Vụ việc đã được Báo Người cao tuổi, nay là game bài đổi thưởng tiền that phản ánh từ năm 2018, nay xin nhắc lại tóm tắt: Năm 1968, cụ Nguyễn Chơi và Đặng Thị Chức, tạo lập được khu vườn có diện tích 24.445m2 ở thôn Bình An, ở xã đảo Cam Bình, huyện Cam Ranh (nay là TP). Ngay khi tạo lập, các cụ đã có một căn nhà xây, các công trình phụ và hai giếng nước cùng với hàng ngàn cây lấy gỗ, cây ăn trái, chuồng trại chăn nuôi gia sức gia cầm. Năm 1978, bà Chàm (con gái cụ Chơi và cụ Chức) lấy ông Phùng Thế Quang, Đội trưởng Đội tuần tra Biên giới, Đồn Biên phòng Bình Ba. Vợ chồng bà Chàm được ba mẹ làm thêm cho một căn nhà nữa để ăn ở tại đây. Đến năm 1971, khi ông Quang ra quân, họ vào đất liền sinh sống, cụ Chơi và cụ Chức vẫn sinh sống ở đây cùng con trai là ông Nguyễn Văn Quang.

Ông Phùng Thế Quang và trụ rào còn sót lại.

Năm 1988, để tăng cường bảo vệ chủ quyền biển đảo, Vùng 4 Hải quân triển khai Trạm Ra đa C570 trên đỉnh núi Bình An. Chỉ huy Vùng 4 quyết định (bằng miệng) trưng dụng khu vườn, nhà của cụ Chơi, cụ Chức để bộ đội đóng quân làm nhiệm vụ. Hồi đó mặc dù đã có Luật Đất đai năm 1987, nhưng cả cụ Chơi, cụ Chức lẫn ông Quang, bà Chàm không biết trong trường hợp này thì quyền lợi của gia đình sẽ được gì, chỉ biết vì chủ quyền biển đảo Quốc gia mà họ thực hiện. Cụ Chơi, cụ Chức một phần vì tuổi cao sức yếu, một phần tiếc của mà suy yếu dần rồi lần lượt mất vào các năm 1992 và 2011. Đến năm 2014, ông Phùng Thế Quang, được tin: Năm 2004, Vùng 4 Hải quân đã bồi thường cho bà Huỳnh Thị Làm, người có thửa đất liền kề đất gia đình, số tiền 3 triệu đồng. Sau khi tham khảo nhiều cán bộ cơ quan Nhà nước và tìm hiểu pháp luật, các ông Phùng Thế Quang, bà Nguyễn Thị Chàm và ông Nguyễn Văn Quang đã quyết định làm đơn xin lại nhà, đất và tài sản gắn liền trên đất mà Vùng 4 Hải quân đã sử dụng từ năm 1988. Quá trình xem xét khiếu nại, Vùng 4 Hải quân, Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP Cam Ranh và xã đảo Cam Bình đã tiến hành xác minh và kết luận: Nhà đất nói trên là của ông Nguyễn Chơi và bà Đặng Thị Chức, tạo lập từ năm 1968; năm 1988, Vùng 4 Hải quân đã trưng dụng. Đến năm 2014, khi khiếu nại bắt đầu, C570 Ra đa Vùng 4 Hải quân đã sử dụng 9.659m2 đất, số cây cối trên diện tích đất này (vẫn còn), 2 giếng nước. Riêng 2 căn nhà cùng các công trình phụ như nhà tiêu, chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm thì đã được tháo dỡ, thay vào đó là doanh trại bộ đội được xây dựng khang trang, sạch đẹp. Ông Quang, bà Chàm yêu cầu Vùng 4 bồi thường nhà cửa, công trình phụ, cây cối và giá trị diện tích 9.659m2 đất C570 đang sử dụng. Diện tích còn lại là 14.768m2 bị bỏ hoang thì trả lại cho ông bà. Sau nhiều lần thảo luận, Vùng 4 đã thống nhất bồi thường cho ông Quang, bà Chàm tổng số tiền 100 triệu đồng. Các ông bà chưa đồng ý. Ngày 4/8/2017, Tư lệnh Vùng 4 Hải quân có Thông báo số 1582/TB-V4 cho biết: “Nếu ông, bà không đồng ý phương án hỗ trợ 100 triệu đồng thì đề nghị UBND tỉnh Khánh Hòa xem xét giải quyết theo thẩm quyền và quy định của pháp luật”. Phần diện tích đất đang bỏ hoang, năm 2017, Tư lệnh Vùng 4 Hải quân, được sự chỉ đạo của Quân chủng Hải quân và Bộ Quốc phòng đã thống nhất để chính quyền địa phương là UBND tỉnh Khánh Hòa xem xét giải quyết.

