Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: “Dẫu rằng tóc đã bạc, mắt đã hoa, tay run, chân mỏi, nhưng một lời nói của phụ lão có ảnh hưởng đến hưng bang, một hành động của phụ lão có ảnh hưởng đến giết giặc. Rút guốc mộc để ném vào đầu bọn bạo ngược, vung gậy trúc để đánh vào đầu bọn hung ác. Đối với gia đình, đối với Tổ quốc, phụ lão đã có trọng trách là bậc tôn trưởng, đối với làng xóm, đối với bà con, phụ lão có sự tín nhiệm lớn lao. Phụ lão hô, Nhân dân hưởng ứng; phụ lão làm, Nhân dân làm theo. Hô điều nên hô, làm việc nên làm. Người có của xuất của, người có sức dốc sức, góp gió thành bão, tụ hơi thành mây. Đồng bào cả nước đang ngẩng cao đầu mà trông chờ các bậc phụ lão”.

Ngày 21/8/1941, trong bài “Việt Nam Độc lập”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Kêu gọi dân ta trẻ lẫn già/ Đoàn kết vững bền như khối sắt/ Để cùng nhau cứu nước Nam ta”. Kết quả là từ năm 1941 - 1945, hàng chục vạn NCT đã tham gia vào tổ chức Hội Phụ lão cứu quốc, để tuyên truyền ủng hộ Mặt trận Việt Minh, xây dựng căn cứ địa cách mạng; xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang của Đảng; nuôi giấu, làm giao thông liên lạc cho cán bộ, làm công tác binh vận, giữ bí mật các cơ sở hoạt động của Đảng, tích cực xây dựng lực lượng tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Chủ tịch Hồ Chí Minh chụp ảnh lưu niệm với các đại biểu NCT Thủ đô Hà Nội. Ảnh tư liệu

Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ngày 21/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư các vị phụ lão. Trong thư này, Người phản bác một quan niệm cũ rất sai lầm cho rằng “Lão lai tài tận, lão giả an chi” tức “Tuổi già thì tài hết, người già nên ở yên”. Người nhắc lại truyền thống yêu nước của người Việt Nam ngày xưa: Lý Thường Kiệt là tiêu biểu, càng già càng quắc thước, càng già càng anh hùng. Người còn chỉ rõ: “Người già không làm được công việc nặng nề thì khua gậy đi trước, động viên khuyến khích thanh niên và san sẻ kinh nghiệm của chúng ta cho họ”.

Từ năm 1945 - 1954, trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, NCT đã gương mẫu thực hiện và vận động con cháu tham gia diệt giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. NCT đã hăng hái động viên thanh niên đi bộ đội, đi thanh niên xung phong mở đường chiến dịch.

Năm 1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh tròn 60 tuổi, nhưng Người quên cả tuổi già, luôn luôn lạc quan cách mạng: “Sáu mươi tuổi hãy còn xuân chán/ So với ông Bành vẫn thiếu niên”.

Từ năm 1954 -1975, trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, NCT đã hăng hái tham gia các phong trào. Ở miền Bắc có nhiều hội viên phụ lão đã tích cực tham gia xây dựng những “cánh đồng 5-10 tấn thắng Mỹ”, với tinh thần “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “tất cả vì miền Nam ruột thịt”, giành danh hiệu “Phụ lão 3 giỏi”. Nhiều cụ mạnh khỏe còn tham gia các đội “Bạch đầu quân”. Ở chiến trường miền Nam, nhiều cụ đã ngày đêm đào hầm nuôi giấu cán bộ, giúp đỡ quân giải phóng, tham gia đấu tranh vũ trang, đấu tranh chính trị; các bà má miền Nam tay không, dũng cảm đi đầu trong các đoàn biểu tình, đòi con đang bị giam cầm; kêu gọi anh em binh lính ngụy quay súng trở về với Tổ quốc, với đồng bào.

Ngày 1/10/1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài “Tuổi tác càng cao, lòng yêu nước càng lớn” có đoạn: “Trong thời kì kháng chiến, chúng ta có những đội du kích “bạch đầu quân”. Sự chiến đấu anh dũng và hi sinh oanh liệt của những “đội viên tóc bạc răng long” đã làm cho lũ giặc kinh hồn và khuyến khích chiến sĩ ta càng thêm dũng cảm. Các cụ đã góp phần không nhỏ vào cuộc thắng lợi vĩ đại của Nhân dân ta. Ngày nay, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc làm nền tảng vững mạnh cho sự nghiệp đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, các cụ cũng tham gia rất hăng hái”.

Trong lần nói chuyện với cán bộ cách mạng lão thành vào ngày 9/12/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định vai trò và trách nhiệm của lớp người đi trước đối vối những thế hệ nối tiếp rằng: “Các đồng chí già là rất quý, là gương bền bỉ đấu tranh, dìu dắt, bồi dưỡng, đào tạo thêm đồng chí trẻ”.

Đến với lớp bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo cấp huyện vào ngày 18/1/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ già là vốn qúy của Đảng, họ có kinh nghiệm về mặt lãnh đạo, được rèn luyện, thử thách nhiều trong thực tế đấu tranh”.

Từ sau ngày đất nước được thống nhất (30/4/1975) cho đến nay, NCT có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và thời kì đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa hóa đất nước trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ, an ninh, trật tự xã hội… Trong đó có nhiều NCT vẫn nhiệt huyết, phát huy kinh nghiệm, trí tuệ để tiếp tục đóng góp xây dựng, phát triển đất nước.

NCT đã sát cánh cùng Nhân dân cả nước tích cực tham gia nhiều phong trào đấu tranh, thi đua yêu nước, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng trong từng giai đoạn lịch sử, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã tặng cho Hội NCT Việt Nam 18 chữ vàng: “Tuổi cao chí càng cao, nêu gương sáng vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, Huân chương Sao vàng; Huân chương Lao động hạng Nhất.

Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng (2021) xác định: “Phát huy trí tuệ, kinh nghiệm sống, lao động, chiến đấu của NCT trong xã hội, cộng đồng và gia đình. Tiếp tục xây dựng gia đình kiểu mẫu, “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền, vợ chồng hòa thuận, anh chị em đoàn kết, thương yêu nhau”. Kính trọng, bảo vệ và chăm sóc NCT. Bảo trợ, giúp đỡ NCT gặp khó khăn, cô đơn không nơi nương tựa”.

Ngày 21/12/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2156/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về NCT giai đoạn 2021-2030. Để đạt được những mục tiêu đề ra, Chương trình đưa ra một số nhiệm vụ và giải pháp sau: 1. Trợ giúp y tế, chăm sóc sức khỏe NCT; 2. Phát triển mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội cung cấp dịch vụ chăm sóc, phục hồi chức năng đối với NCT; 3. Trợ giúp giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm và hỗ trợ sinh kế, nhà ở cho NCT; 4. Trợ giúp NCT tham gia hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch; 5. Phát huy vai trò NCT; 6. Trợ giúp NCT sử cụng công nghệ thông tin và truyền thông; 7. Trợ giúp pháp lí đối với NCT; 8. Phòng chống dịch bệnh, giảm nhẹ thiên tai đối với NCT.