Mở đầu bài báo, Bác viết: "Vấn đề Dân vận nói đã nhiều, bàn đã kĩ nhưng vì nhiều địa phương, nhiều cán bộ chưa hiểu thấu, làm chưa đúng, cho nên cần phải nhắc lại". Do "chưa hiểu thấu, làm chưa đúng" cho nên Bác nhắc lại bốn vấn đề cốt tử: Nước ta là nước dân chủ; Dân vận là gì? Ai phụ trách dân vận? dân vận phải thế nào? Bài báo chỉ hơn 600 chữ, với cách đặt câu hỏi và trả lời ngắn gọn, nhưng đã đề cập một cách toàn diện những nguyên lí cơ bản nhất trong công tác dân vận của Đảng.

Thời gian trôi qua nhưng tác phẩm "Dân vận" của Bác vẫn như vừa được viết trong những ngày này. Tư tưởng và sự chỉ dẫn cụ thể của Người vẫn nguyên giá trị, bởi đây là tác phẩm mẫu mực, ngắn gọn, sâu sắc, được xem như cẩm nang của mọi cán bộ, đảng viên. Vượt qua thời gian, không gian, người đọc dù là cán bộ lãnh đạo, trí thức hay người dân quê cũng đều thấu hiểu.

Ảnh tư liệu

Đọc bài báo "Dân vận", chúng ta gặp lại phong cách giản dị trong cách nói và cách viết của Bác, trong "khả năng hòa vào Nhân dân của Hồ Chí Minh", như một nhà báo nước ngoài đã viết. Bác thông thạo nhiều ngoại ngữ, vốn Nho học thâm sâu, là nhà báo, nhà thơ lớn, nhưng khi nói, khi viết, Bác luôn dùng những câu nói mộc mạc. Trong phần I, "Nước ta là nước dân chủ", chữ dân được nhắc nhiều lần, trong đó, điều cơ bản nhất là: "Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân". Phần II, "Dân vận là gì?", Bác lưu ý:

"Không thể chỉ dùng báo chương, sách vở, mít-tinh, khẩu hiệu, truyền đơn, chỉ thị mà đủ. Trước nhất là phải tìm mọi cách giải thích cho mỗi một người dân hiểu rõ ràng: Việc đó là lợi ích cho họ và nhiệm vụ của họ, họ phải hăng hái làm cho kì được". Ở phần III, "Ai phụ trách dân vận?", Bác lại nhắc: "Cùng nhau đi giải thích cho dân hiểu". Giải thích, đó là cách tốt nhất để dân hiểu đúng, làm đúng, ủng hộ cách mạng, ủng hộ đường lối kháng chiến. Dân thông rồi thì lại phải "đi sát với dân, thiết thực bày vẽ cho dân cách trồng trọt, chăn nuôi, cách chọn giống, ủ phân, làm cỏ". Bài báo "Dân vận" chỉ ra rằng, làm công tác dân vận "phải óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm, "phải thật thà nhúng tay vào việc". Chúng ta cùng nhớ lại, trong thư gửi đồng bào cả nước đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 28/9/1945, Bác viết: "Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng. Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hành trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo". Ở Bác bao giờ lời nói cũng đi đôi với việc làm.

Dân vận trong lời giải thích, vận động, thuyết phục chưa đủ, cần phải dân vận trong hành động, trong cuộc sống, mẫu mực về phẩm chất đạo đức, lối sống. Đức tính giản dị, hành động gương mẫu là tấm gương sống của cán bộ, đảng viên. Năm 1971, khi Bác của chúng ta đã đi xa, nhà báo, nhà văn Mỹ David Halberstam viết trong cuốn sách "Hồ": "Có lẽ hơn bất kì một người nào khác của thế kỉ này, đối với dân tộc của ông và đối với cả thế giới, ông là hiện thân của một cuộc cách mạng. Thế nhưng đối với hầu hết người dân Việt Nam, ông là biểu tượng của cuộc sống, hi vọng, đấu tranh, hi sinh và thắng lợi của họ. Ông là một người Việt Nam lịch sự, khiêm tốn, nói năng hòa nhã, không màng địa vị, luôn luôn mặc quần áo đơn giản nhất - cách ăn mặc của ông không khác mấy người nông dân…".

Ngày nay cùng với những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập ngày càng sâu rộng khu vực và thế giới, vị thế Việt Nam ngày càng khẳng định; trình độ dân trí ngày càng nâng cao. Trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi nhận thức và hành động của người lãnh đạo phải phù hợp xu thế phát triển, với tình hình thực tế. Việc "giải thích cho dân hiểu" được Đảng ta nêu rõ trong Nghị quyết số 25-NQ/TƯ khóa XI về công tác dân vận: "Tăng cường lãnh đạo công tác thông tin, tuyên truyền, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cơ quan thông tin đại chúng; mở rộng các kênh thông tin truyền thông, đối thoại trực tiếp với Nhân dân, góp phần giải tỏa bức xúc, hoài nghi trong xã hội". Về hành động của người làm công tác dân vận chính là phong cách: "Trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân". Tham nhũng, quan liêu và những biểu hiện tiêu cực khác đang làm xói mòn niềm tin của dân với Đảng. Vì vậy, đẩy mạnh chống tham nhũng, quan liêu, lợi ích nhóm, xa hoa, lãng phí chính là những nhiệm vụ chủ yếu trong công tác xây dựng Đảng, cũng là làm công tác dân vận, làm sao cho người dân được nói giữa dạ mình, bớt đi những thủ tục hành chính nhiêu khê, phiền hà.

Bác Hồ dặn, trước hết, cán bộ chính quyền phải làm công tác dân vận. Chúng ta phải tiếp tục chăm lo xây dựng bộ máy nhà nước vững mạnh, trong sạch, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tận tụy, trung thành, hết lòng vì dân. Mọi quan điểm, chủ trương mới của Đảng về công tác dân vận phải được thể chế hóa bằng các văn bản pháp luật, sát thực tiễn, hợp lòng dân, vì lợi ích của Nhân dân. Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận, nhất là cán bộ tham mưu cấp chiến lược. Cán bộ chính quyền hay cán bộ đoàn thể đều phải "cùng nhau bàn tính kĩ càng, cùng nhau chia công rõ rệt".

Đọc lại tác phẩm của Bác, cùng suy ngẫm về những điều Bác mong, trí ta càng thấm thía lời dạy của Bác: "Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công".