Được thừa hưởng từ Chương trình 327 về khoanh nuôi, bảo vệ, tái sinh và trồng rừng mới (kết thúc năm 1998) và kế đó là Chương trình 661 về trồng mới 5 triệu héc ta rừng (kết thúc năm 2010) của Thủ tướng Chính phủ, các cánh rừng ở tỉnh miền núi cực Bắc Hà Giang thực sự có tốc độ phát triển nhanh và bền vững, đem lại niềm tin cho bà con các dân tộc trên địa bàn, nhất là đối với những người sinh sống bằng nghề rừng.

Hiện nay đi tới đâu, từ vùng thấp cho tới các huyện vùng cao núi đá, chúng ta đều bắt gặp những cánh rừng xanh tươi, với đủ các chủng loại cây có giá trị kinh tế. Bên cạnh 4 vạn héc ta rừng tự nhiên hiện đang được bảo vệ nghiêm ngặt, hơn 20 nghìn héc ta rừng tái sinh nghèo kiệt sau nương rẫy được khoanh nuôi để tái sinh, rừng Hà Giang còn có khoảng 1.500 héc ta cây bản địa như thông nhựa, mỡ, bồ đề, sa mộc, hơn 2.000 héc ta cây công nghiệp, cây đặc sản và cây dược liệu như cam, quýt, táo, lê, mận, đào, nhãn, vải... Đáng mừng hơn, một số cánh rừng ở các huyện Bắc Quang, Vị Xuyên và một số huyện vùng cao... đã có dấu hiệu động vật rừng như hổ, báo, đặc biệt là voọc mũi hếch... đến sinh sống.

Có dịp về huyện Vị Xuyên được các đồng chí lãnh đạo dẫn tới thăm một số cánh rừng trên địa bàn. Một cán bộ cho biết: “Đó, anh coi, nạn cháy rừng giảm, rừng tái sinh nhanh. Nhiều quả đồi trước trơ trụi đất đá, nay đã được phủ kín một màu xanh của rừng”. Được biết, huyện Vị Xuyên cũng đã xác định rất rõ rừng là một ngành kinh tế quan trọng nhằm phát huy tiềm năng đất đai, lao động, tăng sản phẩm hàng hóa cho xã hội và nâng cao thu nhập cho Nhân dân. Làm tốt nhiệm vụ này còn hỗ trợ cho phát triển sản xuất nông nghiệp và tham gia bảo vệ môi trường sinh thái.

“Vậy, để phát huy được hiệu quả này của rừng, huyện ta đã làm gì?” Tôi đặt câu hỏi với đồng chí lãnh đạo UBND huyện và được ông trả lời: “Giao đất, giao rừng cho các hộ gia đình và tập thể là biện pháp bảo vệ, chăm sóc rừng có hiệu quả nhất. Nói một cách khác, người giữ được rừng, không ai khác, chính là Nhân dân.

Thực tế, cách làm này ở huyện Vị Xuyên cũng giống như cách làm ở nhiều nơi khác trong tỉnh. Thì ra, các khu rừng được bảo vệ tốt, chỉ khi nào lợi ích của kinh tế rừng gắn liền với đời sống của mỗi hộ gia đình. Nhiều hộ gia đình, trước mắt còn những khó khăn, thiếu thốn, nhưng không lâu, chắc chắn họ sẽ có nguồn thu nhập không nhỏ từ những vườn rừng đang lên xanh tốt. Hiện tại, rừng Hà Giang có trữ lượng lâm sản khá lớn và phong phú. Ngoài các loại gỗ quý hiếm như đinh, nghiến, pơ mu..., còn có các loại cây nguyên liệu sản xuất giấy như mỡ, bồ đề, tre, nứa, vầu, kế đó là song, mây, cọ... Chỉ tính riêng vùng nguyên liệu giấy ở các huyện Vị Xuyên, Bắc Quang, Quang Bình, mỗi năm đã cung cấp hàng chục nghìn mét khối nguyên liệu cho các cơ sở sản xuất bột giấy và giấy đế trong tỉnh. Chưa bao giờ trên địa bàn tỉnh lại phát triển rầm rộ các cơ sở sản xuất, chế biến nông - lâm sản như những năm vừa qua.

