Nội dung vụ việc

Ngày 18/7/2011, Ngân hàng TMCP Việt Nam thịnh vượng (VPBank) kí kết Hợp đồng tín dụng số LD1119200226 với HTX Dệt thủ công Quyết Tiến Silk (HTX Quyết Tiến). Theo đó, VPBank cho HTX Quyết Tiến vay 420.000 USD, mục đích thanh toán LC số 173TF1115300006 do HTX Quyết Tiến mở tại VPBank, thời hạn 60 tháng. Tài sản thế chấp là nhà, đất tại địa chỉ số 16B ngách 74, ngõ Thịnh Hào 1, phố Tôn Đức Thắng, phường Hàng Bột, quận Đống Đa, TP Hà Nội, do bà Trịnh Thị Nha, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc HTX và ông Đoàn Hữu Thái là chủ sở hữu; máy móc, thiết bị và toàn bộ kho hàng hiện có tại thôn Đồng Tiến, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên, TP Hà Nội.

HTX Quyết Tiến không có khả năng trả nợ, tính đến ngày khởi kiện, số nợ gốc còn 273.000 USD, tiền lãi là 26.865,81 USD. Ngày 19/9/2014, VPBank bán toàn bộ số nợ này cho Công ty Quản lí tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC). Ngày 25/12/2015, HTX Quyết Tiến bán một phần tài sản số 16B ngách 74, ngõ Thịnh Hào 1, với số tiền 99.535,5 USD, được trừ vào nợ gốc, nên tính đến thời điểm xét xử sơ thẩm, HTX Quyết Tiến còn nợ VAMC tổng cộng 245.936 USD. VAMC khởi kiện HTX Quyết Tiến ra Tòa, yêu cầu trả toàn bộ nợ gốc và lãi. HTX Quyết Tiến thừa nhận khoản nợ, nhưng xin được trả dần, với lí do kinh doanh khó khăn.

Bản án phúc thẩm của TAND TP Hà Nội.

HTX Quyết Tiến còn có đơn phản tố đối với Công ty CP Bất động sản Ngọc Lan (Công ty Ngọc Lan), liên quan đến các hợp đồng: Hợp tác kinh doanh, Ủy quyền và Thế chấp tài sản. Do Công ty Ngọc Lan không thực hiện các nghĩa vụ đã cam kết, mà còn yêu cầu trả nợ, nên HTX Quyết Tiến đề nghị tuyên hủy các hợp đồng với Công ty Ngọc Lan, kê biên tài sản mà công ty đang giữ, trao trả lại cho HTX, đồng thời trả lương cho Chủ nhiệm, Phó Chủ nhiệm HTX Quyết Tiến tính từ tháng 5/2012 đến ngày xét xử sơ thẩm; buộc Công ty Ngọc Lan phải thanh toán các khoản: Khấu hao tài sản, tiền thuê đất, tiền lãi theo các hợp đồng tín dụng và tiền phạt do vi phạm hợp đồng…

Cả hai cấp Tòa bỏ qua các chứng cứ quan trọng

Hợp đồng hợp tác kinh doanh kí ngày 2/5/2012 giữa Công ty Ngọc Lan và HTX Quyết Tiến có thỏa thuận: Công ty Ngọc Lan phải cung cấp một khoản vốn vay cho HTX Quyết Tiến là 28 tỉ đồng và 378.000 USD, để Quyết Tiến cơ cấu lại các khoản nợ của ngân hàng và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác, bảo đảm tài chính cho hoạt động kinh doanh, mà không phải trả lãi trong thời hạn 5 năm, kể từ ngày giao kết hợp đồng.

Thế nhưng, trên thực tế đến thời điểm hiện tại, Công ty Ngọc Lan mới giải ngân cho HTX Quyết Tiến 8.716.447.000 đồng, còn lại 20 tỉ đồng (theo Giấy nhận nợ số 01 ngày 3/5/2012) là "nợ khống", do bà Nha bị bà Lan (người đại diện theo pháp luật của Công ty Ngọc Lan) lợi dụng trong lúc bà Nha khó khăn cần tiền để kinh doanh và trả nợ để ép kí, đóng dấu, với lời hứa sẽ chuyển tiền vào ngày hôm sau. Nhưng đến nay, bà Nha cũng như HTX Quyết Tiến không được nhận khoản tiền 20 tỉ nào cả. Công ty Ngọc Lan bắt đầu chuyển tiền cho HTX Quyết Tiến từ ngày 5/5/2012, những lần chuyển tiền này có Giấy nhận nợ riêng và đều có sao kê của ngân hàng.

Nếu chỉ căn cứ vào Giấy nhận nợ số 01, để khẳng định đã có việc giao và nhận tiền trên thực tế, thì hoàn toàn vô lí, phiến diện và thiếu khách quan. Theo Điều 3 Hợp đồng vay ngày 3/5/2012, thì việc giải ngân toàn bộ hay một phần vào ngày được bên vay thông báo, hoặc các điều kiện tiên quyết quy định tại Điều 2 đã được thỏa mãn. Trong khi đó, Giấy nhận nợ số 1 được lập vào ngày 3/5/2019, cùng ngày HTX Quyết Tiến kí hợp đồng vay với Công ty Ngọc Lan. Mặt khác, với số tiền 20 tỉ đồng, không thể giải ngân bằng tiền mặt, mà phải thông qua chuyển khoản. Tổng các khoản tiền (trên 8 tỉ đồng) các bên đã thống nhất tại phiên tòa sơ thẩm, tất cả đều được giải ngân qua ngân hàng và đều có chứng từ, chứ không phải giao nhận tiền mặt.

