Trong đó, đông nhất là đồng bào Pa Kô, Vân Kiều với trên 180.000 người (theo thống kê năm 2012); định cư chủ yếu ở các huyện Nam Đông, A Lưới (Thừa Thiên Huế); Hướng Hóa, Đak Krông (Quảng Trị).

Nơi đây, khi chim Pricoh hót lảnh lót vang động núi rừng, cùng với hoa lan rừng đua nở là dấu hiệu mùa Xuân đã về. Lúc này, đồng bào Vân Kiều, Pa Kô cũng hòa mình vào cái Tết cổ truyền của dân tộc và từ mùng Một đến mùng 10 Tết, họ “xuống núi” để “khất thực” đầu Xuân.

Người Pa Kô có những tập tục truyền thống mang bản sắc văn hóa rất riêng.

Trao đổi với chúng tôi, già làng Hồ Mơ (dân tộc Pa Kô), trú ở khe Sa Lau, thôn Parin, xã A Dơi (Hướng Hoá, Quảng Trị) cho hay, tục khất thực này của đồng bào vùng cao có từ nhiều năm nay. Người đi khất thực thường là những người già, có thể dẫn theo các cháu nhỏ. Món lộc đầu Xuân xin được sẽ đem chia đều cho các thành viên trong gia đình, thể hiện sự may mắn, ấm no đầy đủ trong năm mới. Nét văn hóa này mang đậm tính nhân văn, tình người, sự đền ơn đáp nghĩa.

Người đi khất thực dù gia cảnh giàu có, trung bình hay nghèo khó thế nào, những ngày Tết đều thu xếp “tay nải” lên đường xin lộc đầu năm. Người cho lộc dù ít, dù nhiều cũng đều đáng quý, đáng trân trọng. “Lộc” đây có thể là bánh chưng, kẹo, xôi thịt… Nét văn hóa này xuất phát từ những năm tháng khó khăn khi người Kinh lên vùng đất Hướng Hóa làm ăn, ban đầu còn thiếu ăn thì đồng bào ở đây đã đùm bọc, cưu mang, giúp đỡ. Vì vậy, việc cho và nhận lộc được xem là sự đáp nghĩa, thể hiện tình thân, sự đoàn kết của các dân tộc.

“Đồng bào Pa Cô, Vân Kiều không chỉ “xuống núi” hái lộc đầu năm mà còn đến chúc Tết, thăm hỏi và biếu quà (thường là con gà, vò rượu cần...) cho những hộ gia đình có quan hệ buôn bán với mình. Những gia đình tặng lộc cũng cho rằng “làm phước” đầu năm sẽ đem lại nhiều may mắn, thuận lợi. Quà chia chủ yếu là “lộc” sau khi cúng giao thừa như hoa quả, đĩa xôi, chén chè. Có nhiều gia đình khá giả còn biếu luôn quần áo ấm hay tiền bạc…”, già làng Hồ Mơ tâm sự.

Tục khất thực xin lộc đầu năm đã trở thành một truyền thống đẹp của người Pa Kô, Vân Kiều ở Hướng Hóa bởi đó không phải là ăn xin mà hướng đến những điều tốt đẹp, thể hiện một triết lí sống đầy tình người, luôn đoàn kết, giúp đỡ, quan tâm đến nhau hơn. Văn hóa “cho” trong mỗi dịp Tết cũng không đơn thuần là sự bố thí, mà là niềm an ủi, nét văn hóa thuần khiết xuất phát từ truyền thống đền ơn đáp nghĩa quý báu của cư dân nơi đây và dân tộc Việt Nam.