Cuối năm 2020, tỷ trọng trong lĩnh vực này chiếm gần 1/3 trong cơ cấu nền kinh tế của tỉnh. Nguyên nhân chính là tỉnh từng bước hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung, sản lượng lớn, đem lại hiệu quả kinh tế cao như cam, chè, mật ong bạc hà, kể cả ngô, lúa, gạo. Những yếu tố này đã tạo điều kiện thuận lợi cho ngành công nghiệp chế biến nông - lâm sản được phát triển cả về số lượng lẫn đa dạng ngành nghề. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này từng bước chuyển dịch từ quy mô nhỏ truyền thống sang phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật, đầu tư máy móc hiện đại để tạo ra sản phẩm hàng hóa có chất lượng, có giá trị kinh tế cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường. Từ đó, vùng nguyên liệu và rừng sản xuất ở Hà Giang thực sự được quan tâm đầu tư phát triển. Ở huyện Bắc Quang, trong tổng số rừng trồng mới, đã có tới 17 nghìn héc ta là rừng nguyên liệu. Hiện nay, dưới các tán rừng tự nhiên ở các huyện Bắc Quang, Vị Xuyên, Quang Bình, Quản Bạ, Bắc Mê, Yên Minh, bà con nông dân còn trồng được hàng chục triệu cây quế, thảo quả và một số loại cây ăn quả, cây dược liệu khác, tạo ra nguồn lợi lớn cho tương lai. Ở huyện Yên Minh, những nơi bà con có thu nhập khá hơn, thường là những nơi phát triển mạnh nghề rừng, nghề vườn, vì từ hai nghề này đã tạo cho các hộ gia đình có điều kiện hơn để phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Phải thừa nhận, Hà Giang đã và đang có những bước phát triển một cách khá vững chắc. Những năm qua, các chương trình, dự án đã đầu tư hàng trăm tỉ đồng, và tỉnh cũng đã tập trung cao cho việc trồng rừng mới, bảo vệ rừng, ổn định dân cư, giải quyết công ăn việc làm và xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Hiện giờ, muốn tới thăm những vườn cây ăn quả, những cánh rừng đang lên xanh tốt không khó khăn cho lắm, bởi lẽ, đường ô tô đã được mở tới tận các cơ sở. Đây là sự chuẩn bị khá chu đáo, không những đáp ứng yêu cầu đi lại, phát triển sản xuất của bà con các dân tộc, mà còn cho sau này, các sản phẩm hàng hóa từ rừng với khối lượng ngày càng lớn được lưu thông trên thị trường một cách nhanh chóng và thuận lợi.

Hiện nay, diện tích rừng và đất quy hoạch cho phát triển lâm nghiệp ở tỉnh miền núi này mới chỉ chiếm gần 70% diện tích tự nhiên, nên tỉnh Hà Giang có chủ trương bên cạnh trồng rừng đầu nguồn, tiếp tục phủ xanh đất trống đồi núi trọc, số diện tích còn lại có điều kiện tập trung phát triển theo mô hình nông - lâm kết hợp, khuyến khích các cá nhân và tập thể mở mang mô hình kinh tế trang trại, nhất là trang trại trồng các loại cây nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp, các trang trại trồng cây ăn quả. Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Hà Giang đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều vườn rừng đẹp và trang trại sum suê cây trái. Chúng tôi cũng đã có lần tới thăm trang trại của gia đình anh Nguyễn Minh Hiến ở xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên với hơn một trăm héc ta đủ các loại cây trồng có giá trị. Nhìn trang trại của anh, cây trái đầy cành, loại gì cũng là sản phẩm hàng hóa, tôi nghĩ, đất lâm nghiệp và rừng là một trong những cơ hội lớn để tỉnh miền núi này nhanh chóng thoát khỏi đói nghèo và làm giàu.