“Khập khiễng” cách hiểu và cách giải quyết vấn đề

Theo phản ánh, bà Trần Thị Khánh Toàn đã nộp gần 72 tỷ đồng, góp vốn, mua Công ty Hanviland, Cổ phần Công ty CP Đầu tư và Thương mại Dầu khí Nghệ An, (Công ty PVIT), Dự án Hưng lộc, Dự án Vinh Tân.

Khi bỏ ra 12 tỷ đồng bồi thường giải phóng mặt bằng, bà Toàn bị hất chân khỏi "Dự án khu nhà ở cho người thu nhập thấp và cán bộ công nhân viên" tại xã Hưng Lộc. Bà Toàn làm đơn cầu cứu cơ quan chức năng.

Ngày 24/11/2020, UBND tỉnh Nghệ An đã " tuýt còi" yêu cầu Công ty PVIT không được triển khai tiếp với lý do khi chưa bàn giao đất trên thực địa đã thi công của dự án nêu trên.

Chỉ đạo của UBND tỉnh yêu cầu xác định có hay không hành vi vi phạm lấn chiếm đất. Tuy nhiên, một số cơ quan tỉnh Nghệ An "loay hoay" với chức năng của mình.

Ngày 24/11/2020, UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu tạm đình chỉ, ngày 24/1/2021 Cty PVTI vẫn thi công.

Tại Văn bản số 1690/STP-QLXLVPHC&TDTHPL ngày 24/12/2020, Sở Tư pháp Nghệ An chỉ nêu Khoản 7, Điều 3 Luật Đất đai mà "quên", Điều 212 của chính luật này: "Chính phủ quy định chi tiết các điều, khoản được giao trong luật". Sở Tư pháp Nghệ An cho rằng, quyết định giao đất là văn bản có giá trị pháp lý cao nhất để người được sử dụng đất thực hiện các quyền theo quy định của Luật Đất đai. Trong khi đó, Khoản 3, Điều 68 Nghị định 43/ NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định: Cơ quan tài nguyên và môi trường hướng dẫn chủ đầu tư xin giao đất, thuê đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật; trình UBND cấp có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất, ký hợp đồng cho thuê đất đối với trường hợp thuê đất; Người được giao đất, cho thuê đất nộp tiền sử dụng đất đối với trường hợp cho thuê đất, nộp tiền thuê đất đối với trường hợp cho thuê đất; Cơ quan tài nguyên và môi trường trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất; tổ chức giao đất trên thực địa...

Tương tự, Sở Xây dựng Nghệ An cũng chỉ viện dẫn Khoản 1, Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014 quy định về điều kiện khởi công xây dựng công trình thi công: "Giấy phép xây dựng là một trong các hồ sơ về điều kiện khởi công xây dựng công trình”. Trong quy định trên không có yêu cầu hồ sơ "Biên bản giao đất trên thực địa". Thế nhưng, ngay tại điều luật nêu trên chúng tôi thấy rằng, điều kiện thi công phải có mặt bằng và mặt bằng chỉ có khi được giao đất.

Khi các ngành trong tỉnh nhưng chưa đủ cơ sở giải quyết, Sở TN&MT Nghệ An tiếp tục hỏi Bộ TN&MT. Câu hỏi cụ thể được nêu ra, tuy nhiên, Bộ TN&MT không trả lời cụ thể có hay không hành vi vi phạm của Cty PVIT chưa giao đất đã thi công.

Dường như nhằm giảm nhẹ lỗi cho doanh nghiệp, Bộ TN&MT đề nghị Sở TN&MT xem xét các tình tiết như: đã được UBND xã Hưng Lộc đã được tạm bàn giao mặt bằng, đã dừng thi công khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu. Hiện tại Công ty PVIT đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính. Điều khác biệt, cũng vấn đề này ở văn bản khác thì Bộ TN&MT lại yêu cầu Công ty PVIT giải trình cho UBND tỉnh Nghệ An về hành vi lấn chiếm đất.

