua các món ăn được chế biến từ cây thốt nốt, như: Nước thốt nốt, đường, mứt, chè, bánh bò, rượu, thạch thốt nốt… Thưởng thức bánh xèo rau rừng Bảy Núi với hơn 20 loại rau rừng cùng nhiều loại trái cây đặc sản, như: Nho rừng, trâm rừng, hồng quân, xoài, vải rừng, bơ, mãn cầu, vú sữa, sầu riêng đến các loại cua núi, ốc núi, cá suối.