Ngày 1/3/1975, Bộ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên lệnh cho Sư đoàn 968 đánh trận đầu của chiến dịch. Mục tiêu là Chốt Mỹ và Đồn Tầm, nằm ở phía Nam đường 19, trên địa bàn tỉnh Gia Lai, nhằm nghi binh, thu hút phần lớn binh lực địch lên Gia Lai và Kon Tum, tạo thuận lợi để ta đánh chắc thắng ở Buôn Ma Thuột mà lực lượng đỡ bị tổn thất.

Đúng 16 giờ ngày hôm đó, pháo của ta đồng loạt bắn vào Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2, Sở Chỉ huy tiền phương Sư đoàn 23 ngụy, căn cứ pháo binh của chúng ở Hòn Rồng, Bầu Cạn. Tại Chốt Mỹ, pháo ta dồn dập nhả đạn trùm lên cứ điểm. Sau 30 phút bắn phá, pháo ta chuyển làn, bộ binh lập tức tấn công vào các mục tiêu đã định. Địch dựa vào hệ thống hầm hào kiên cố, chống cự quyết liệt hòng đẩy lùi các đợt tấn công của ta... Sau một giờ chiến đấu, ta tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Chốt Mỹ và cắm lá cờ Giải phóng, biểu tượng của chiến thắng trên nóc hầm chỉ huy của căn cứ này.

Thời gian trôi đi, bỗng đầu năm 2020, các cựu chiến binh Sư đoàn 968 ở Hà Tĩnh đề nghị Ban Liên lạc Truyền thống của Sư đoàn tại Hà Nội cho biết người cắm cờ trên Chốt Mỹ ngày đó là ai, hiện ở đâu, để các anh tổ chức gặp gỡ và tôn vinh người đồng đội đó.

Để đáp ứng yêu cầu ấy, Ban Liên lạc chúng tôi lục tìm thông tin trong cuốn "Lịch sử Sư đoàn bộ binh 968" do Nhà xuất bản QĐND ấn hành năm 2008. Tại trang 167 đã ghi công Trung đội trưởng Phan Văn Láy thuộc Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 19 "cắm cờ lên trung tâm chỉ huy của cứ điểm địch". Tuy nhiên, tiếp tục xem các bức ảnh tư liệu ở trong tập sách này, chúng tôi lại phát hiện có tấm ảnh một chiến sĩ cầm cờ đang xông lên, được chú thích là "Chiến sĩ Lê Văn Phương, Đại đội 6, Trung đoàn 19 cắm cờ Giải phóng trên căn cứ Chốt Mỹ".

Một câu hỏi được đặt ra: Vậy trong 2 người của đại đội 6 thì ai là người cắm cờ, chiến sĩ Phương hay trung đội trưởng Láy?

Nhưng câu chuyện lại có tình tiết mới, khi chúng tôi liên hệ với các cựu chiến binh của Đại đội 6 năm đó, đại tá Trương Quang Thành và đại tá Phạm Văn Bốn (lúc đó đều là cán bộ trung đội) cho biết, các mũi tấn công của Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 19 đánh hướng chính diện gặp khó khăn, không vào được mục tiêu là Chốt Mỹ. Trong khi đó, hướng Đại đội 11, Tiểu đoàn 3 phát triển thuận lợi hơn, đã tiêu diệt binh lực địch và đánh chiếm căn cứ. Bọn địch còn lại tháo chạy. Đại đội 6, Tiểu đoàn 2 lập tức tổ chức truy kích và đánh chiếm mục tiêu thứ 2 là Đồn Tầm, nơi đặt Sở chỉ huy nhẹ của Tiểu đoàn 67 Biệt động quân ngụỵ. Như vậy, Đại đội 6 không vào căn cứ Chốt Mỹ và đương nhiên người cắm cờ trên Chốt Mỹ không phải là người của Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, mà phải là người của Đại đội 11, Tiểu đoàn 3.

Vậy người đó là ai?

Câu hỏi này được chúng tôi trưng cầu trên Trang “Cựu chiến binh Sư đoàn 968 Anh hùng”. Sau đó, chúng tôi nhận được nhiều thông tin phản hồi, trong đó có tin của cựu chiến binh Nguyễn Văn Mạnh, nguyên là cán bộ Trung đội của Đại đội 16 thông tin, Trung đoàn 19. Anh cho biết: “Nếu tôi nhớ không nhầm, người đó tên là Cương, trước cùng học Trường Quân chính Sư đoàn với tôi. Vì thành tích đó mà tháng 6/1975, Cương được ra Hà Nội tham gia duyệt binh mừng chiến thắng. Hình như Cương là lính Nam Hà...”.

Từ thông tin này, chúng tôi lập tức liên hệ với các cựu chiến binh Trung đoàn 19, Sư 968 tỉnh Nam Định. Ít lâu sau, chúng tôi nhận được xác minh của Đại uý cựu chiến binh Cồ Khắc Cải từ các đồng đội Đại đội 11, Tiểu đoàn 3 ở tỉnh Nam Định: Người cắm cờ trên Chốt Mỹ ngày 1/3/1975 là A trưởng Phạm Biên Cương; quê quán: Thôn Hành Thiện, xã Nam Thái, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định; nhập ngũ năm 1972, ra quân năm 1976. Sau khi trở về, anh tham gia công tác ở địa phương. Tiếc thay, anh đã mất cách đây mấy năm do bạo bệnh.

Để xác định thật chắc chắn, lần theo các mối quan hệ, chúng tôi đã tìm được thượng tá Bùi Văn Chung, nguyên Phó Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy Quân sự huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình. Anh kể: “Hồi đó, tôi là liên lạc Đại đội 11, đi theo mũi của Đại đội trưởng Nguyễn Xuân Lộc. Khi pháo dứt, hai anh em cùng 3 chiến sĩ B41 xông lên trước. Hướng của đại đội tôi thuận lợi, vì là trận mở màn chiến dịch nên Sư đoàn chi viện pháo bắn mãnh liệt, hàng rào thép gai của địch bị pháo xé toang. Quân ta không phải đánh bộc phá cửa mở, mà cứ vượt chướng ngại vật xông lên. Tôi chứng kiến tiểu đội trưởng Phạm Biên Cương vừa nổ súng, vừa dũng cảm xông lên giữa hai làn đạn và cắm ngọn cờ chiến thắng đúng vào lúc quân ta làm chủ căn cứ địch. Khi pháo địch từ Hòn Rồng, Bầu Cạn dồn dập bắn tới, chúng tôi được lệnh rời trận địa. Để bảo vệ cờ, Chính trị viên phó Tiểu đoàn Phạm Hùng Dụ ra lệnh cuốn cờ khi rút lui”.

Trận đánh Chốt Mỹ năm 1975 chỉ là một trong vô vàn trận đánh của quân đội ta trong 3 cuộc chiến tranh chống xâm lược ở thế kỉ XX. Tuy nhiên, nó là niềm tự hào của Sư đoàn 968, vì trận thắng này có ý nghĩa châm ngòi cho những trận đánh tiếp theo của chiến dịch Tây Nguyên. Mà chiến thắng Tây Nguyên mùa Xuân 1975 như một chương mở đầu của cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, dẫn đến Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, đem lại hòa bình, thống nhất cho Tổ quốc.