Cũng như cuốn sách “Bên lề chính sử” mà TS đã trình làng cách đây 15 năm, rất được nhiều người hâm mộ, lần này cuốn “Việt sử nói gì?” vẫn đi sâu vào chủ đề “Bên lề” ấy. Cho nên, cuốn sách mới này khá độc đáo, có những tư liệu mà ở thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm còn sót hay ở chính sử chưa ghi. Vậy nên, cuốn sách mới góp phần bổ sung cho chính sử và tài liệu chính thống. Đúng như nhà sử học Dương Trung Quốc, trong lời “Mở sách” đã viết: “TS Đinh Công Vỹ đã khai thác được sâu rộng hơn di sản Hán Nôm không chỉ nằm trong tủ sách hay thư viện mà còn lẫn trong dân”.

Cảnh xử án. Ảnh minh họa

Về ý nghĩa và nội dung cuốn sách, nhà văn Hoàng Quốc Hải đã viết trong lời “Tựa”: “Trong lúc người ta đua nhau kiếm tiền bằng mọi giá, kể cả việc viết sách… chạy theo thị hiếu làm mụ mị đầu óc con người. Thế mà TS Đinh Công Vỹ lại lao vào viết hệ phả sử vô cùng gian nan… Xúc động hơn nữa, tác giả lại có công chắp vá gần như là sự giải mã lịch sử dân tộc từ thời hồng hoang huyền sử cho tới tận ngày nay… Tác giả đi từ định tính đến định lượng, giải mã các huyền thoại kia để nó trở thành lịch sử một cách thuyết phục. Vậy phải gọi tập sách này của TS Đinh Công Vỹ là bộ phả sử rút gọn của cả dân tộc, bởi nội dung hàm chứa thần phả từ gia đình đến dòng họ và cả quốc gia được viết dưới bút pháp sử kí xen phả kí, thời gian trên 4 nghìn năm, không gian chủ yếu là miền Bắc Việt Nam, đôi khi có những vấn đề thuộc lịch sử cổ đại còn với tới cả miền Nam sông Trường Giang, cả vùng Đông Nam Á… Nếu không phải là người có tri thức uyên bác, có lòng kiên nhẫn, lòng yêu nước phả ra với trăm họ, trên tinh thần bất vụ lợi thì không thể thực hiện được tác phẩm này”.

Góp vào ý nghĩa và nội dung trên, nhà sử học Dương Trung Quốc còn nêu thêm: Tác phẩm đó “đã gợi ra được những cảm xúc mới mẻ, hiểu theo nghĩa là không như trước. Nó kích thích sự suy nghĩ của vị TS luôn đi nhiều hơn vào bên lề của lịch sử. Cuốn sách này nên đọc, chắc chắn hiệu ứng của nó không chỉ dừng lại ở “đọc cho vui”. Nhưng đây chính là cái cần cho cuộc sống hiện nay, cuộc sống luôn cần động não và tránh buông xuôi… Với cuốn sách này, tôi thực sự thú vị với phần “phụ lục”, chép lại những câu chuyện hồi ức của các bậc bề trên trong gia đình tác giả như những nhân chứng lịch sử về một thời đã qua…”.

Đúng như lời nhà sử học có uy tín, “phụ lục” cuốn sách đã cung cấp cho chúng ta những tài liệu hấp dẫn, hiếm quý về tình yêu, hôn nhân ở tỉnh Sơn Tây (xứ Đoài cũ) đầu thế kỉ trước, lúc Đông Tây giao lưu, bán kim bán cổ mà vẫn đầy sự sống động, hết sức kì bí. “Phụ lục” gắn với phần trên cuốn sách còn có tư liệu về Hoàng Sa, Trường Sa, về bức thư bà Trần Diệu Chương, con gái học giả Trần Trọng Kim gửi cho tác giả và những hình ảnh, bút tích tác giả trong các đợt đi điền dã. Các tư liệu ấy đang còn rất nóng hổi chất thời sự, đang rất cần cho các nhà chuyên môn về Hán Nôm, về sử, về dân tộc học, về văn nghệ dân gian và mọi người đang rất yêu thích các chuyên môn ấy.