Ông Nguyễn Quốc Sơn và vợ bà Nguyễn Thị Chẳng trình bày: Ông, bà khai khẩn diện tích 35.000m2 đất tại ấp Suối Mây, xã Dương Tơ từ năm 1992, quản lí sử dụng vào mục đích trồng các loại cây công nghiệp lâu năm tràm vàng và cây ăn trái: đào, xoài, chôm chôm, dừa, khóm… và cất nhà để ở chăm sóc cây. Diện tích đất có tứ cận giáp đất của các hộ: ông Nguyễn Văn Diền, bà Nguyễn Thị Hồng, bà Triệu Hấu, bà Út Truyền. Ông Sơn, bà Chằng sử dụng đất ổn định, không tranh chấp với ai. Nguồn gốc diện tích đất ông, bà khai khẩn, quản lí và sử dụng, các hộ liền kề đều biết rõ.

Năm 2007, Nhà nước thu hồi 13.773m2 đất nông nghiệp của gia đình, để thực hiện Dự án Cảng hàng không Phú Quốc, gia đình được bồi thường tiền đất và cây cối tổng cộng 207.999.000 đồng, không bồi thường và hỗ trợ vật kiến trúc. Tuy nhiên, gia đình vẫn nhất trí nhận tiền bồi thường và di dời khỏi vị trí quy hoạch. Diện tích đất còn lại gia đình tiếp tục sử dụng cho đến nay. Gia đình chỉ thắc mắc, họ có hộ khẩu tại địa phương và sử dụng đất canh tác, nhưng không được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp theo pháp luật.

Gia đình ông Nguyễn Trọng Lý, bà Nguyễn Thị Út có diện tích 10.702m2 đất tại tổ 5, ấp Suối Mây, nguồn gốc khai khẩn từ năm 1990, sử dụng trồng cây ăn trái: xoài, sầu riêng, mãng cầu, măng cụt, mận, đào, chuối, mít và cây công nghiệp: chàm bông vàng, cừ. Ông, bà cải tạo đất, đào mương, ao và dựng liếp, chuồng trại chăn nuôi. Năm 1993, được UBND tỉnh Kiên Giang đo đạc cấp Giấy chứng nhận bằng bìa xanh một phần diện tích, năm 2003 được cấp bìa đỏ mang số ĐT 0000 195, thửa đất số 34, tờ bản đồ số 11, xã Dương Tơ. Ông Lý, bà Út cũng sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp với ai.

Năm 2007, UBND huyện Phú Quốc ban hành quyết định thu hồi 9.385m2 đất nông nghiệp của gia đình, nhưng không bồi thường. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho rằng, diện tích đất của gia đình ông Lý, bà Út khai phá năm 2004, để từ chối bồi thường cho gia đình. Ông Lý khiếu nại nhiều lần, nhưng chỉ nhận được trả lời quanh co, không đúng thực tế. Cho đến nay, khiếu nại của ông Lý vẫn chưa được giải quyết đúng, mặc dù UBND huyện Phú Quốc đã ra quyết định giải quyết khiếu nại, nhưng không đúng thực tế nguồn gốc sử dụng đất của gia đình ông. Còn UBND tỉnh Kiên Giang thì chỉ trả lời bằng công văn, nên gia đình ông không có căn cứ để khởi kiện hành chính.

Ông Nguyễn Quốc Sơn chỉ cho phóng viên khu vực rào bảo vệ sân bay, cách khu đất các hộ đang sử dụng khá xa

Trên đây là 2 trong số nhiều hộ dân hiện đang đứng trước nguy cơ bị mất đất, do chính quyền cho rằng họ lấn chiếm đất sân bay, nên liên tục có thông tin “dọa” sẽ cưỡng chế thu hồi đất, gây hoang mang trong cộng đồng dân cư. Các hộ dân hiện luôn sống trong tình trạng thấp thỏm, không ổn định. Đã xảy ra tình trạng chính quyền huyện và xã huy động lực lượng đến đo đạc đất và công trình trên đất của gia đình ông Nguyễn Văn Diền, gây xôn xao vùng quê yên tĩnh. Tại Đơn thưa xin cứu xét của vợ chồng ông Nguyễn Quốc Sơn, bà Nguyễn Thị Chẳng gửi Thanh tra và UBND huyện Phú Quốc cho biết: Vào 14 giờ chiều ngày 7/11/2019, có nhóm người, trong đó công an có vũ trang, đến khu vực đất của ông Nguyễn Văn Diền, nói ông lấn chiếm đất sân bay. Đoàn cán bộ đã có xô sát với dân, gây thương tích cho ông Nguyễn Quốc Sơn và làm hư thai bà Nguyễn Thị Chẳng (có giấy chứng thương, giấy siêu âm, giấy chụp City và hình ảnh kèm theo). Thậm chí có cán bộ công an còn chĩa súng về phía người dân, nhằm ngăn chặn dân ghi hình, chụp ảnh.

