Bao nhiêu năm nay, trong những buổi duyệt binh và diễu hành chào mừng ngày lễ Quốc khánh của đất nước, vẫn vang lên tiếng nhạc hùng tráng của dàn nhạc kèn nghi lễ quốc gia hòa tấu bài “Chẳng kẻ thù nào ngăn nổi bước ta đi” - một sáng tác của nhạc sĩ Thanh Phúc.

Những năm 60 thế kỉ trước, Thanh Phúc là biên tập viên của Chương trình phát thanh Quân đội (chuyên mục Chiến sĩ ta ca hát, sau đổi thành Chiến sĩ ta sinh hoạt văn hóa văn nghệ), còn tôi là biên tập viên chương trình ca nhạc (trong đó có cả Dân ca và nhạc cổ truyền).

Nhạc sĩ Thanh Phúc (đội mũ) và tác giả

Nhạc sĩ Thanh Phúc (1933 - 2020) quê ở Đường Lâm, Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội). 13 tuổi đã là đội viên Đội văn nghệ tuyên truyền kháng chiến thuộc Ty Thông tin tỉnh Phú Thọ. Thanh Phúc đã qua nhiều đơn vị công tác như: Văn công đại đoàn 312, Đoàn Ca múa Tổng cục chính trị. Tại đây Thanh Phúc đã có sáng tác đầu tay là ca khúc “Người Mèo (Mông) ơn Đảng”: Đây sườn núi lưng đèo người Mèo ca hát/ Sao còn có trên trời người Mèo ơn Đảng/ Bao đời nay sống đời lam lũ/ Nay đời sống dân Mèo từ đây sáng rồi… Bài này được phổ biến rất rộng rãi ở các địa phương có bà con dân tộc Mông sinh sống, và được giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Nhiều bài hát của nhạc sĩ Thanh Phúc đã được thính giả Đài Tiếng nói Việt Nam yêu thích và đề nghị được nghe lại nhiều lần như: "Hà Giang quê tôi", "Bài ca xây dựng", "Chẳng kẻ thù nào ngăn nổi bước ta đi" (lời Hải Hồ), "Nhớ giọng hát Bác Hồ" (lời Tạ Hữu Yên), "Bài hát Hồ Chí Minh giữa thành phố tên vàng"…

Tôi đã có lần ngồi với Văn An và Thanh Phúc để phân loại thư từ hàng trăm thính giả gửi về Đài mà Thanh Phúc gom lại chia ra các thành phần, các tỉnh yêu cầu nghe lại ca khúc “Hà Giang quê tôi”. Đây là bài hát được nhiều người hát, vượt ra ngoài biên giới tỉnh Hà Giang. Một bức tranh thiên nhiên được nhạc sĩ phác họa bằng âm thanh sống động với màu sắc tươi rói khiến người bản địa tự hào, người nơi khác đến thích thú, nhớ mãi, không muốn rời chân. “Ai về thăm quê hương tôi, nơi biên cương là đây/ Có rừng cây thiên nhiên xanh biếc một màu/ Đây Hà Giang, đây Hà Giang quê chúng tôi/… Khắp vùng cao giờ đang thay đổi mới/ Những nhà máy lại vang tiếng còi tầm/Tiếng nhạc ngựa đi theo nguồn hàng…/ Ôi đẹp sao, đây Hà Giang quê tôi đang đổi mới/ Điện về muôn nơi vui tiếng trẻ thơ/ Đây cầu Thanh niên cho những ai hẹn hò/ Hà Giang mến yêu ơi, Hà Giang mến yêu ơi/ Hà Giang mến yêu của tôi...”.

Thanh Phúc tâm sự: "Bố tôi là Nguyễn Văn Trung, chiến sĩ quân giới. Cụ theo đơn vị lên ATK Hà Giang nên cả nhà theo lên gắn bó với Hà Giang từ những cuối năm 1946. Từ ngày xa nơi chôn nhau cắt rốn, lang bạt khắp các tỉnh trong cuộc đời bộ đội, tôi coi đâu cũng là quê hương, chính tình cảm ấy đã dịu bớt nỗi nhớ Đường Lâm. Các bài hát về Hà Giang, Phú Thọ, Tuyên Quang, Quảng Trị... đều là nỗi nhớ quê hương dồn nén của tôi, mà thành nốt nhạc, lời ca da diết.

Năm 1959 vào trường Âm nhạc, tôi mới có điều kiện học kĩ về lí luận sáng tác và chỉ huy, đến khi ra trường cứ thế là viết thôi. Bài “Hà Giang quê tôi” có “lên tay” hơn. Khi viết bài này tôi lại nhớ bố tôi, nơi đó bố tôi đã mất và Hà Giang vẫn giữ phần mộ của bố tôi".

Năm 1989, lúc đó nhạc sĩ Thanh Phúc đã 43 tuổi quân, 56 tuổi đời, mang hàm Trung tá thì được nghỉ hưu. Sức khỏe yếu nhiều, nhất là sau khi mổ dạ dày, đành bỏ nhạc mà ngồi viết tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện cười. Ví như cuốn: "Bến đợi", "Mẹ ở đâu?"... đã được phát hành.

Ngoài những huân, huy chương về kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, về sự nghiệp báo chí, văn hóa quần chúng, phát thanh, truyền hình, nhạc sĩ Thanh Phúc còn được một huy chương “Vì sự nghiệp xây dựng Hà Giang” và Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật. Ông thường nói với tôi rằng: "Mình rất vui và tự hào về những giải thưởng đó. Nhưng phần thưởng cao quý nhất vẫn là sự tồn tại của các tác phẩm được đông đảo thính giả mến mộ"