Thác Mây tại xã Thạch Lâm huyện Thach Thành

Thạch Thành là huyện có truyền thống văn hóa, lịch sử cách mạng và có nền văn hóa đa dạng và phong phú. Hiện nay, trên địa bàn huyện còn nhiều di tích lịch sử, văn hóa như: Di tích khảo cổ hang Con Moong và các di tích phụ cận có niên đại trên 60.000 năm, là cái nôi của người Việt cổ. Di tích này hiện nay đã được Chính phủ công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt; Di tích cấp tỉnh là đền Phố Cát thờ mẫu Liễu Hạnh, hàng năm có hàng ngàn khách thập phương đến tham quan và du lịch. Chiến khu Ngọc Trạo là căn cứ địa cách mạng, trong những năm 1941 tại nơi đây đội du kích chiến khu Ngọc Trạo đã ra đời, đây là tiền thân của lực lượng vũ trang Thanh Hóa sau này. Ngoài ra trên địa bàn huyện còn có nhiều di tích khác như chùa Cảnh Yên, nằm trên địa phận 2 xã Thành Tân và Kim Tân; Đình Mường Đòn ở xã Thành Mỹ - ngôi đền cổ biểu trưng cho nét văn hóa của người Mường Thạch Thành… Trên địa bàn huyện còn có các thắng cảnh thiên nhiên như Thác Voi thị trấn Vân Du, Thác Mây xã Thạch Lâm, Thác Đẹn, suối nước nóng Vó Ấm xã Thành Minh…

Khách du lịch về thác Voi nằm trên địa bàn thị trấn Vân Du huyện Thạch Thành

Với những lợi thế về tài nguyên thiên nhiên và nhân văn phong phú, huyện Thạch Thành có thể phát triển được nhiều loại hình du lịch như: Du lịch sinh thái, tham quan, dã ngoại, thể thao, nghỉ dưỡng, du lịch trải nghiệm văn hóa bản địa, nghiên cứu khoa học và lịch sử văn hóa. Du lịch đã và đang phát triển thành một ngành kinh tế quan trọng tại Việt Nam và trên thế giới.

Trong những năm qua, hoạt động du lịch tại huyện Thạch Thành đã có những bước phát triển mới. Một số khu, điểm du lịch đã được hình thành và đưa vào kinh doanh khai thác, đáp ứng nhu cầu của một bộ phận khách du lịch trong và ngoài huyện như đền Phố Cát, Thác Mây, Thác Voi… Hoạt động du lịch tại huyện Thạch Thành đã có những đóng góp hiệu quả rõ ràng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, bước đầu tạo ra những dấu ấn trong phát triển du lịch huyện. Tuy nhiên, các hoạt động du lịch và sản phẩm du lịch còn đơn giản, chủ yếu dựa trên các tài nguyên thiên nhiên sẵn có. Đối tượng khách du lịch chủ yếu là khách du lịch trong huyện, tỉnh với nhu cầu tham quan, giải trí trong ngày. Có nhiều dự án phát triển du lịch nhưng chưa được triển khai. Có thể thấy, với những lợi thế về vị trí, điều kiện giao thông, điều kiện tự nhiên và văn hóa xã hội cùng những chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước và tỉnh Thanh Hóa trong phát triển du lịch đã khẳng định sự cần thiết phải có những nghiên cứu, đánh giá và đề xuất những giải pháp cụ thể để xây dựng và phát triển du lịch. Việc thực hiện đề án “Phát triển du lịch huyện Thạch Thành đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” có ý nghĩa quan trọng trong việc cụ thể hóa những định hướng, chiến lược phát triển, cung cấp các mô hình, giải pháp phát triển du lịch. Thúc đẩy du lịch thành ngành kinh tế có nhiều đóng góp trong phát triển kinh tế - xã hội huyện Thạch Thành, góp phần tăng thu nhập, ổn định đời sống nhân dân, làm giàu chính đáng, phát huy và bảo tồn các giá trị truyền thống tốt đẹp.

Du khách về thăm hang Con Moong

Hiện nay vị trí huyện Thạch Thành có nhiều hệ thống sông suối chảy qua khu vực địa hình có độ cao tương đối lớn đã tạo nên hệ thống thác nước ở Thạch Thành. Trong đó một số thác nước hùng vĩ đã khai thác cho phát triển du lịch như thác Mây, thác Voi, thác Đẹn và suối nước nóng Vó Ấm. Các thác nước trên địa bàn huyện có mối liên hệ chặt chẽ với đời sống sản xuất, văn hóa và tinh thần của nhân dân Thạch Thành. Khai thác giá trị văn hóa, lịch sử gắn với dòng thác sẽ giúp đa dạng hóa các sản phẩm và hoạt động du lịch tạo nên nhiều điểm đến thú vị trên hành trình khám phá huyện Thạch Thành của khách du lịch.

