Anh hùng Núp (1914 -1999) là người dân tộc Bahnar tỉnh Gia Lai. Năm 1935, ông tham gia cách mạng và từ đó ông được cách mạng tín nhiệm giao cho chỉ huy thanh niên làng Stơr tổ chức dân làng chiến đấu chống Pháp và đã tiêu diệt hàng trăm tên địch, nêu tấm gương sáng chói cho các dân tộc Tây Nguyên noi theo, đứng lên chống giặc ngoại xâm gìn giữ quê hương, đất nước.

Từ tháng 9/1950 đến tháng 2/1951, quân Pháp đã tổ chức 10 cuộc hành quân đánh lên làng STơr, có lần (12/1950) chúng đã sử dụng tới một lực lượng gồm 400 quân vây quét quyết đốt làng Stơr. Dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, Anh hùng Núp và dân làng Stơr đã dựa vào núi rừng hiểm trở, tổ chức đánh bại các cuộc càn quét của địch.

Với những đóng góp của mình, năm 1953, tại Đại hội liên hoan chiến sĩ thi đua toàn Liên khu, Anh hùng Núp đã được tặng thưởng Huân chương Chiến sĩ hạng Nhất và Huân chương Kháng chiến hạng Nhất. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc. Năm 1955, ông vinh dự được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba và danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Ông là người Tây Nguyên đầu tiên được phong tặng danh hiệu cao quý này.

Anh hùng Núp (bên trái) và nhà cách mạng Cuba Che Guevara.

Vào dịp kỉ niệm 10 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (1954-1964), Cuba tổ chức đợt đoàn kết với Cách mạng Việt Nam từ ngày 15 đến ngày 23/7/1964 với nhiều hoạt động độc đáo. Một nét độc đáo của đợt hoạt động đoàn kết này là việc Đảng, Nhà nước Cuba mời Anh hùng Núp sang thăm Cuba.

Ngay từ giây phút đầu đặt chân đến Cuba, Anh hùng Núp đã được Chủ tịch Cuba Fidel Castro và người chiến sĩ Mác- xít huyền thoại Che Guevara tiếp đón. Chủ tịch Fidel Castro tự nhận là em của Anh hùng Núp và vui vẻ nói: “Cách mạng Cuba phải học tập kinh nghiệm những người anh em đi trước!”.

Chủ tịch Fidel Castro nói tiếp: “Nhân dân Cuba thấy anh còn sống, lại khỏe mạnh thế này là mừng rồi, vì mọi người đọc sách thấy anh khổ quá, đồng bào Tây Nguyên khổ quá. Thiếu đến cả muối ăn thì thật không tưởng tượng nổi! Vậy mà vẫn đánh Pháp, mà lại thắng bằng cung tên rất thô sơ thì thật kì lạ! Cuốn sách viết về anh đối với nhân dân Cuba là cuốn sách gối đầu giường đấy!”.

Những ngày ở Cuba, Chủ tịch Fidel Castro đã dặn dò Che Guevara đích thân đưa Anh hùng Núp đi thăm các đơn vị quân đội và các nhà máy, nông trường. Tới đâu, Anh hùng Núp cũng nghe nhân dân Cuba reo to: “Du kích Núp! Du kích Việt Nam! Thần thoại! Thần thoại!”.

Chuyến đi ấy, Anh hùng Núp phải từ biệt đất nước Cuba sớm hơn dự định. Bởi vì lúc đó hàng đàn máy bay Mỹ đang ném bom Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị. Cả Cuba biết tin đã rất phẫn nộ. Anh hùng Núp cũng nóng lòng trở về nước tham gia kháng chiến chống Mỹ. Chủ tịch Fidel Castro nhờ Anh hùng Núp về thưa với Chủ tịch Hồ Chí Minh rằng: Trong cuộc chiến đấu mới này, Cuba sẽ bên cạnh Việt Nam.

Sau lần gặp Anh hùng Núp, Che Guevara, một đồng chí thân thiết của Chủ tịch Fidel Castro đã xin rời Cuba cùng với đội ngũ gồm các chiến sĩ du kích kiên trung lên đường đi chiến đấu giải phóng các dân tộc anh em còn bị áp bức. Từ tháng 1/1965, Che Guevara rời Cuba để đến với Congo và sau đó là Bolivia nhằm mục đích khởi động một cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, để biến các nước này thành một, hai, ba và nhiều Việt Nam đang kiên cường chống thực dân đế quốc. Và cũng từ đấy trên Đài Phát thanh và Truyền hình Cuba hằng ngày phát đi, phát lại vở kịch với nhan đề “Người anh hùng của núi rừng”, chuyển thể theo nội dung cuốn tiểu thuyết “Đất nước đứng lên”.

Đặc biệt, sau cuộc gặp Anh hùng Núp, một điển hình của dân tộc Việt Nam gan góc đánh Pháp, đánh Mỹ, Chủ tịch Fidel Castro đã dành tình cảm đặc biệt đối với cách mạng Việt Nam. Ngày 2/1/1966, khi Nhân dân Việt Nam bước vào giai đoạn gay go nhất của cuộc đụng đầu lịch sử đối với đế quốc Mỹ, trong cuộc mít tinh có trên 1 triệu người Cuba tham dự và khách mời của các nước đến từ ba châu Á, Phi, Mỹ Latinh, Chủ tịch Fidel Castro tuyên bố: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Lời tuyên bố chí tình ấy đã làm rung động cả lương tri nhân loại. Hàng ngàn thanh niên Cuba đã viết đơn tình nguyện xin đến Việt Nam để cùng Nhân dân Việt Nam đánh Mỹ.

Năm 1967, được Cuba đặt tên là “Năm Việt Nam Anh hùng” để cổ vũ phong trào Cách mạng Việt Nam. Trong tháng 9/1973, Chủ tịch Fidel Castro đã đến thăm Việt Nam và đến thăm khu giải phóng Quảng Trị. Hình ảnh Chủ tịch Fidel Castro đứng trên chiếc xe tăng Mỹ bị Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam bắt giữ và phất cao lá cờ truyền thống bách chiến bách thắng của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam mãi là biểu tượng cho tình hữu nghị giữa Cuba và Việt Nam và cũng là biểu tượng cho sự hữu nghị chân chính của mọi thời đại.