Mẹ vào bếp nhặt rau, chẻ muống thành sợi. Tôi bóc lạc, rang lạc và chuẩn bị tỏi, ớt. Hai mẹ con hì hụi làm, cuối cùng thì món nộm cũng xong. Mùi thơm của gia vị, của rau kinh giới xông lên tận mũi, chưa ăn đã thấy ngon. Rau muống làm nộm vừa giòn, vừa có vị chan chát của rau, vị ngọt của đường, chua của chanh, bùi của lạc và cay của ớt; đặc biệt chút găn gắt của mắm tôm, làm dậy lên hương vị đồng quê hấp dẫn.

Mấy chục năm trước, vùng chiêm trũng quê tôi nhà nào cũng có ao rau muống. Cái ao là kết quả móc đất đắp nền nhà. Nền nhà đắp xong, ao trở thành nơi trồng rau, nuôi cá. Rau muống dễ trồng, dễ sống. Vào độ tháng Tám, sau những trận mưa đầu mùa, rau muống thi nhau vươn lên và là món ăn hằng ngày của người dân quê tôi. Rau muống thân tía có màu tím nhạt, to, dài, luộc ăn rất thích, nhất là chấm với tương nhưng xào, nấu canh thì vị hơi nhạt. Rau muống cọng nhỏ, màu xanh thì luộc, xào, nấu canh hay làm nộm đều rất ngon.

Ngày tôi còn bé, khi gà cất tiếng gáy sáng là mẹ trở dậy sắp những bó dây bằng bẹ chuối đã ngâm nước thành những nắm nhỏ để chuẩn bị buộc rau muống. Gà lục tục ra chuồng, tôi vùng dậy, mắt nhắm mắt mở chạy ra ao để cùng mẹ hái rau. Tay mẹ thoăn thoắt hái những ngọn rau muống xanh non. Còn tôi thì buộc những ngọn rau được mẹ hái thả dọc bờ ao thành bó. Trời hừng Đông, được một gánh nặng, mẹ gánh vội ra chợ, loáng cái đã bán hết. Những năm tháng ấy rau muống như món thực phẩm chủ lực, hơn nữa quê tôi có bộ đội đóng quân, dân công làm thủy lợi, nên rau muống tiêu thụ rất dễ. Mẹ bán rau về, thường mua cho tôi khi thì bắp ngô luộc, khi thì khúc bánh đúc, như để động viên. Những lúc ấy, tôi vui sướng vì thấy mình như vừa làm được việc gì to tát lắm!

Để già, rau muống ra hoa, tựa như cái chuông nhỏ xinh xinh màu trắng pha tím nhạt. Mùa hoa muống nở, mấy đứa nhỏ chúng tôi bẻ cành cây có nhiều nhánh, cắm hoa muống vào thành bó đặt trên miệng hầm trú máy bay, hoặc xâu thành chuỗi cườm chơi trò chú rể, cô dâu…

Rau muống là thứ rau thân thiết nhất với người dân quê tôi và được trồng gần như quanh năm, ăn quanh năm. Rau muống luộc chấm tương hay mắm cáy đều ngon, nhưng ngon hơn hết vẫn là chấm nước mắm cá cơm, cho thêm tép tỏi, ớt. Nước luộc rau muống vắt chanh vào làm nước canh, vừa mát vừa có thêm vitamin. Thêm miếng cá kho, đĩa cà muối hay thịt kho làm thức ăn mặn là có bữa cơm ngon.

Kì công hơn thì cho một tí ruốc, vài con tôm vào nồi nước lã, thêm mắm muối rồi đun lên, nước sôi thì cắt một nắm rau bỏ vào, thế là được một nồi canh rau muống ngon lành. Canh rau muống nấu với cua đồng cũng ngon không kém gì nấu với rau ngót hay mùng tơi. Một số người chẻ cọng rau thành sợi nhỏ, trộn với bắp chuối rừng thái sợi, thêm ít rau diếp, vài lá tía tô rồi ngâm nước muối. Nồi riêu cua nổi lên từng mảng múc ra bát, trộn thứ rau sống này vào thành món ăn vừa giàu đạm, vừa giàu chất xơ…

Mãi nhớ về kí ức xưa, tôi ngẫn người bên mâm cơm có đĩa nộm rau muống đến nỗi mẹ phải nhắc: “Ăn đi con! Nghĩ gì mà đăm chiêu vậy…”

Cuộc sống giờ đã khá lên, rau muống không còn là thứ rau “đế vương” như ngày xưa nhưng với lớp người xưa cũ như tôi, mỗi lần nhắc đến quê là không thể quên được loài rau muống…