Á Nam Lưu Niệm Đường

Á Nam Lưu Niệm Đường

“Á Nam Tuấn Khải xanh Nùng Lĩnh/ Hiếu nữ Lan Hinh thắm Nhị Hà”

Nằm giữa phố thị ồn ào, ngược xuôi, Á Nam Lưu Niệm Đường có một không gian rất riêng. Khóm trúc, rặng tre, luống cà, căn nhà gỗ đơn sơ... đã tạo nên vẻ bình dị, sâu lắng. Và ở đó, Nữ sĩ Lan Hinh vẫn ngày qua ngày bền bỉ góp nhặt, hun đúc tất thảy những gì thuộc về cốt cách, sự nghiệp của cha.

Xin trích lược đôi nét về Á Nam. Chí sĩ Trần Tuấn Khải quê ở Quang Xán, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định. Ông là nhà thơ yêu nước tiêu biểu những năm đầu thế kỷ XX. Trong sự nghiệp sáng tác của mình, ông thường lấy nhiều bút hiệu như: Côi Hoàng Khách, Đông Minh, Công Chính…nhưng nổi bật và thường dùng nhất là bút danh Á Nam. Ngoài viết truyện, làm thơ, soạn kịch, dịch sách, dạy học, viết báo, ông còn tham gia hoạt động cách mạng. Trong sự nghiệp sáng tác, ông có nhiều tác phẩm “nặng tình non nước” nổi tiếng như: Duyên nợ phù sinh, Bút quan hoài, Với sơn hà, Tiễn chân anh Khóa, Gương bể dâu…Trong đó có những vần thơ đi vào tâm trí của nhiều thế hệ người Việt như: Đời không duyên nợ thà không sống/ Văn có non sông mới có hồn. Hoặc như: Anh đi anh nhớ quê nhà, /Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương/ Nhớ ai dãi nắng dầm sương/ Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao/….

Trong sự nghiệp thi ca, Á Nam có những đóng góp đáng kể cho nền văn học nghệ thuật TP. Hồ Chí Minh, nên năm 1985, tên Nhà thơ Trần Tuấn Khải đã được đặt cho một con đường ở quận 5. Cùng với con đường Trần Tuấn Khải ở Nam Định, con đường tại TP. Hồ Chí Minh là một vinh dự đã gợi mở, thôi thúc người con gái của cụ Á Nam là Nữ sĩ Lan Hinh đi đến một hành trình hiếu đễ với cha, trách nhiệm với cộng đồng, dân tộc.

Nữ sĩ Lan Hinh bày tỏ, ngày đó, khi biết tin cha mình được đặt tên đường, tâm trạng cứ chộn rộn buồn vui. Vui vì cha mình được tạc nhớ, tôn vinh. Buồn vì phận làm con nhưng chưa báo hiếu cho thấu lòng. Nhất là khi giá trị văn chương, nghệ thuật của cụ để lại là rất lớn, nếu không sưu tập, lưu giữ, nuôi dưỡng bền lâu thì thật có tội với người, có lỗi với non nước và thế hệ mai sau.

Vậy là bà quyết tâm về nước thực hiện tâm nguyện của mình. Bà dành dụm, chắt chiu dựng nên không gian điền viên Lưu Niệm Đường và bắt đầu một hành trình bền bỉ gom nhặt, sưu tập từng ký ức, nỗi nhớ, pho sách, kỷ vật, vần thơ, điệu hò, câu chuyện gắn với Á Nam.

Cảm phục về những việc làm đó của Nữ sĩ Lan Hinh, Nhà thư pháp Trụ Vũ đã đề tặng hai câu đối trong Lưu Niệm Đường: Á Nam Tuấn Khải xanh Nùng Lĩnh/ Hiếu nữ Lan Hinh thắm Nhị Hà.

