Một cuộc khai quật kì thú

Cụ Kim Sang, 88 tuổi, cư trú cạnh chùa Lò Gạch cho biết: “Sở dĩ có tên là Bờ Lũy - chùa Lò Gạch bởi khi khai quật đã phát hiện nhiều hiện vật xây dựng những lũy thành xưa bằng gạch nung có từ trăm năm, còn ngôi chùa có hàng trăm năm trước và chỉ được xây bằng gạch nên có tên như vậy, riêng người Khmer gọi chùa này là Kompong Thmo”.

Khai quật, thám sát di tích năm 2014 tại chùa Lò Gạch.

Nhiều cư dân tại đây cho biết thêm, đây là ngôi chùa Khmer Nam tông có nhiều Phật tử đến lễ bái thường xuyên và là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Trà Vinh. Năm 2008, trong khi đào móng xây dựng lại ngôi chùa, một nhóm thợ xây đã tình cờ phát hiện rất nhiều hiện vật lạ trên bãi đất khoảng 500 mét vuông trong khuôn viên chùa Lò Gạch. Sau đó các nhà chuyên môn đã đến khảo sát, bảo vệ hiện trường và lên phương án dò tìm. Tuy nhiên mãi đến năm 2014, cuộc khai quật mới được tiến hành. Kết quả cho thấy có nhiều dấu tích, hiện vật của một nền kiến trúc hình vuông có nhiều nét tương đồng với các di chỉ văn hóa Óc Eo tại các tỉnh ĐBSCL.

Qua điều tra, khảo sát các nhà nghiên cứu đã xác định tại đây có hai loại hình di chỉ quan trọng, gồm di chỉ kiến trúc tôn giáo và di chỉ “vòng tường thành đắp đất”. Tại khu vực này hiện xuất lộ nền móng của một phức hợp gồm nhiều kiến trúc liên hoàn như: một gò đất cao dạng hình chữ nhật dài 20 mét, rộng 14 mét với rất nhiều gạch vỡ, các khối sa thạch… Về phía Tây- Tây Nam, phía Đông Tây, phía Bắc Nam còn xuất hiện nhiều bờ thành rất dài và kiên cố. Đây được xem là vòng thành có quy mô lớn nhất được biết từ trước đến nay ở miền đất Tây Nam Bộ, với hiện trạng còn tương đối nguyên trạng. Ngoài ra đã tìm thấy các lá vàng hình vuông chạm khác hình con voi, hình hoa sen; một số vàng đã bị cắt mỏng; một số đồ vật bằng đồng; những tảng đá, gạch nung; khung cửa, bệ thờ…

Tiếp tục khám phá, làm rõ thêm di chỉ khảo cổ độc đáo đất Trà Vinh

Mới đây, Bảo tàng tỉnh Trà Vinh, Trung tâm Khảo cổ học Việt Nam đã công bố chính thức kết quả thám sát, khai quật tại di tịch Bờ Lũy - Chùa Lò Gạch mở ra nhiều vấn đề rất mới về nền văn hóa Óc Eo tại miền Tây Nam Bộ. Cụ thể, di tích này gồm 2 phần độc lập: Thứ nhất là di tích kiến trúc cổ nằm trong khuôn viên chùa; thứ hai là di tích Bờ Lũy bằng đất có quy mô lớn nằm theo hướng Tây - Tây Nam cạnh chùa Lò Gạch. Hiện vật thu được tương đồng với các hiện vật tại các điểm khai quật khác ở ĐBSCL nhất là các lá vàng có chạm trổ hình con voi, hoa sen. Đây là nghệ thuật kiến trúc Phật giáo có niên đại vào thế kỉ VIII - IX sau Công nguyên. Với những đặc điểm lịch sử khảo cổ trên, di tích đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận Di tích Văn hóa cấp Quốc gia năm 2017.

Ông Thi Tơn, ngụ xã Lương Hòa cho biết: “Đây là niềm vui, niềm tự hào của người dân địa phương, đặc biệt là phật tử người dân tộc Khmer. Tuy nhiên cần có nhiều thông tin hơn về di tích này để nhiều người cùng biết cũng như được tiếp cận với các hiện vật đã được khai quật”.

Nếu đến Trà Vinh, du khách hãy đến khám phá di tích độc đáo, quý hiếm này ở cách trung tâm TP Trà Vinh khoảng 6 km và cạnh nhiều di tích lịch sử, văn hóa rất nổi tiếng như: Chùa Âng, ao Bà Om, Bảo tàng Văn hóa Khmer Nam Bộ…