Thác Mây thuộc thôn Đăng Thượng, xã Thạch Lâm, cách trung tâm thị trấn Kim Tân khoảng 45 km, cách Hà Nội hơn 100 km, từ đường Hồ Chí Minh đi vào thác khoảng 10 km. Thác Mây có vẻ đẹp nguyên sơ gồm 9 bậc thác lớn gối liềnn nhau tạo cảnh quan hùng vĩ, là đầu nguồn của sông Ngang chảy từ thôn Đăng Thượng đến thôn Thống Nhất với chiều dài 12 km, hòa mình với sông Bưởi. Thác Mây có độ cao khoảng trên 100 m, nước chảy quanh năm, đổ xuống từ đỉnh của hệ thống đá vôi dãy Trường Sơn Bắc. Trong khu vực Thác Mây có hệ sinh thái phong phú, đa dạng. Đặc biệt, dưới chân Thác Mây còn lưu giữ được một quần thể hơn 300 nhà sàn truyền thống của người Mường. Nhiều hoạt động văn hóa mang đậm bản sắc của người Mường còn được giữ gìn và phát huy tại cộng đồng dân cư nơi đây như: hát mường, sắc bùa, cồng chiêng, hát giao duyên, đánh mẻng, ném còn… Với vẻ đẹp hoang sơ giữa núi rừng dòng thác Mây như một kiệt tác do thiên nhiên ban tặng, quanh năm nước chảy trong xanh, mát lạnh cùng cảnh quan mơ mộng và hấp dẫn. Nơi đây đã trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn cho du khách gần xa về trải nghiệm.

Xung quanh khu vực thác Mây, đồng bào dân tộc Mường còn lưu giữ được quần thể hàng trăm ngôi nhà sàn truyền thống của người Mường.

Thác Voi, Nằm trên địa phận thị trấn Vân Du huyện Thạch Thành có diện tích 1.466 m² gồm: Thác nước cao khoảng 5m, suối, rừng tái sinh, đặc biệt là hơn 400 gốc sung cổ thụ cành lá xum xuê. Thác Voi có sức hấp dẫn đặc biệt đối với nhiều du khách.

Thác Đẹn hay còn gọi là Thác Cẩm Bộ, xã Thành Minh nằm về phía thượng nguồn của hồ chứa nước Vũng Sú. Cách Trung tâm huyện lỵ Thạch Thành chừng 21 km về phía Đông Bắc, cách trung tâm xã Thành Minh 3,5 km về phía Tây Bắc. Thác nằm trong khu rừng nguyên sinh thuộc vùng đệm của Vườn Quốc gia Cúc Phương, thác có tổng diện tích chiếm đất gần 1,2ha, bao gồm nhiều ngọn thác, ngọn thác cao nhất là 35m (tính đến mặt đất hiện tại). Với những vẻ đẹp độc đáo cùng cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và không kém phần đa dạng, đặc sắc, Thác Đẹn - một thắng cảnh mới được phát hiện của huyện Thạch Thành được kỳ vọng sẽ là điểm đến hấp dẫn du khách, qua đó phát triển loại hình du lịch khám phá cộng đồng.

Du khách về thác Đẹn tại xã Thành Minh

Suối nước nóng Vó Ấm: Cách trung tâm xã Thành Minh khoảng 6 km. Đây là suối nước nóng tự nhiên, có độ nóng khoảng 36 độ C, nước suối trong vắt. Mạch ngầm nước nóng nằm ở giữa khe đá chảy ra lòng rộng của suối tạo thành hồ nước nóng với cảnh đẹp tự nhiên hấp dẫn khách du lịch.

Ngoài các hệ thống suối, thiên nhiên còn ban tặng cho Thạch Thành một hệ thống các hang động khá hấp dẫn. Một trong số hang động có tiềm năng về vị trí, cảnh quan, cho phép khai thác phát triển du lịch. Các hang động này ghi dấu đặc điểm địa chất, địa hình, địa mạo, chứa đựng các giá trị lịch sử - văn hóa như Hang Con Moong và các di tích phụ cận (hang Lai, hang Dơi, hang Mang Chiêng, hang Mái Đá Mộc Long..); ghi dấu cuộc kháng chiến của nhân dân ta...