Phóng viên Báo Ngày mới đã tiến hành xác minh thực tế, chứng kiến khu vực sân bay đã có hàng rào bảo vệ cách khu đất các hộ đang quản lí, sử dụng khá xa. Thực tế này cho thấy sẽ xảy ra các trường hợp: Hoặc khu đất các hộ dân đang sử dụng nằm ngoài ranh quy hoạch sân bay, hoặc dự án đang làm dang dở nhưng dừng lại vì lí do nào đó. Nhưng, cách nào thì việc sử dụng đất của các hộ dân cũng phải được coi là hợp pháp. Nhà nước muốn lấy đất (chẳng hạn để mở rộng thêm sân bay), vẫn phải làm quy trình thu hồi, bồi thường, hỗ trợ theo quy định của pháp luật.

Cán bộ công an được cho là giơ súng trấn áp không cho người dân ghi hình, chụp ảnh buổi cưỡng chế đo đạc đất gia đình ông Nguyễn Văn Diền

Chính sách, pháp luật của Nhà nước luôn hướng tới những điều khoản có lợi nhất cho người dân. Do đó, các quy định cũng tạo điều kiện bảo vệ người dân sử dụng đất. Nếu đất đang bỏ hoang, pháp luật về đất đai khuyến khích người dân đưa đất vào sử dụng, đồng thời nghiêm cấm việc để đất hoang hóa. Do vậy, trường hợp đất các hộ đang quản lí, sử dụng nằm ngoài ranh quy hoạch của sân bay, thì chính quyền địa phương có trách nhiệm công khai quy hoạch, làm các thủ tục cần thiết để hợp thức hóa đất cho người dân, đặc biệt là đất nông nghiệp, bởi đây là tư liệu sản xuất, là nguồn sống của người nông dân. Điều 12 Luật Đất đai năm 2003 nói rất cụ thể: “Nhà nước có chính sách khuyến khích người sử dụng đất đầu tư lao động, vật tư, tiền vốn… vào các việc sau đây: 2. Khai hoang, phục hoá, lấn biển, đưa diện tích đất trống, đồi núi trọc, đất có mặt nước hoang hoá vào sử dụng…”. Trường hợp khi Nhà nước thu hồi đất, mà người dân chưa đủ yếu tố cần thiết để được bồi thường, thì phải được hỗ trợ công tôn tạo đất, hỗ trợ mất việc làm do tư liệu sản xuất bị thu hồi.

Trường hợp vì lí do nào đó, dự án xây dựng sân bay bị dừng lại, thì người dân có quyền tiếp tục sử dụng đất và được coi là hợp pháp, được cấp giấy chứng nhận hoặc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Khoản 3, Điều 10 Luật Đất đai năm 2003 có quy định: “Nhà nước có chính sách tạo điều kiện cho người trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm muối có đất để sản xuất…”. Khoản 2, Điều 29 Luật này quy định: “Trường hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được công bố có diện tích đất phải thu hồi, mà Nhà nước chưa thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, GPMB thì người sử dụng đất được tiếp tục sử dụng…”. Điều 49 Luật Đất đai năm 2013 có quy định cụ thể hơn: “2. Trường hợp quy hoạch sử dụng đất đã được công bố mà chưa có kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện, thì người sử dụng đất được tiếp tục sử dụng và được thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định của pháp luật… 3. Diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất hằng năm của cấp huyện đã được công bố phải thu hồi để thực hiện dự án… mà sau 3 năm chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa được phép chuyển mục đích sử dụng đất, thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền… phải điều chỉnh, hủy bỏ và phải công bố việc điều chỉnh, hủy bỏ việc thu hồi… đối với phần diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất. Trường hợp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền… không điều chỉnh, hủy bỏ hoặc có điều chỉnh, hủy bỏ nhưng không công bố… thì người sử dụng đất không bị hạn chế về quyền theo quy định tại khoản 2 Điều này”.

Ông Nguyễn Trọng Lý, bà Nguyễn Thị Út trình bày với phóng viên trường hợp đất của gia đình

Điều luật rõ như vậy, áp dụng trong trường hợp này thì: Dự án khởi động từ năm 2007, tính đến nay đã hơn chục năm. Theo quy định của pháp luật về đất đai nêu trên, các văn bản, quyết định trước đây về thu hồi đất buộc phải hủy bỏ, hoặc mặc nhiên hết hiệu lực pháp luật. Nếu Nhà nước muốn tiếp tục thu hồi đất phục vụ sân bay, bắt buộc phải ban hành quyết định thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ về đất và tài sản trên đất cho các hộ dân. Bởi, căn cứ quy định tại Điều 101 Luật Đất đai năm 2013, tại Khoản 1 nêu rất rõ: “Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (tháng 7/2014), mà không có các giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này, có hộ khẩu thường trú tại địa phương và trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản… tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn… nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là người đã sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp, thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất”. Điều này cũng có nghĩa là hợp pháp, phải được bồi thường, hỗ trợ… khi Nhà nước thu hồi đất.

Báo điện tử Ngày mới đề nghị huyện Phú Quốc xem xét giải quyết cho các hộ dân nơi đây theo đúng quy định của pháp luật, tránh để người dân phải khiếu kiện kéo dài, hoặc đưa ra Tòa một cách không mong muốn.