Nữ sĩ Lan Hinh trao học bổng Trần Tuấn Khải cho các em học sinh

Nữ sĩ Lan Hinh tại Hội thảo Quốc gia về sự nghiệp sáng tác của A Nam Trần Tuấn Khải

Sân khấu sinh hoạt văn nghệ hằng tháng tại Lưu Niệm Đường

Trăn trở một hành trình cho thế hệ mai sau

Tại Hội thảo Quốc gia về sáng tác của Á Nam Trần Tuấn Khải trong tiến trình văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX, diễn ra vào tháng 12/2020 do Đại học Huế tổ chức, tất thảy các quan khách, nhà nghiên cứu dự hội thảo đều ngạc nhiên và trân quý sự nhiệt huyết đồng hành tận tâm, chỉn chu của Nữ sĩ Lan Hinh. Giường như ở người phụ nữ dù bước vào tuổi 90 này vẫn vẹn nguyên lòng nhiệt huyết để truyền tải những giá trị về con người và sự nghiệp sáng tác của Á Nam đến với đông đảo công chúng.

Hay mới đây trong Chương trình giao lưu “Trung Hiếu lưỡng toàn – Phạm Ngũ Lão tòng chinh” diễn trên sân khấu ở ngay trong Á Nam Lưu Niệm Đường vừa khai trương và hoạt động định kỳ hằng tháng, người ta vẫn thấy bà đắm mình trong từng làn điệu cải lương, chèo được chuyển thể từ những áng thơ của Á Nam. Cảm hứng dồi dào đó đã không ngừng khơi gợi, lan tỏa tới những người trẻ tuổi ái mộ văn thơ Á Nam có thêm động lực.

Trong 30 năm qua, bà đã không ngừng lao động, nghiên cứu, biên soạn và sáng tác để tạo nên những công trình, thành quả có tính nền tảng và ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Đó là việc bà dày công biên soạn cuốn Kim Sinh Lụy Á Nam Trần Tuấn Khải: Tác phẩm, nhận định và tư liệu, xuất bản năm 2015 đã tập hợp được nhiều tư liệu, bài viết quý báu của các nhà nghiên cứu, các tác gia nổi tiếng. Bà trao học bổng Á Nam Trần Tuấn Khải cho sinh viên Trường Đại học KHXH&NV TP. Hồ Chí Minh và học sinh Trường THCS Ngô Chí Quốc thành phố Thủ Đức tham gia tìm hiểu về sự nghiệp văn thơ của ông. Rồi bà kết nối, chào đón các văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, các trường, khoa chuyên môn cùng tổ chức các hội thảo chuyên đề, các hoạt động tưởng nhớ về Á Nam. Và từ trong không gian Lưu Niệm Đường, bà đã sáng tác các tập thơ: Đạo thường, Vườn hồng, Bến nào hàm chứa nhiều tâm tư thế sự và giá trị giáo dục.

Năm 2018, bà được Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc Việt Nam tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong sự nghiệp Bảo tồn và Phát huy Văn hóa dân tộc.

Tâm nguyện, lòng nhiệt huyết, nguồn cảm hứng của bà đều đặn, vẹn nguyên là vậy, nhưng cũng không tránh khỏi quy luật của thời gian. Những âu lo, trăn trở về tương lai Á Nam Lưu Niệm Đường và cả giá trị gây dựng của Nữ sĩ Lan Hinh dần hiện hữu. Tuổi cao, sức yếu… rồi tới đây hành trình chăm sóc, duy trì Á Nam Lưu Niệm Đường sẽ có ai kế tục? Như lời bộc bạch của bà: “Sự gian nan của quá trình dựng nên Lưu niệm đường đã là quá khứ, giờ đây sứ mệnh chăm sóc, bồi đắp dài lâu đang là nỗi lo hiện hữu. Tôi luôn mong nhận được phối hợp, đồng hành từ các tổ chức, nhà trường lưu giữ và phát triển khu Lưu Niệm Đường”.

Nhà sử học Nguyễn Nhã cho rằng, Á Nam Lưu Niệm Đường là nơi sinh hoạt văn hóa dân gian tiêu biểu. Trong khi chúng ta đang lo âu về nguy cơ lòng yêu nước ở đâu đó bị lung lay, sụt giảm thì chính những vần thơ cách mạng của Trần Tuấn Khải vẫn còn nguyên giá trị yêu nước vượt thời gian và không gian. Theo Nhà sử học Nguyễn Nhã: Nữ sĩ Lan Hinh đã có công tạo nên Á Nam Lưu Niệm Đường thì chính quyền địa phương, cơ quan chức năng cần tham gia duy trì, bảo tồn không gian nhiều giá trị này.