Văn kiện Đại hội XIII của Đảng dự báo “Xu hướng già hoá dân số (GHDS) nhanh” là một trong những thách thức lớn mà Việt Nam phải giải quyết; trong thời gian tới cần “chuẩn bị điều kiện thích ứng với già hoá dân số”…

Quán triệt quan điểm và định hướng trong Văn kiện Đại hội XIII, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của nước ta trong thời gian tới cần phải tính đến những nhiệm vụ, giải pháp, điều kiện thích ứng với dân số già (DSG), chuẩn bị cho một xã hội có DSG cả về phương diện chính sách, luật pháp, cơ sở vật chất, kĩ thuật và tâm lí xã hội. Do đó, cần có những giải pháp cụ thể như:

Thứ nhất, cần có quan điểm nhìn nhận NCT có vai trò to lớn, đóng góp quan trọng vào phát triển KTXH của đất nước, là chỗ dựa cho các thế hệ trẻ thay vì nhìn nhận chỉ như các đối tượng hưởng TCXH. Vì vậy, đặt GHDS là một trong những vấn đề ưu tiên trong chiến lược phát triển KTXH có cả cơ hội và thách thức đối với tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội.

Thứ hai, các bộ ngành chức năng tham mưu cho Chính phủ sớm có cơ chế, chính sách cụ thể khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng các trung tâm chăm sóc, nuôi dưỡng NCT như cấp đất xây dựng, được vay vốn ưu đãi, được giảm thuế, giảm chi phí điện nước, giảm giá dịch vụ nhằm thu hút số đông NCT vào các cơ sở tư nhân. NCT vào các trung tâm không chỉ được chăm sóc chu đáo khi ốm đau mà còn được tham gia các hoạt động vui chơi giải trí phù hợp. Những người có sức khỏe, kiến thức, kĩ năng, nghiệp vụ,… có thể tham gia lao động như chăm sóc vườn hoa cây cảnh, trồng rau, chăn nuôi, vệ sinh, nấu ăn, trông trẻ… tạo ra niềm vui, vừa nâng cao sức khỏe, vừa góp phần giảm chi phí thuê nhân công, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho NCT.

Ảnh minh họa

Bên cạnh đó, xây dựng và củng cố mạng lưới chăm sóc dài hạn cho NCT, trong đó cần chú trọng chăm sóc tại nhà và cộng đồng. Chính quyền địa phương cần quan tâm đến nhu cầu của NCT như tạo điều kiện sử dụng một phần nhà văn hóa, trung tâm sinh hoạt cộng đồng để ban ngày gia đình có NCT gửi vào theo hình thức “bán trú”, được tham gia sinh hoạt, vui chơi giải trí có nhân viên trông nom, hướng dẫn, chăm sóc.

Thứ ba, tận dụng cơ hội, chuyển hóa thách thức từ GHDS đang trở thành xu hướng chung không chỉ tại Việt Nam. Cần giải quyết vấn đề GHDS theo quan điểm thuận thiên để chung sống hài hòa. Ngành Y tế cần có cơ chế, chính sách cũng như chương trình mở rộng mạng lưới y tế cơ sở, tăng cường trang thiết bị, đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu khám, chữa bệnh và điều trị cho NCT đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của NCT với chất lượng ngày càng cao, chi phí phù hợp, phối hợp chăm sóc sức khỏe NCT tại cơ sở y tế và dựa vào cộng đồng. Đồng thời phối hợp với các ngành liên quan tham mưu cho Chính phủ có giải pháp cụ thể giảm thiểu tốc độ GHDS để kéo dài thời gian dân số vàng; có chủ trương, chính sách dần khắc phục tình trạng giảm nhanh mức sinh, vận động những cặp vợ chồng không chịu sinh đẻ hoặc chỉ sinh một con, nhất là những gia đình có điều kiện kinh tế khá. Nên khuyến khích một số cặp vợ chồng sinh từ 2-3 con để tránh bị hẫng hụt dân số sau này.

Thứ tư, khuyến khích tạo việc làm phù hợp để NCT vừa có thu nhập cải thiện đời sống, vừa được chăm sóc y tế khi bệnh tật, ốm đau, bảo đảm chất lượng sống. Cần xây dựng một hệ thống quỹ hưu trí vững mạnh, giúp NCT an tâm với mức sống khi đến tuổi nghỉ hưu. Trong điều kiện của một nước đang phát triển như Việt Nam, khi lượng lao động làm việc ở khu vực phi chính thức cao, cần chú trọng đến cải thiện khả năng bao phủ của hệ thống ASXH và trợ cấp hưu trí cho NCT. Ngoài ra, mạng lưới ASXH cần được hoàn thiện để giúp NCT tiếp cận được với các dịch vụ xã hội và y tế thiết yếu.

Thứ năm, tăng cường vai trò của các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp,… trong việc xây dựng, vận động và thực hiện chính sách GHDS. Các hoạt động vận động gia đình, cộng đồng và toàn xã hội tham gia chăm sóc NCT cần được thúc đẩy và nhân rộng; kết hợp với các cơ quan chuyên môn trong nghiên cứu và đề xuất việc đa dạng hóa cách thức, mô hình tổ chức các hoạt động cộng đồng và cuộc sống cho NCT như: Sống cùng con cháu, sống tại nhà dưỡng lão hoặc tại các cơ sở chăm sóc NCT tại cộng đồng…

Thứ sáu, xã hội hóa, huy động đa dạng các nguồn lực để đáp ứng nhu cầu của GHDS và khai thác hiệu quả vấn đề GHDS. Thu hút các nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách vào hạ tầng y tế, văn hóa, xã hội cho NCT. Sử dụng vốn đầu tư công làm vốn đầu tư ban đầu, tạo sức lan tỏa, thu hút đầu tư tư nhân, bao gồm cả đầu tư trực tiếp nước ngoài, nhằm đáp ứng các nhu cầu về y tế, văn hóa ngày càng cao của NCT.

Thay đổi quan niệm, cách nhìn đối với NCT không chỉ là vấn đề cần giải quyết mà còn là cơ hội, nguồn lực cho sự phát triển, tạo cơ chế, chính sách để thu hút, khai thác nguồn lực đó một cách hiệu quả. Tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe và nâng cao nhận thức, ý thức về sức khỏe cho mọi lứa tuổi để chuẩn bị cho một tuổi già khỏe mạnh và tạo ra môi trường sống thân thiện cho NCT. Đặc biệt, phải có một chương trình mục tiêu quốc gia toàn diện về chăm sóc NCT mà trong đó cần xác định một số mục tiêu lượng hoá được và có tính đặc trưng giới để cải thiện tình trạng sức khỏe NCT, giảm thiểu các bệnh mạn tính, tàn phế và tử vong khi bước vào tuổi già.

Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và Kì họp thứ nhất của Quốc hội Khóa XV đã thành công tốt đẹp trong điều kiện rất đặc biệt: Toàn dân phòng chống đại dịch Covid-19. Hi vọng Quốc hội khóa XV cũng sẽ có những chương trình đặc biệt, trong đó có sửa đổi Luật Người cao tuổi và những chính sách phù hợp nhằm mang lại quyền và lợi ích chính đáng của NCT.