Theo đó, ngân sách đầu tư cho chương trình xây dựng NTM của cả nước với tổng số vốn 196.332 tỉ đồng, gồm các nguồn vốn Trung ương, vốn địa phương, vốn đầu tư phát triển và vốn sự nghiệp…

Thành tựu vượt bậc, tạo chuyển biến rõ nét của nông thôn

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM bắt nguồn từ Nghị quyết số 26 ngày 5/8/2008 của Hội nghị Trung ương lần thứ VII (Khóa X) về xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lí, gắn nông nghiêp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch, xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ, hệ thống chính trị ở nông thôn được tăng cường.

Hơn 10 năm triển khai thực hiện xây dựng NTM, cả nước đạt nhiều thành tích vượt trội. Khu vực nông thôn có những chuyển biến rõ nét trên hầu hết các lĩnh vực, góp phần thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, cải thiện đáng kể đời sống nông dân và phát triển đất nước.

Bộ mặt nông thôn mới khởi sắc.

Tính đến tháng 7/2021, cả nước đã có 64,6% số xã đạt chuẩn, 194 đơn vị cấp huyện (chiếm 29%) thuộc 51 tỉnh, thành phố đạt chuẩn, có 12 tỉnh, thành phố đã có 100% số xã đạt chuẩn NTM. Thủ tướng Chính phủ đã Quyết định công nhận 4 tỉnh (Nam Định, Đồng Nai, Hưng Yên, Hà Nam) hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Nhờ đó, thu nhập của người dân nông thôn tăng nhanh hơn tỉ lệ tăng khu vực thành thị và mức tăng chung của cả nước giai đoạn 2010 - 2020 (trung bình 3,5 triệu đồng/người/tháng) gấp 1,4 lần so với năm 2016, gấp 3,25 lần so với năm 2010. Khoảng cách về thu nhập giữa khu vực nông thôn và thành thị giảm dần (5,6 triệu đồng/người/tháng so với 3,4 triệu đồng/người/tháng. Tỉ lệ hộ nghèo cũng giảm nhanh, góp phần chủ yếu vào kết quả của chiến lược giảm nghèo quốc gia. Bộ mặt nông thôn và đồng ruộng được quy hoạch, thay đổi diện mạo, văn hóa có nhiều khởi sắc.

Tuy nhiên, qua thực hiện chương trình, việc phát triển nông thôn chưa gắn kết chặt chẽ với khu vực đô thị, sinh kế của người dân thiếu bền vững; chưa gắn hiệu quả xây dựng NTM với cơ cấu lại ngành nông nghiệp; sử dụng đất còn manh mún (hơn 70% hộ nông dân sử dụng dưới 2 ha), chất lượng nguồn lao động thấp (mới có 15% qua đào tạo), mô hình HTX còn chông chênh, sản xuất kinh doanh hiệu quả thấp; vai trò chủ thể của người nông dân chưa được đề cao, những lực lượng mới cho phát triển nông thôn chưa được phát huy đúng tiềm năng.

Đẩy mạnh xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu

Thực hiện đường lối của Đảng, chủ trương của Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định 318/QĐ -TTg ngày 8/3/2022 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM và Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025 với 19 tiêu chí: Quy hoạch; Giao thông; Thủy lợi; Phòng chống thiên tai; Điện; Trường học; Cơ sở vật chất văn hóa; Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn; Thông tin và truyền thông; Nhà ở dân cư; Thu nhập; Nghèo đa chiều; Lao động; Tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn; Giáo dục và Đào tạo; Y tế; Văn hóa; Môi trường và An toàn thực phẩm; Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật; Quốc phòng và An ninh.

Phấn đấu đến năm 2025 cả nước có ít nhất 80% số xã đạt tiêu chí, trong đó ít nhất 10% số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, không còn xã đạt dưới 15 tiêu chí; tiếp tục xây dựng NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu đối với các xã, huyện, tỉnh đã được công nhận đạt chuẩn; thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng ít nhất gấp 1,5 lần so với năm 2020. Phấn đấu 60% số thôn, làng, bản, ấp, buôn, phum, sóc thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển, hải đảo được công nhận đạt chuẩn theo các tiêu chí do UBND cấp tỉnh quy định. Mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ít nhất 2 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn NTM. Cả nước ít nhất có 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Trong 19 tiêu chí thì xây dựng cơ bản thường chiếm tỉ trọng đáng kể, đòi hỏi công tác quản lí chặt chẽ nguồn vốn đầu tư thực hiện các dự án; ngăn chặn tình trạng “lợi ích nhóm”, tham nhũng, tiêu cực và chấm dứt “cơ chế xin - cho”. Cần đầu tư trọng tâm, trọng điểm, không tràn lan; ưu tiên nguồn lực cho các xã, huyện chưa đạt 15 tiêu chí; hỗ trợ các xã đã đạt chuẩn NTM tiếp tục hoàn thiện các tiêu chí để nâng cao chất lượng các tiêu chí bền vững; ưu tiên miền núi, biên giới, Tây Nguyên, các địa phương được bổ sung cân đối ngân sách Trung ương từ 60% trở lên. Thực hiện nguyên tắc tuân thủ Luật Đầu tư công, tránh tình trạng vay ứng trước để đầu tư mắc nợ như trước đây ở nhiều xã đã xảy ra.

Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh có nhiệm vụ phân bổ vốn ngân sách xây dựng NTM, bảo đảm đồng bộ, không trùng lặp, không chồng chéo. Việc xây dựng NTM cũng cần huy động nguồn lực trong Nhân dân và doanh nghiệp. Từng bước tạo tiền đề cho các chủ thể kinh tế hộ nông thôn khởi nghiệp mạnh mẽ, thúc đẩy sản xuất hàng hóa lớn, có sức cạnh tranh cao, phát triển nhiều doanh nghiệp ở nông thôn, mở rộng quy mô sử dụng đất, sản xuất kinh doanh hiệu quả, góp phần phát triển đất nước phồn vinh, người dân nông thôn hạnh phúc và từng bước giàu có.