Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quán triệt sâu sắc bài học "lấy dân làm gốc" và nêu cao tư tưởng cách mạng là của dân, do dân và vì dân. Trong tác phẩm “Đường cách mệnh”, năm 1927, Người cho rằng: “Muốn cách mệnh thành công thì phải lấy dân chúng (công nông) làm gốc và cách mạng phải đoàn kết”; “Cách mệnh là việc chung cả dân chúng chứ không phải việc một hai người” (1).

Ngay sau khi đất nước giành được độc lập, ngày 15/10/1949, trên Báo Sự Thật, số 120 đã đăng bài báo “Dân vận” của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bút danh X.Y.Z. Mở đầu bài báo, Người nhắc lại “NƯỚC TA LÀ NƯỚC DÂN CHỦ”, và chỉ với mấy dòng chữ, Người đã tóm tắt nêu lên bản chất của Nhà nước Việt Nam mới, đó là một nhà nước dân chủ trong đó: “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân; bao nhiêu quyền hạn đều của dân; công việc đổi mới và sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là trách nhiệm và công việc của dân; chính quyền, đoàn thể từ Trung ương đến xã đều do dân cử ra, tổ chức nên; tất cả quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân” (2). “NƯỚC TA LÀ NƯỚC DÂN CHỦ”, đây chính là cơ sở, tiền đề có tính chất quyết định trong công tác dân vận. Cuối bài Dân vận, Người kết luận: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công” (3).

Nhờ dân vận khéo, nhiều hộ dân tự nguyện phá dỡ công trình đang sử dụng.

Thấu triệt tư tưởng chỉ đạo của Bác, mọi cương lĩnh, văn kiện, nghị quyết của Đảng, Nhà nước ta luôn xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của dân, vì dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với dân, từ đó luôn chủ trương phát huy tối đa quyền làm chủ của Nhân dân theo phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, để xây dựng nên khối đại đoàn kết và không ngừng phát huy sức mạnh của cả dân tộc.

Trong tiến trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, nhất là qua 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, Đảng luôn quán triệt quan điểm “Dân là gốc”. Bởi, “Dân là gốc”, được xác định là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới đất nước. Theo đó, mọi chủ trương, đường lối của Đảng đều phải xuất phát từ nguyện vọng của Nhân dân, vì mục tiêu bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích của Nhân dân. Mục tiêu của công cuộc đổi mới là xây dựng nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, trong đó chữ “dân” được đặt ở vị trí đầu tiên.

Đặc biệt, trong những năm qua, nhiều định hướng về phong cách, văn hóa lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, nhất là văn hóa gần dân, trọng dân, tin dân, hiểu dân, học dân; việc gì có lợi cho dân thì gắng sức làm, việc gì có hại cho dân thì hết sức tránh không dừng lại ở những nguyên lí, những chủ trương mà đang từng bước đi vào đời sống thông qua việc Đảng ban hành và thực hiện các quy chế, quy định cụ thể, thiết thực, như: thăm dò dư luận, lấy ý kiến nhân dân trước khi ban hành những quyết sách quan trọng; đối thoại, chất vấn trong Đảng; việc nêu gương của cán bộ đứng đầu các ngành, các cấp; cán bộ lãnh đạo đi cơ sở, tiếp xúc, đối thoại với dân... Giảm bớt hội họp, tăng cường bám sát thực tiễn, trực tiếp giải quyết những vấn đề bức xúc ở cơ sở, những nguyện vọng chính đáng của Nhân dân; nói đi đôi với làm, nói ít làm nhiều, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; khiêm tốn, giản dị, hòa đồng, nêu gương trước cấp dưới, trước Nhân dân… Chính là những tố chất văn hóa chính trị đang dần định hình trong đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng; qua đó từng bước nhân rộng, lan tỏa văn hóa Đảng trong Nhân dân và xã hội.

Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, nhấn mạnh phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng” (4). Trước đây chúng ta nói cơ chế dân chủ: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, nhưng lần này thêm “dân giám sát và dân thụ hưởng”, một lần nữa, Đảng ta đề cao vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của Nhân dân trong chiến lược phát triển đất nước, trong toàn bộ quá trình xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Phát huy thành tựu đã đạt được, trong chặng đường tiếp theo, chúng ta phải coi trọng và tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của Đảng. Để làm được điều đó, cần thực hiện tốt một số nội dung, nhiệm vụ chủ yếu sau:

Thứ nhất, tiếp tục cụ thể hóa, hoàn thiện thể chế thực hành dân chủ theo tinh thần Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội và Hiến pháp năm 2013; thực hiện có hiệu quả trong thực tế dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, dân chủ cơ sở theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Thứ hai, các tổ chức trong hệ thống chính trị; đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức phải nêu gương thực hành dân chủ, tuân thủ pháp luật, đề cao đạo đức. Đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải tạo nền tảng chính trị, pháp lý để nhân dân thực hiện quyền làm chủ; hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo phải tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền làm chủ của Nhân dân.

Thứ ba, đề cao vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của Nhân dân trong chiến lược phát triển đất nước, trong toàn bộ quá trình xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Phát huy tính tích cực chính trị - xã hội, trí tuệ, quyền và trách nhiệm của Nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Thứ tư, đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động, sử dụng có hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội theo hướng sáng tạo, thiết thực, tạo sự đồng thuận, cũng cố niềm tin của dân đối với Đảng, Nhà nước, phát huy sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết dân tộc trong phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Kỉ niệm 71 năm Bác Hồ viết tác phẩm "Dân vận" (1949-2020), vào thời điểm cả nước đang nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi các chương trình kinh tế, xã hội, chào mừng thành công Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tợi Đại hội Đảng lần thứ XIII của Đảng, cần phát huy mối quan hệ mật thiết “ý Đảng, lòng Dân” hòa quyện với một khát vọng xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, hùng cường.

(1) - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 2, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 283

(2,3)- Bài Báo “Dân vận”, Hồ Chí Minh - Toàn tập , Nxb CTQG, H, 2011, tập 6, trang 232 đến 234.

(4)- Ban Tuyên giáo Trung ương: Những nội dung cốt lõi trong Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, Nxb CTQG-ST, H 2020, trang 36.