Phía phải là tường rào C570; phía trái là một phần khu vườn đã bị bỏ hoang.

Như vậy, đến năm 2017 các cơ quan đơn vị thẩm quyền liên quan là Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân, UBND tỉnh Khánh Hòa đã thống nhất trách nhiệm giải quyết khiếu nại của gia đình ông Phùng Thế Quang, Nguyễn Văn Quang và Nguyễn Thị Chàm là: Vùng 4 Hải quân giải quyết khiếu nại tài sản và đất đai trên diện tích 9.659m2 mà C570 đang sử dụng. UBND tỉnh Khánh Hòa giải quyết trả lại diện tích 14.768m2 đang bỏ hoang. Đồng thời với việc khiếu nại lên Vùng 4 Hải quân và UBND tỉnh Khánh Hòa, năm 2017, ông Phùng Thế Quang, bà Nguyễn Thị Chàm và ông Nguyễn Văn Quang tiếp tục khiếu nại lên Bộ TN&MT. Ngày 9/10/2017, Thanh tra Bộ TN&MT có Văn bản số 755/TTr-TDXLĐT “V/v xử lí đơn của công dân” chuyển đơn của bà Nguyễn Thị Chàm đến UBND tỉnh Khánh Hòa để kiểm tra, chỉ đạo giải quyết theo quy định, trả lời công dân và báo cáo kết quả về Bộ TN&MT. Ngày 17/10/2017, UBND tỉnh Khánh Hòa có Văn bản số 9565/UBND-XDNĐ giao cho Sở TN&MT kiểm tra, tham mưu UBND tỉnh giải quyết. Tuy nhiên, từ đó đến nay, không rõ vì lí do gì nhưng cả tỉnh Khánh Hòa và Vùng 4 Hải quân chưa ai giải quyết, mặc dù ông Phùng Thế Quang, Nguyễn Văn Quang và bà Nguyễn Thị Chàm liên tục có đơn yêu cầu giải quyết dứt điểm.

Làm việc với gia đình ông Phùng Thế Quang, bà Nguyễn Thị Chàm và ông Nguyễn Văn Quang, chúng tôi được biết nguyện vọng của gia đình cũng rất hợp tình hợp lí: Phần đất hiện nay C570 đang sử dụng thì đề nghị Vùng 4 bồi thường về đất và tài sản trên đất. Với giá 100 triệu như trước đây Bộ Tư lệnh Vùng 4 đưa ra, gia đình xin chấp nhận; không đặt vấn đề tái định cư. Riêng phần đất trống đang bỏ hoang thì yêu cầu UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành quyết định trả cho gia đình để sử dụng, vì đây là mồ hôi, nước mắt của cha mẹ và cả bản thân họ phải trải qua lao động hàng chục năm trời mới có. Đề nghị Bộ Tư lệnh Vùng 4 và UBND tỉnh Khánh Hòa xem xét giải quyết dứt điểm, không nên để người dân mòn mỏi chờ đợi quá dài.