Có thể thấy, Sở TN&MT Nghệ An có cách đánh giá hành vi vi phạm “khập khiễng” của chính mình. Cụ thể, ngày 25/8/2020, Sở TN&MT ban hành Văn bản số 4251 STNMT - QLĐĐ đối với Dự án xã Nghi Phú của Doanh nghiệp tư nhân Dương Quốc Anh có nội dung: "Trong thời gian chưa được Sở TN&MT giao đất tại thực địa, yêu cầu doanh nghiệp không được xây dựng các công trình, hạng mục, nhà ở trên khu đất. Nếu vi phạm sẽ bị xử lý theo Luật Đất đai, xây dựng". Ngoài ra tại văn bản này Sở TN&MT Nghệ An còn giao UBND xã Nghi phú giám sát việc sử dụng đất của doanh nghiệp nếu phát hiện vi phạm sẽ xử lý. Nếu đã từng cho rằng, chưa giao đất đã thi công là vi phạm như văn bản nêu trên thi phải chăng Sở TN&MT Nghệ An “vẽ” ra việc để rồi phải hỏi nơi này, nơi khác mà không căn cứ vai trò chức năng nhiệm vụ của mình?

Một doanh nghiệp khác khác bị Sở TN&MT Nghệ An yêu cầu không được thi công khi chưa giao đất thực địa.

Lúng túng trong cách xử lý, ngày 10/3, Sở TN&MT có công văn báo cáo UBND tỉnh đề nghị thành lập đoàn kiểm tra và đề nghị giao đất theo ý kiến của Thanh tra Bộ TN&MT.

Chưa đủ điều kiện giao đất trên thực địa?

Trả lời của Sở TN&MT tỉnh Nghệ An và chiếu theo quy định của pháp luật thì khi chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính của dự án thì theo quy định không thể giao đất.

Sau ngày 18/12/2020, Công ty PVIT đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính và Cục thuế Nghệ An đã có văn bản xác nhận và khi Cty có văn bản đề nghị giao đất thì việc bàn giao là điều bình thường. Tuy nhiên, việc bàn giao đất tại thực địa tại thời điểm này xét từ nhiều khía cạnh còn vướng mắc.

Hiện tại, đơn bà Toàn tố cáo hành vi chiếm đất tại Dự án Hưng Lộc của Cty PVIT chưa được các cơ quan có thẩm quyền kết luận cụ thể.

Sau khi có công văn trả lời của Bộ, ngày 10/3, Sở TN&MT đã báo cáo UBND tỉnh và đề nghị giao đất. Tuy nhiên, UBND tỉnh chưa có chỉ đạo cụ thể và nhiều cơ quan ban ngành tiếp tục nhận được đơn của bà Toàn.

Đầu tháng 8/2020, Cty PVTI có đơn xin giao đất, dù Sở TN&MT không đồng ý Công ty PVTI vẫn triển khai thi công.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, Sở TN&MT Nghệ An chỉ tiến hành giao đất trên thực địa cho Công ty PVIT khi Cty này đã được xác định không có hành vi vi phạm lấn chiếm đất được quy định tại điểm d, Khoản 2, Điều 3 Nghị định 91/2019/ NĐ-CP.

Còn khi xác định Công ty PVIT có hành vi vi phạm chiếm đất, có quyết định xử phạt kèm theo biện pháp khắc phục hậu quả là :"Buộc thực hiện tiếp thủ tục giao đất, thuê đất theo quy định đối với trường hợp sử dụng đất khi chưa thực hiện xong thủ tục giao đất, cho thuê đất" thì mới có thể giao đất.

Cần phải nói thêm, tại Nghị định số 91/2019/ NĐ- CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai khi áp dụng phải căn cứ từng mức độ vi phạm. Đối với Dự án Hưng Lộc tình trạng thi công "chui" sau khi bị "tuýt còi" như chúng tôi đã từng phản ánh thì cơ quan chức năng có kiểm tra, giám sát và phát hiện được hay không hay đã hợp thức hóa? Nếu xem đây là tình tiết chống lại "mệnh lệnh hành chính" của UBND tỉnh Nghệ An thì biện pháp buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu có cần đưa ra xem xét không?

Giao hay chưa thể giao đất cho Công ty PVIT đang là một bài toán khó khi chưa xác định hành vi vi phạm. Ngoài ra, cũng cần so sánh tình trạng các dự án của cả nước và dự án khác trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Bài học về những vi phạm Dự án Minh Khang tại TP Vinh mà cơ quan chức năng đang phải vào cuộc vẫn còn đó. Hy vọng rằng, việc giao đất tại thực địa cho Công ty PVIT tại xã Hưng Lộc cần đảm bảo đúng pháp luật.