Nằm ở chân núi Độc, thuộc phường Ngọc Hải, quận Đồ Sơn, TP. Hải Phòng, đền Bà Đế trang nghiêm, thanh tịnh, là một trong những ngôi đền nổi tiếng linh thiêng được người dân địa phương và du khách cả nước biết đến.

Tương truyền, vào năm 1718, ở phía đông nam vùng Ngọc Ðồ Sơn có đôi vợ chồng họ Ðào, lấy nhau đã 20 năm không có con. Hai vợ chồng tu thân, tích đức, cầu xin trời phật cho một mụn con.

Đền Bà Đế.

Trời phật động lòng, chứng giám, rồi báo mộng cho người vợ được mang thai. Tròn ngày, tròn tháng, đứa bé ra đời và được đặt tên là Ðào Thị Hương.

Từ khi sinh ra, người đứa trẻ đã toả hương thơm ngát, phát ánh hào quang và đi đến đâu cũng có làn mây che đến đó. Càng lớn lên đứa trẻ càng xinh đẹp, lộng lẫy.

Đào Thị Hương rất khéo tay, siêng năng mọi việc. Hàng ngày bà đi chăn trâu, cắt cỏ, tay làm, miệng hát, tiếng hát ngân vang cả núi rừng. Người ta nói rằng, tiếng hát của bà làm chim ngừng hót, sóng ngừng vỗ, đất trời lặng đi để lắng nghe.

Vào năm 1736, chúa Trịnh Giang về kinh lý Ðồ Sơn. Chúa cùng đoàn người dạo thắng cảnh bằng thuyền rồng trên núi Ðộc. Xúc động trước tiếng hát mượt mà, chúa truyền cho quân lính đi tìm người hát.

Khi gặp được bà với vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành, chúa yêu mến và quyến luyến không rời. Khi về kinh đô, chúa có hẹn ngày về đón bà. Bà mang thai, trong lòng rất lo sợ, ngày đêm trông ngóng thuyền hoa của chúa. Hàng Tổng biết chuyện đòi phạt tiền. Nhà nghèo không có tiền nộp phạt, hàng tổng đem bà ra khu núi Ðộc rồi dìm bà xuống biển.

Nằm ở chân núi Độc, đền Bà Đế trang là một trong những ngôi đền nổi tiếng linh thiêng

Trước khi chết, bà ngửa mặt lên trời khóc than rằng: "Phận gái thân cô, gặp chúa yêu thương tôi đâu dám chống, nhìn mẹ cha, hàng xóm tôi đâu dám quên. Xin trời phật chứng giám cho lòng con. Khi con bị dìm xuống nước, nếu có oan ức, trời phật cho con nổi lên ba lần". Quả nhiên bà nổi lên ba lần, mọi người ai nấy đều kinh sợ.

Sau một tháng, thuyền hoa của chúa về rước bà về kinh. Biết chuyện oan khuất, chúa Trịnh Giang cho xây đền, lập đàn giải oan cho bà. Sự tôn nghiêm của ngôi đền bảo vệ ngôi làng khỏi những tên cướp biển và kẻ xấu.

Ðền bà được vua Tự Ðức về thăm ban sắc phong: Ðông Nhạc Ðế Bà - Trịnh chúa phu nhân. Từ đó đền có tên là Bà Đế. Người đời sau thương tiếc và khâm phục lòng thuỷ chung của bà.

Nhiều danh nhân đã đề thơ ca ngợi:

Lòng sáng như băng trời đất biết

Nỗi niềm thành kính quỷ thần hay

Ðế Bà hương lửa nghìn thu ấy

Ðể giải hồn oan cõi thế này

Nép mình vào lưng núi, trước mặt là biển khơi bao la, phong cảnh và địa thế đền Bà Đế tạo nên một kỳ quan thiên nhiên vô cùng độc đáo.

Chính điện của đền là nơi thờ Bà Đế và cha mẹ bà. Bên trái chính điện là bệ thờ Vua Biển. Cạnh đó là nơi thờ Vua Đất, Vua Núi và chúng sinh. Bên phải gian chính là bàn thờ Tam Tòa Thánh Mẫu - ba vị nữ thần cai quản đất trời sông núi.

Đối diện với bàn thờ Tam Tòa Thánh Mẫu là bàn thờ Phật và Đức Đại Vương (Trần Quốc Tuấn) - danh tướng thời Trần. Ngay trước sân đền là hình ảnh một chiếc thuyền, trên đó có tượng Bồ Tát, xung quanh là hình rồng càng làm tăng thêm vẻ tôn nghiêm nơi đây.

Khi đến hành lễ tại đền Bà Đế, rất hiếm khi thấy bói toán hay các hoạt động mê tín dị đoan.

Đứng tại đền Bà Đế, du khách có thể ngắm nhìn biển lăn tăn sóng, chiêm ngưỡng khoảnh khắc hoàng hôn buông xuống và cảm thấy bình yên đến lạ.

Không biết từ bao giờ, đền Bà Đế nổi tiếng linh thiêng nhưng lại gắn liền với lời đồn các đôi yêu nhau hễ cứ đến đền về là chia tay.

Cũng chính bởi lời đồn đại bắt nguồn từ những câu chuyện hư hư thực thực được truyền miệng từ người dân, nên bao nhiêu năm nay, nhiều đôi trai gái yêu nhau không dám đi lễ đền Bà Đế.

Tuy nhiên, đó chỉ là suy nghĩ, lời đồn đại của những người quá tín tâm, thực tế đền Bà Đế là một địa chỉ tâm linh nổi tiếng được người dân Hải Phòng và người dân cả nước thường xuyên lui tới vãn cảnh, chiêm bái.

Đồng thời, du khách khi đến đây, được nghe câu chuyện tình bi thương và tấm lòng thủy chung son sắt của bà Đế đều vô cùng cảm động, đồng cảm với thân phận một người con gái xinh đẹp hiền thảo mà phải chịu oan khuất, bất hạnh.

Hàng năm, lễ hội đền Bà Đế được diễn ra vào 3 ngày 24, 25, 26 tháng 2 âm lịch. Trong đó, ngày 24 và ngày 25 là lễ tạ Đức Bà, ngày 26 sẽ là khai xuân và cúng cơm tại Đền. Nơi đây luôn thu hút đông đúc người dân địa phương và các bạn du lịch ghé đến tham gia lễ hội linh thiêng, mang đậm nét đẹp văn hóa truyền thống.

Khác với những lễ hội khác, khi đến hành lễ tại đền Bà Đế, rất hiếm khi thấy bói toán hay các hoạt động mê tín dị đoan. Vì vậy, nơi đây được đánh giá là một trong những khu di tích lịch sử văn hóa lành mạnh và trang nghiêm của Hải Phòng nói riêng cũng như cả nước nói chung.