Người cao tuổi còn sức khỏe có nên tiếp tục lao động?
Nghiên cứu - Trao đổi 12/08/2021 07:34
Cũng giống như nhiều nước đang phát triển khác, có một tỉ lệ lớn NCT Việt Nam hiện vẫn tham gia lao động. Kết quả điều tra quốc gia về NCT (năm 2011) cho biết có khoảng 40% NCT đang làm việc, trong đó ở nông thôn là 44% cao hơn so với NCT ở đô thị (28%). Thực tế cho thấy, NCT ở nhóm tuổi 60-69 về cơ bản họ còn sức khỏe, trí tuệ, đều có nguyện vọng được tiếp tục làm những công việc phù hợp để thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống và phụ giúp con cháu. Ở nông thôn và ven đô, nơi điều kiện kinh tế còn khó khăn, NCT muốn lao động chừng nào sức khỏe cho phép.
Nhìn chung, có hai lí do cơ bản khiến NCT tiếp tục lao động: Để tạo thu nhập trang trải cuộc sống do không có lương hưu/tích lũy hoặc có lương hưu/tích lũy ít không đủ chi tiêu; vì còn sức khỏe nên muốn lao động thêm phụ giúp gia đình, có “đồng ra đồng vào”, hạn chế làm phiền con cháu và thấy mình còn có ích. Và dù lí do nào cũng cho thấy NCT luôn cố gắng thể hiện vai trò độc lập tự chủ về tài chính.
Việc làm cho người cao tuổi luôn là nhu cầu được quan tâm trong thị trường lao động. |
NCT nữ tầm 60-65 ngoài các công việc trong gia đình có thể đi phụ xây, nấu bếp, có người nhận trông trẻ tại nhà hoặc đi trồng hoa, làm cỏ theo ngày công. Những NCT là nam giới còn sức khỏe có thể làm thợ xây, chạy xe ôm, xe ba gác chở hàng... Sự phát triển của thương mại, dịch vụ và các nghề phụ giản đơn đem lại một số cơ hội việc làm cho NCT, giúp họ có thêm thu nhập, chia sẻ bớt gánh nặng kinh tế trong gia đình cùng các con. Mặc dù NCT không còn nhiều sức khỏe như trước nhưng về mặt tâm lí học, việc họ còn có thể làm việc, kiếm thêm thu nhập là một sự khích lệ tinh thần.
NCT ở nông thôn và các vùng ven đô ít hoặc không có lương hưu, nhưng họ có một tài sản cố định là đất ruộng nên dù lúc tuổi cao không lao động được, con cháu sẽ sản xuất trên phần ruộng đó hoặc bán/cho thuê phần đất ruộng và coi đây là một khoản thu nhập hoặc tích lũy tuổi già.
Đất đai còn là một tài sản có giá trị mà NCT nông thôn thường chia cho các con khi dựng vợ gả chồng và muốn ra ở riêng. Đây có thể coi là sự hỗ trợ điển hình của NCT về mặt vật chất.
Thực tế tại Hà Nội sau khi mở rộng địa giới hành chính giá đất các khu vực vùng ven trở nên có giá trị, các dự án kinh tế, công trình xây dựng cùng xu hướng dịch chuyển nơi sống ra vùng ven của người dân Thủ đô khiến những gia đình sở hữu đất đai trong khu vực quy hoạch cơ hội có tài sản lớn. Những NCT có đất ruộng nếu không sản xuất hoặc không bán thì họ có thể cho thuê. Như vậy với một diện tích đất nông nghiệp có thể không nhiều, song cũng bảo đảm cho NCT một cuộc sống ở mức cơ bản. Đây là yếu tố quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội đối với NCT ở các vùng nông thôn ven đô hiện nay. Đó cũng là cơ sở kinh tế thuận lợi để NCT giảm bớt sự phụ thuộc vào trợ cấp Nhà nước hoặc con cháu. Trong khi đó nó cũng là yếu tố kinh tế quan trọng để NCT chủ động hơn trong việc sắp xếp cuộc sống cũng như khẳng định vị thế của mình trong gia đình.
Với những NCT không còn đất ruộng, không có tài sản tiết kiệm hay lương hưu thì họ phải tự lao động để nuôi bản thân, đến khi già yếu không còn sức khỏe thì phụ thuộc vào các con và trợ cấp của Nhà nước.
Nhìn chung, phần lớn NCT không chỉ ở nông thôn mà cả thành thị vẫn có nhu cầu và tích cực tham gia lao động tạo thu nhập dưới nhiều hình thức khác nhau.