Từ khi thành lập (năm 2005), Ban Đại diện Hội NCT tỉnh Điện Biên, hệ thống tổ chức các cấp Hội NCT trong tỉnh được kiện toàn và đi vào hoạt động theo Điều lệ Hội NCT Việt Nam, với 10 Ban Đại diện Hội NCT huyện, thị xã, thành phố; 129 Hội NCT xã, phường, thị trấn. Tính đến hết năm 2022, Hội NCT tỉnh có hơn 45.000 hội viên, trong đó có 37.000 người trên 60 tuổi và 8.000 người dưới 60 tuổi. Là tỉnh miền núi, biên giới đặc biệt khó khăn, nên việc xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT có ý nghĩa quan trọng trong công tác giúp đỡ, hỗ trợ, động viên NCT có hoàn cảnh khó khăn.

Năm 2008, căn cứ Quyết định số 47/2006 ngày 13/9/2006 của Bộ Tài chính về việc ban hành Quy chế quản lí và sử dụng tài chính Quỹ Chăm sóc NCT (nay là Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT), UBND tỉnh Điện Biên đã ban hành Văn bản số 310 chỉ đạo các cấp, các ngành và giao UBND cấp huyện quyết định thành lập Quỹ Chăm sóc NCT ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh, đồng thời tuyên truyền, vận động các cấp, các tổ chức và Nhân dân ủng hộ Quỹ Chăm sóc NCT, với phương châm xã hội hoá công tác chăm sóc NCT. Đến nay đã có 124/129 xã, phường, thị trấn xây dựng được Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, đạt 96%, với số dư quỹ gần 1,3 tỉ đồng. Ngoài ra, các Chi hội xây dựng chân quỹ đạt hơn 7,4 tỉ đồng.

Khám sức khỏe cho NCT

Đối với Quỹ cấp huyện, đến nay đã có 3/10 huyện, thị xã, thành phố xây dựng được Quỹ. Ban Đại diện Hội NCT tham mưu và được sự đồng ý của cấp uỷ, chính quyền hằng năm nhân Tháng hành động vì NCT Việt Nam đã kêu gọi các tầng lớp Nhân dân, các doanh nghiệp, nhà hảo tâm đóng góp, ủng hộ xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT. Tiêu biểu là TP Điện Biên Phủ mỗi năm vận động được trên 300 triệu đồng. Nhìn chung Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở được sử dụng đúng quy định và có hiệu quả, đã góp phần trong việc chăm sóc và phát huy vai trò NCT.

Trong điều kiện một tỉnh miền núi, biên giới, kinh tế chậm phát triển, hơn 90% ngân sách Trung ương hỗ trợ, Nhân dân các dân tộc chủ yếu làm nghề nông, thu nhập thấp, đời sống còn khó khăn, mặt khác trên địa bàn tỉnh chưa có khu công nghiệp, khu chế xuất, nhà máy lớn, các doanh nghiệp chủ yếu vừa và nhỏ, do đó việc tuyên truyền, vận động xây dựng quỹ hạn chế. Còn 7 đơn vị cấp huyện chưa xây dựng được quỹ. Số dư của quỹ cấp xã rất thấp, một số xã ở vùng khó khăn như huyện Mường Nhé chỉ có 1 triệu đồng, nhiều nhất như phường Mường Thanh, TP Điện Biên Phủ cũng chỉ có vài chục triệu đồng.

Nghị quyết VI Hội NCT Việt Nam nêu rõ: Tập trung xây dựng Quỹ cấp cơ sở, chưa có sự chỉ đạo xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT cấp tỉnh, cấp huyện, do đó việc tham mưu với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong việc thành lập quỹ gặp khó khăn (theo báo cáo của Trung ương, đến hết năm 2021 toàn quốc mới có 5 tỉnh, 45 huyện và 10.150 xã xây dựng được quỹ). Nhất là từ năm 2019, khi Nghị định 93/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động của Quỹ xã hội từ thiện thì việc thành lập quỹ càng khó khăn hơn. Các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương đều mắc về điều kiện, thủ tục cấp giấy phép thành lập quỹ. Việc quy định điều kiện bảo đảm tài sản đóng góp trước khi thành lập quỹ cấp tỉnh là 1,3 tỉ đồng, quỹ cấp huyện là 130 triệu đồng, quỹ cấp xã là 25 triệu đồng là một bất cập mà khó thực hiện được, nhất là đối với một tỉnh miền núi như Điện Biên.

Mục tiêu mà Ban Đại diện Hội NCT tỉnh Điện Biên đặt ra là xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT cấp tỉnh và các huyện, thị xã còn lại; củng cố quỹ cấp xã. Tuy nhiên khi phối hợp với Sở Nội vụ tham mưu với UBND tỉnh thành lập Quỹ thì điều kiện, thủ tục theo Nghị định 93 chưa bảo đảm. Từ thực tế quá trình tham mưu, chỉ đạo và tổ chức thực hiện xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, chúng tôi rút ra một số bài học sau đây:

Một là: Tham mưu với cấp uỷ, chính quyền về mục đích, ý nghĩa trong việc xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, từng bước xã hội hoá công tác này, thực hiện tốt chủ trương của Đảng: Chăm sóc NCT là trách nhiệm của gia đình và toàn xã hội. Tạo sự đồng thuận của cấp uỷ, chính quyền và Nhân dân trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện xây dựng quỹ.

Hai là: Ban Đại diện Hội NCT, Hội NCT các cấp làm nòng cốt, phối hợp với MTTQ và các đoàn thể tuyên truyền vận động các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tham gia đóng góp xây dựng quỹ. Lấy Tháng hành động vì NCT Việt Nam hằng năm là tháng cao điểm vận động xây dựng quỹ. Thường xuyên biểu dương kịp thời những tổ chức, cá nhân có nhiều đóng góp tham gia ủng hộ xây dựng quỹ.

Ba là: Xây dựng Quy chế hoạt động, công khai trong công tác quản lí tài chính, chi tiêu quỹ bảo đảm sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng, có hiệu quả. Ban vận động, quản lí quỹ phải là những người công tâm, nhiệt tình.

Bốn là: Linh hoạt trong công tác tuyên truyền, vận động phù hợp với điều kiện từng đối tượng, từng địa bàn nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

Năm là: Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác Hội nói chung và công tác quản lí quỹ nói riêng. Thường xuyên chỉ đạo, hướng dẫn các cấp Hội thực hiện tốt quy định của pháp luật về quản lí tài chính của quỹ.

Để thực hiện có hiệu quả công tác chăm sóc và phát huy vai trò NCT thì nhất thiết phải xây dựng quỹ ở tất cả các cấp Hội từ Trung ương đến cơ sở, đây là nguồn xã hội hoá, cùng với ngân sách Nhà nước làm tốt hơn công tác chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Ban Đại diện Hội NCT tỉnh Điện Biên kiến nghị một số nội dung sau:

1. Đề nghị Bộ Nội vụ tham mưu với Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 93 về tổ chức, hoạt động của Quỹ xã hội từ thiện theo hướng thuận lợi cho việc thành lập quỹ. Giao cho UBND các tỉnh, thành phố căn cứ vào điều kiện địa phương quyết định việc thành lập các loại quỹ từ thiện, trong đó có Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT.

2. Đề nghị Trung ương Hội NCT Việt Nam chỉ đạo, hướng dẫn các cấp Hội xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, nhất là quỹ cấp tỉnh và cấp huyện. Coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hằng năm của các cấp Hội, nhất là cấp cơ sở.

3. Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở Trung ương thường xuyên hướng dẫn, tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho Ban Quản lí Quỹ các cấp.