Đầu năm hàng vạn du khách về thắp hương tại khu di tích

Di tích bao gồm đền thờ Cầm Bá Thước - vị thủ lĩnh trong phong trào Cần Vương của đồng bào các dân tộc miền Tây xứ Thanh và đền thờ Bà chúa Thượng Ngàn - vị Mẫu thần cai quản miền rừng núi trong tín ngưỡng tâm linh thờ Mẫu của người Việt.

Vùng đất mường Chiềng Vạn (Trịnh Vạn) là khu vực “sơn kỳ thủy tú” xinh đẹp với núi non hùng vĩ, sông nước bao quanh đắm say lòng người. Theo sử liệu và lưu truyền dân gian, nơi đây trong thời kỳ đầu khởi nghĩa Lam Sơn, Bình Định Vương Lê Lợi và nghĩa quân bị giặc Minh truy đuổi phải chạy về thượng nguồn sông Chu. Tại đây, Lê Lợi và Nguyễn Trãi đã cùng nhau “mài son rửa bút”, rèn luyện vũ khí. Ngày nay, người dân địa phương còn lưu truyền chuyện kể “Hòn mài mực” và câu ca “Mài mực nuôi con, mài son đánh giặc” như một minh chứng.

Theo sử sách, Cầm Bá Thước là người dân tộc Thái (tên Thái là là Lò Cắm Pán) sinh năm Mậu Ngọ (1858), hy sinh năm Ất Dậu (1895). Ông sinh tại Bản Chiềng Mường Chiềng Ván (Trịnh Vạn) Châu Thường Xuân (nay là xã Vạn Xuân, huyện Thường Xuân, Thanh Hoá), thân phụ ông là Cầm Bá Tiếu từng giữ chức quản cơ dưới triều Nguyễn – đời vua Tự Đức.

Khi ông lên 8 tuổi, cha ông đã mời thầy về nhà để dạy chữ Hán. Nhờ vào học vấn uyên thâm, lại có mối quan hệ tốt với các quan lại người Việt đang trấn nhậm tại quê hương, nên khi lớn lên, Cầm Bá Thước được thay cha trở thành Thổ ty và được triều đình nhà Nguyễn phong chức Bang Tá.

Du khách được thả hồn trước cảnh đẹp của khu di tích

Năm 1885, hưởng ứng chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi, ông đã đứng lên xây dựng nghĩa quân chống lại thức dân Pháp ở quê hương. Hoạt động của ông lan rộng khắp các vùng Ngọc Lặc, Như Xuân, Quan Hóa và Nghệ An. Những trận đánh của nghĩa quân do ông cầm đầu đã làm cho quân Pháp bị tổn thất nặng nề về người và vũ khí. Có khi nghĩa quân đã khống chế đồn giặc ở Trịnh Vạn.

Trước tình hình đó, quân đội Pháp nhanh chóng tổ chức lực lượng nhằm mở cuộc tấn công lớn vào căn cứ trung tâm của nghĩa quân. Ngày 10/5/1895, quân đội Pháp đem 200 quân từ Trịnh Vạn tấn công vào trung tâm của nghĩa quân. Đây là trận đánh lớn cuối cùng của nghĩa quân. Sau 4 ngày tấn công dồn dập và phải chịu nhiều tổn thất nặng nề, quân giặc vượt qua được 3 phòng tuyến để đánh vào trung tâm của nghĩa quân. Trước lúc đó, ông đã nhanh chóng cùng nghĩa quân rút khỏi nơi khác.

Nhưng đúng lúc này nghĩa quân cũng đã bị suy yếu rõ rệt, hầu hết các cứ điểm của nghĩa quân đều bị quân giặc chiếm. Chúng săn lùng tìm bắt Cầm Bá Thước và binh sĩ còn lại. Và trưa ngày 13/5/1895, Cầm Bá Thước cùng vợ con và 12 nghĩa quân thân tín xa vào tay giặc. Kẻ thù không giám công khai hành hình ông giống các lãnh tụ cần Vương khác mà bí mật thủ tiêu. Cầm Bá Thước hy sinh, Phong trào Cần Vương ở Thanh Hoá tan rã – Ngọn lửa yêu nước ở quê hương Quế Ngọc bị đập tắt nằm trong sự thất bại chung của phong trào quần chúng lúc bấy giờ.

Theo tương truyền, khi quân Pháp đưa ông đi hành hình qua làng Bùng, xã Xuân Lẹ, ông xin xuống giải lao đã cầm cây gậy chống xuống đất và bảo: "Ta có mệnh hệ gì thì hãy nhớ ta đã từng qua đây". Vì thế, sau này người dân hai xã Vạn Xuân và Xuân Lẹ có nhiều ngôi miếu thờ ông. Ở đền thờ của ông có đôi câu đối khẳng định tinh thần chiến đấu, hy sinh cao cả của Cầm Bá Thước là bất tử. “Bất tử đại danh thùy vũ trụ/ Như sinh chính khí tạc sơn hà”. Tạm dịch: Danh thơm chẳng chết bền trời đất/ Chính khí luôn còn với núi sông.

khu vực cổng đền khang trang sạch đẹp

Ông Đỗ Doãn Bảy, Trưởng Ban quản lý Khu di tích lịch sử văn hóa Cửa Đặt cho biết,Thực hiện công tác tổ chức đón du khách về dâng hương tại Khu di tích lịch sử văn hoá Cửa Đặt năm 2024, tính đến ngày 11/2/2024, việc đón du khách về vãn cảnh, dâng hương đảm bảo theo kế hoạch đề ra. Để tổ chức hoạt động phục vụ du khách, ban huy động thêm số nhân lực phục vụ là 36 người. Trong đó có 7 cán bộ trong ngành, 3 công an huyện, 3 công an xã và hợp đồng thêm 23 lao động.

Ban quản lý phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng các phương án nhằm đảm bảo an ninh trật tự trước, trong và sau lễ dâng hương nhằm phục vụ du khách thập phương

Các hạng mục về cơ sở vật chất của di tích gồm: Làm hệ thống biển, bảng tuyên truyền dọc đường đôi lối vào di tích, trang trí khuôn viên, làm hệ thống lưới chắn chim, côn trùng, tu sửa lan can đá tháp chuông, mua thêm hoa và các cây xanh trang trí không gian di tích, bố trí hệ thống đèn chiếu, quy hoạch khu bán hàng cho nhân dân và các điều kiện cần thiết để phục vụ công tác tổ chức lễ dâng hương năm 2024.

Bên cạnh đó, Ban quản lý phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng các phương án nhằm đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông trước, trong và sau lễ dâng hương nhằm phục vụ du khách thập phương về dâng hương tại khu di tích đảm bảo an toàn, đúng quy định...

Khu vực để xe được sắp xếp trật tự gọn gàng

Kết quả, từ đêm 30 Tết, Ban quản lý đã tổ chức phục vụ cho du khách thập phương đến tham quan và dâng hương tại khu di tích. Tính đến thời điểm mùng 5 Tết ước lượng có khoảng trên 12.500 lượt du khách về tham quan và dâng hương tại Khu di tích lịch sử văn hoá Cửa Đặt và Đền Cô Ba - Thác Mạ. Tình hình an ninh trật tự trong và ngoài khu vực đền được đảm bảo, không có hiện tượng mất trật tự an ninh, du khách yên tâm đến dâng hương hành lễ. Trong suốt quá trình diễn ra lễ dâng hương không xảy ra ẩu đả, xô sát gây mất trật tự trong và ngoài khu vực đền.