Dâng hương tưởng niệm các cán bộ, chiến sĩ và đồng bào hy sinh tại thôn Nam Sơn trong đêm 13/7/1972.

Buổi lễ tiến hành tại khu vực Bia tưởng niệm các cán bộ, chiến sĩ và đồng bào hy sinh tại thôn Nam Sơn trong đêm 13/7/1972. Các nhân chứng lịch sử xúc động ôn lại nhiệm vụ vận chuyển vũ khí và sự hy sinh anh dũng của 23 đồng chí tại mảnh đất Nam Sơn máu lửa năm xưa. Theo ông Trần Nhật Bằng, Trưởng Ban Liên lạc Cán bộ, chiến sĩ Khu II Hòa Vang (hiện trú phường Hòa Thọ Tây, quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng), máu xương của các đồng chí hy sinh tại Nam Sơn đêm 13/7 năm ấy góp phần “làm cho Hòa Vang trở thành một chấm son trên bản đồ Tổ quốc”.

Vào tháng 7/1967, để tạo khu vực bàn đạp cho huyện Hòa Vang và thành phố Đà Nẵng, Tỉnh ủy Quảng Đà quyết định sáp nhập xã Điện Sơn vào Khu II Hòa Vang. Từ đó, Đảng bộ và nhân dân xã Điện Sơn đã nỗ lực xây dựng nơi đứng chân của nhiều cơ quan Khu II Hòa Vang và thực hiện tốt vai trò bàn đạp để các lực lượng ta tấn công vào Đà Nẵng. Điện Sơn trở thành hậu phương nuôi giấu cán bộ, khiêng thương, tải đạn, phục vụ chiến đấu. Riêng trong Chiến dịch Hè 1972, hàng trăm dân công Điện Sơn xung phong đi tải đạn phục vụ cho bộ đội pháo kích vào Sân bay Đà Nẵng, Sân bay Nước Mặn và nhiều mục tiêu khác trong nội thành Đà Nẵng. (Sau năm 1975, xã Điện Sơn được sáp nhập vào xã Điện Tiến (Điện Bàn, Quảng Nam).

Bà Nguyễn Thị Minh, 87 tuổi, ở xã Điện Tiến, thành viên Đoàn dân công hỏa tuyến năm xưa kể lại: Đoàn dân công có 58 người, hầu hết là phụ nữ xã Điện Sơn, một số ít ở các nơi khác trong tỉnh Quảng Nam và bộ đội từ miền Bắc vào, do đồng chí Ngô Văn Đông, Phó Bí thư Khu II Hòa Vang chỉ huy, vận chuyển đạn pháo DKB và tên lửa A12, phục vụ Đoàn Pháo binh 575 bắn vào các mục tiêu quan trọng của địch trong thành phố Đà Nẵng; mỗi quả đạn nặng khoảng 60-70kg, người mạnh vác 1 quả, yếu thì 2 người khiêng 1 quả; tối 13/7/1972, đoàn bí mật vận chuyển vũ khí tại một vị trí trung chuyển từ đường Trường Sơn để đưa về xóm Bầu thuộc xã Hòa Lợi (nay là xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang) - nơi có trận địa pháo của Đoàn Pháo binh 575. Khoảng 21 giờ, đoàn đi đến địa phận thôn Nam Sơn thì bị máy bay địch phát hiện. Chúng bắn xối xả vào đội hình, đồng thời huy động máy bay ném bom và nhiều xe tăng, bộ binh, dồn dập tấn công vào đoàn dân công. “Trong đêm máu lửa ấy, 23 đồng chí đã hy sinh, 4 đồng chí bị thương, bị bắt, số còn lại vượt qua vòng vây địch, chạy thoát”, bà Nguyễn Thị Minh bùi ngùi.

Cả 23 đồng chí hy sinh đã nêu tấm gương sáng ngời về tinh thần xả thân vì độc lập tự do của Tổ quốc. Trong đó, hai vợ chồng chị Phạm Thị Bình (xã Điện Sơn) cùng tham gia dân công hỏa tuyến và đều hy sinh trên đường làm nhiệm vụ vận chuyển vũ khí. Còn hai chị Nguyễn Thị Yên và Nguyễn Thị Hồng (xã Điện Sơn) hồi đó đang sinh sống tại Sài Gòn về quê có công việc gia đình, xung phong tham gia Đoàn dân công hỏa tuyến và đều đã ngã xuống trên mảnh đất Nam Sơn trong đêm 13/7/1972. Đặc biệt, chị Phạm Thị Hoa (xã Điện Sơn), năm ấy mới 14 tuổi, tình nguyện tham gia Đoàn dân công hỏa tuyến và đã anh dũng hy sinh. Trong khi đó, 4 đồng chí bị sa vào tay giặc, dù chịu nhiều cực hình tàn khốc vẫn một lòng trung thành với sự nghiệp cách mạng. Chị Nguyễn Thị Xinh, 1 trong 4 đồng chí bị bắt, hiện ở thôn Thái Sơn (xã Điện Tiến) cho biết, quân thù đày ải các chị qua nhiều nhà lao, dùng nhiều thủ đoạn tra tấn nhưng vẫn không khai thác được gì, cuối cùng chúng phải trả tự do cho các chị, và ra tù, các chị lại tiếp tục hoạt động cách mạng…

Cảm xúc trước sự kiện đêm 13/7 năm xưa, tại buổi lễ, cựu chiến binh Trần Chiến Chinh, nguyên Đại đội trưởng Đại đội 2 Khu II Hòa Vang, hiện ở phường Hòa Cường Bắc (Hải Châu, Đà Nẵng) đã sáng tác và diễn ngâm bài thơ “Những đóa hoa hồng tháng Bảy”, với những câu thơ nghẹn ngào xúc động: “Hỡi những người con đất Việt kiên cường/ Hai mươi ba trái tim ngời lên sắc đỏ/ Các chị, các anh ngàn năm sống mãi/ Những người đã ngã xuống cho đất nước đứng lên…”

Lễ tri ân các liệt sĩ và vinh danh đồng bào trực tiếp tham gia vận chuyển vũ khí phục vụ chiến đấu đêm 13/7/1972, tại thôn Nam Sơn.

Cài hoa vinh danh những người trực tiếp tham gia vận chuyển vũ khí phục vụ chiến đấu.

Mới đây, Huyện ủy Hòa Vang giao nhiệm vụ cho Đảng bộ xã Hòa Tiến đề xuất phương án quy hoạch, xây dựng khu vực Bia tưởng niệm các cán bộ, chiến sĩ và đồng bào hy sinh tại thôn Nam Sơn trong đêm 13/7/1972, thành công trình văn hóa và khu lưu niệm những tấm gương đồng bào hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc.