Đến với phố cổ, du khách được mục kích nhiều nghề thủ công mĩ nghệ nổi tiếng và đặc trưng như nghề làm đèn lồng với những sắc màu truyền thống hoặc về làng gốm Thanh Hà xem cư dân làm gốm bằng đất nung với bàn xoay truyền thống hay xem các nghệ nhân làng mộc Kim Bồng điêu khắc những tác phẩm đặc sắc từ gỗ. Đặc biệt, những năm qua, phố cổ Hội An trở nên sinh động hơn bởi hàng ngàn tác phẩm điêu khắc từ gốc tre rất ấn tượng, độc đáo của nghệ nhân Huỳnh Phương Đỏ.

Đến thăm nơi sản xuất “di động” ven đường Bạch Đằng (gần chợ Hội An) mới thấy hết những nét tinh tế, hài hoà giữa “rễ” và “râu”… trên từng bức tượng rất có hồn. Hình như “tượng” biết nói, biết cười, biết cả suy tư! Với nghề tạc tượng này, trước thời gian dịch Covid - 19 bùng phát, cơ sở của anh đón hàng trăm lượt khách du lịch trong và ngoài nước tới tham quan, check in và mua tượng.

Trao đổi với chúng tôi, anh Đỏ cho hay, từ một sự tình cờ, những gốc tre do lụt lớn năm 1999 trôi về tấp ở bờ sông Hoài (TP Hội An) được anh Đỏ nhặt nhạnh đem về tạc thành những bức tượng. Chính sự tình cờ đó lại là cơ hội cho anh có nghề mới trên con đường tìm tòi sản phẩm du lịch phục vụ nhu cầu của khách.

Trước khi chuyển nghề, anh Đỏ vốn là thợ điêu khắc gỗ có tiếng bởi anh theo học nghề với những bậc cao niên, danh tiếng trong làng mộc Kim Bồng từ năm 15 tuổi. Rất dễ dàng với những nét đục đẽo đơn sơ, anh biến những gốc tre bỏ đi ấy thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo, được du khách trong và ngoài nước đánh giá cao. Thời gian qua, đã có nhiều đoàn khách trong và ngoài nước đến tham quan và mua tượng gốc tre. Ngoài ra, họ còn nhờ anh tạc tượng họ bằng gốc tre, nhiều nhất và thú vị nhất là những vị khách có râu dài. Tất cả, họ đều tỏ ra thích thú, ấn tượng trước những tác phẩm tinh xảo này.

“Nguồn nguyên liệu để sáng tác tượng cũng dễ tìm vì thời gian qua, do chỉnh trang đô thị, di dời giải toả, những bụi tre trong diện ấy, có người họ cho hoặc bán với giá 20.000 đồng/gốc. Về nhà, anh cẩn thận rửa sạch. Sau đó dùng cưa, đục tách ra từng gốc. Lúc rảnh rỗi, ngắm nghía, so đo từng gốc mà suy nghĩ, cân nhắc nên khắc ông nào… Nhiều tác phẩm, người xem rất ấn tượng bởi những rễ tre không chỉ làm râu mà còn làm lông mày, tóc nữa. Đặc biệt, không có bức tượng nào giống nhau do hình dáng các gốc tre khác nhau; tuy nhiên, thần thái nhân vật được tạc tượng luôn được thể hiện nhất quán…”, anh Đỏ tâm sự.

Anh Đỏ cho hay, những năm trước dịch Covid -19, mỗi ngày cơ sở anh chế tác khoảng 10 tác phẩm tượng gốc tre. Hiện nay, trong cả nước có khoảng 7 đại lí bán tượng gốc tre của anh. Trung bình mỗi tháng bán từ 300 - 400 tượng. Gíá cả còn tuỳ độ tinh xảo của từng tác phẩm, khoảng từ 200.000 đến 600.000 đồng/sản phẩm.

Tượng gốc tre của anh đã theo chân khách du lịch quốc tế tới châu Âu, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch, thu hút khách đến phố cổ Hội An. “Kho tàng nghệ thuật dân gian” của anh Đỏ đã lên đến 200 tác phẩm như: Chư vị Thập bát La hán, Quan Văn Trường, Trương Phi, Phước Lộc Thọ, Thập bát la hán, Đạt Ma tổ sư, Hải Thượng Lãn Ông, Bùi Giáng… với những kiểu dáng khác nhau.

Chị Trần Thu Vân (vợ anh Đỏ) cho biết, anh chị chủ yếu lấy công làm lãi. Các gốc tre nghệ thuật hình ông Tam Đa “Phúc, Lộc, Thọ” dễ bán, được khách hàng mọi miền ưa chuộng. Đặc biệt, có những gốc tre bộ rễ phức tạp, anh Đỏ phải bỏ ra tới 2 - 3 ngày mới hoàn thành nhưng giá bán cao nhất cũng chỉ 500.000 - 600.000 đồng/tượng. Các tác phẩm tạc khắc cầu kì này mất nhiều công, giá nhập cao sẽ kén khách nên vợ chồng anh chị để lại bán lẻ, cũng là cách để cửa hàng trưng ra những sản phẩm đẹp và độc đáo nhất tới du khách trong và ngoài nước.

Là nghệ nhân sống với nghề điêu khắc gốc tre đầu tiên và duy nhất của Hội An, hiện anh Đỏ đã truyền dạy nghề cho nhiều học trò. Nhiều địa phương khác trên cả nước cũng “học tập” làm sản phẩm nghệ thuật “ăn khách” này. Với anh Đỏ, chứng kiến ý tưởng của mình, tác phẩm nghệ thuật của mình được khách hàng yêu thích, thị trường chấp nhận là niềm vui không gì sánh nổi. “Còn gì hạnh phúc hơn một nghệ nhân sống được và sống tốt bởi chính cái nghề mình đã mất bao năm khổ luyện", anh Đỏ tâm sự.