Hang Con Moong: Di tích quốc gia đặc biệt hang Con Moong nằm trong dãy núi đá vôi của vườn quốc gia Cúc Phương thuộc địa phận xã Thành Yên, huyện Thạch Thành. Hang Con Moong nhiều năm nay được biết đến như một di chỉ khảo cổ học độc nhất ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á bởi tính chất đặc biệt của nó. Qua nhiều lần khai quật, các nhà khảo cổ đã chứng minh hang Con Moong dấu tích tiêu biểu thể hiện rõ sự diễn tiến văn hóa với nhiều giai đoạn phát triển của người Việt cổ tồn tại trong hơn 10 nghìn năm (từ năm 18.000 - 7.000 TCN). Điểm nổi bật của hang Con Moong là các địa tầng đều vẫn giữ được nguyên vẹn dấu vết của quá trình phát triển liên tục từ con người thời tiền sử, thời đồ đá cũ đến đồ đá mới... từ săn bắn, hái lượm đến trồng trọt, từ trước nền văn hóa Sơn Vi đến văn hóa Hòa Bình, Bắc Sơn và Đa Bút. Với ý nghĩa khoa học, giá trị lịch sử, văn hóa vô cùng to lớn, hang Con Moong và các di tích phụ cận được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 2367 ngày 31/12/2015.

Suối nước nóng Vó Ấm

Thiên nhiên không chỉ ưu ái cho huyện Thạch Thành những thác nước, rừng nguyên sinh có giá trị đặc hữu cao, hệ thống hang động hấp dẫn mà còn có những hồ nước tự nhiên và hồ thủy lợi. Tiêu biểu là các hồ Đồng Sung, hồ Vũng Sú, hồ Cầu Mùn, hồ Bỉnh Công. Các hồ thủy lợi như hồ Vũng Sú, hồ Bỉnh Công, hồ Ba Cầu ngoài chức năng tích trữ nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, cắt lũ, phòng chống thiên tai, các hồ thủy lợi còn giàu tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội. Hồ Vũng Sú gần thác Đẹn, hồ Bỉnh Công gần suối nước nóng Vó Ấm, bên cạnh đó, khu vực bán kính khoảng 3 km quanh các hồ thủy lợi này là nơi sinh sống của đồng bào người Mường xã Thành Minh và Thành Yên. Phát triển du lịch sinh thái, kết hợp với du lịch khám phá thác Đẹn và du lịch nghỉ dưỡng tại suối nước nóng Vó Ấm là tiềm năng hiện hữu cho khu vực này.

Với nhiều cảnh quan tự nhiên phần lớn là hang động, thác nước gắn với hệ thống sông suối hiện vẫn còn hoang sơ và chưa chịu nhiều tác động của con người, là khu vực giáp ranh với Vườn quốc gia Cúc Phương có tài nguyên sinh vật đa dạng, phong phú nên huyện Thạch Thành có khả năng phát triển du lịch. Tài nguyên du lịch tự nhiên huyện Thạch Thành luôn gắn liền với sinh hoạt của cộng đồng bản địa và sinh ra những truyền thuyết dân gian.

Trong phát triển du lịch, các tài nguyên du lịch tự nhiên có ý nghĩa trong việc làm phong phú sản phẩm du lịch, tạo thành những điểm nhấn trên hành trình khám phá bản sắc dân tộc miền Tây xứ Thanh. Việc khai thác tài nguyên du lịch tự nhiên để phát triển du lịch góp phần liên kết các tuyến - điểm du lịch, đa dạng hóa các hoạt động du lịch, đồng thời khách du lịch cũng có tác động ngược lại gián tiếp nâng cao nhận thức, ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng địa phương.

Trong chuyến du lịch về Thạch Thành du khách từ xa đến muốn thưởng thức đặc sản du khách có thể thuê nhà sàn để ăn trưa, hoặc các Homestay. Tại đây, bạn sẽ được thưởng thức những món ăn đặc trưng của xứ Thanh như: xôi nếp nướng, rau sắng nấu canh, ốc đá xào, thịt trâu nướng lá lồm, gà đồi nướng,… Tất cả các nguyên liệu đều tươi ngon và được chế biến cầu kì, mang hương vị thơm ngon khó cưỡng.

Du khách được thưởng thức các món ăn đặc sản tại các điểm du lịch

Với những tiềm năng sẵn có cùng với sự quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền địa phương, kỳ vọng một thời gian không xa huyện Thạch Thành sẽ đẩy nhanh định hướng phát triển du lịch, trở thành một điểm đến lý tưởng thu huốt du khách thập phương về tham quan, trải nghiệm góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương ngày càng phát triển.