Hơn nữa, cả 2 bên đều là doanh nghiệp, mọi vấn đề về tài chính liên quan đến doanh nghiệp, đều phải có giấy tờ, hóa đơn chứng từ. Theo quy định của pháp luật về kế toán, nếu xuất tiền mặt, phải có phiếu xuất tiền với đầy đủ chữ kí của kế toán, thủ quỹ và lãnh đạo. Nếu xuất tiền qua ngân hàng, thì phải có ủy nhiệm chi để rút tiền, hoặc giao dịch chuyển khoản. Do vậy, số tiền 20 tỉ đồng mà Công ty Ngọc Lan cho HTX vay, hoàn toàn không có bất kì giấy tờ, chứng từ nào chứng minh ngoài Giấy nhận nợ số 01.

Trong quá trình giải quyết vụ án, cũng như tại phiên tòa, cả 2 cấp Tòa đều không yêu cầu Công ty Ngọc Lan phải đưa ra các căn cứ để chứng minh, mặc dù HTX Quyết Tiến nhiều lần yêu cầu. Điều này hoàn toàn trái quy định của pháp luật. Như vậy, cả 2 cấp Tòa đã nhận định phiến diện, thiếu khách quan, không xem xét kĩ các chứng cứ mà HTX Quyết Tiến giao nộp; không yêu cầu Công ty Ngọc Lan phải chứng minh việc chuyển tiền, là sai sót rất lớn. Mặc dù Công ty Ngọc Lan là bên có yêu cầu, song cũng chỉ đưa ra được Giấy nhận nợ số 01, không chứng minh được có việc chuyển tiền trên thực tế. Việc 2 cấp Tòa tuyên HTX Quyết Tiến phải trả khoản "nợ khống" rất lớn như vậy, là vô cùng oan ức cho HTX Quyết Tiến.

Giao toàn bộ máy móc, thiết bị, nhà xưởng cho Công ty Ngọc Lan quản lí là trái pháp luật

Toàn bộ tài sản bao gồm: Nhà xưởng, nhà kho, máy móc, thiết bị… tại thửa đất 1.684m2 mà HTX Quyết Tiến đã thế chấp cho VPBank và Công ty Ngọc Lan theo các hợp đồng thế chấp và thế chấp bổ sung được kí giữa 3 bên, hiện vẫn do Công ty Ngọc Lan quản lí, khai thác từ ngày 2/5/2012 đến nay. Điều này gây ra những tổn thất rất lớn cho HTX Quyết Tiến nói chung, gia đình bà Nha nói riêng, cụ thể: Đây là nguồn sống chính của toàn thể xã viên HTX Quyết Tiến. Suốt nhiều năm qua bị dừng sản xuất, không có nguồn thu để thực hiện nghĩa vụ nộp thuế, nghĩa vụ trả nợ ngân hàng… Chồng bà Nha cũng chỉ vì uất ức trước sự lừa đảo trắng trợn của Công ty Ngọc Lan mà lâm bệnh chết oan. Trong khi Công ty Ngọc Lan vẫn ngang nhiên làm giàu trên nguồn kiếm sống của HTX Quyết Tiến, mà không phải chi trả bất cứ chi phí hay chia sẻ đồng lợi tức nào.

Việc Công ty Ngọc Lan khai thác, sử dụng toàn bộ tài sản thế chấp vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong thời gian hơn 7 năm qua, đã làm hao mòn rất nhiều giá trị. Tổng tiền đầu tư vào máy móc, thiết bị của HTX Quyết Tiến là 31 tỉ đồng, sử dụng chỉ khoảng 1 năm trước khi bàn giao cho Công ty Ngọc Lan sử dụng. Giá trị tài sản đã khấu hao trong 6,5 năm sản xuất là 21 tỉ đồng, suy ra bình quân tổng giá trị khấu hao trong thời gian 5,5 năm Công ty Ngọc Lan sử dụng khoảng 17,77 tỉ đồng. Từ 2017 đến nay, đã hơn 2 năm rưỡi trôi qua, Công ty Ngọc Lan vẫn đang khai thác, sử dụng tài sản thế chấp, chính vì vậy giá trị khấu hao chắc chắn tăng lên rất nhiều.

Toàn bộ tài sản nêu trên trước hết là để bảo đảm cho nghĩa vụ trả nợ của HTX Quyết Tiến đối với VAMC. Nếu tiếp tục để Ngọc Lan sử dụng, sẽ dẫn đến nguy cơ sụt giảm giá trị và sau khi phát mại sẽ không đủ để HTX Quyết Tiến thanh toán cho ngân hàng. Mặt khác, khi HTX Quyết Tiến chưa hoàn thành nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng, toàn bộ tài sản thế chấp vẫn phải được quản lí theo quy định tại các hợp đồng thế chấp tài sản, phải do HTX Quyết Tiến quản lí và sử dụng.

Như vậy, việc 2 cấp Tòa tuyên giao toàn bộ tài sản thế chấp cho Công ty Ngọc Lan quản lí, thực tế vẫn để Công ty Ngọc Lan tiếp tục khai thác, sử dụng để sản xuất, kinh doanh, đang gây phương hại cho VPBank, trái với văn bản thỏa thuận thế chấp bổ sung mà các bên đã kí, xâm phạm đến quyền lợi và tài sản của HTX Quyết Tiến khi đang phải trả nợ ngân hàng. Đề nghị TAND Cấp cao giải quyết vụ án theo trình tự giám đốc thẩm, hủy 2 bản án trái pháp luật của TP Hà Nội, giao lại cho TAND huyện Phú Xuyên giải quyết theo thủ tục chung.