Ngày 23/9/2009, theo đề nghị của UBND huyện Trực Ninh, UBND tỉnh Nam Định đã phê duyệt Dự án di dân khẩn cấp vùng sạt lở bãi sông Ninh Cơ, do UBND huyện Trực Ninh làm chủ đầu tư, có tổng mức đầu tư 78,3 tỉ đồng.

Mục tiêu dự án là di dời 414 hộ dân đang sống trong vùng đê ven sông Ninh Cơ. Thời gian thực hiện dự án từ năm 2009 đến năm 2011. Thế nhưng, người dân xã Phương Định khẳng định, địa điểm là bãi bồi, đất đai trù phú, màu mỡ không hề có bãi bị sạt lở mà phải di dân. Vì thế người dân gửi đơn tố cáo lên Thanh tra Chính phủ cho rằng lãnh đạo huyện, tỉnh “vẽ” dự án để trục lợi (!).

Ngày 15/1/2019, Thanh tra Chính phủ có kết luận tại Thông báo số 57/TB-TTCP nêu rõ: Dự án có nhiều sai phạm. Dự án được tỉnh Nam Định phê duyệt không nằm trong quy hoạch di dân của Thủ tướng Chính phủ. Tính đến thời điểm 30/3/2018, Dự án đã giải ngân tới 42 tỉ đồng. Như vậy tố cáo của người dân là đúng, tuy nhiên việc người dân cho rằng cán bộ đã tham nhũng 40 đến 50 tỉ đồng là không có cơ sở. Vì nhiều khoản mục của dự án đã đưa vào thực thi.

Ông Đỗ Thái Hưng (giữa) tiếp xúc với phóng viên.

Tiếp đó là sai phạm liên quan đến việc bồi thường “khống” mà người dân tố cáo là gần 1,4 tỉ đồng. Thanh tra Chính phủ xác nhận sự việc đó là đúng. Huyện Trực Ninh có trách nhiệm phải thu hồi số tiền này. Đồng thời được biết, huyện Trực Ninh đã xử lí kỉ luật nhiều lãnh đạo xã Phương Định, cán bộ địa chính cũng như các cán bộ thôn.

Đối với nội dung tố cáo nhà thầu làm sai quy định rút ruột ngân sách thì nội dung này thời điểm kiểm tra Chủ đầu tư và nhà thầu chưa cung cấp hồ sơ hoàn công, không có hóa đơn, chứng từ. Nên việc tố cáo nhà thầu không đào bóc lớp đất hữu cơ khi thi công con đường nằm trên mương, chạy qua đồng ruộng dài 1.344m là chưa có cơ sở. Nhưng sai ở phần thanh toán không có hóa đơn, chứng từ với số tiền hơn 257 triệu đồng cho việc thực hiện đưa bùn đất đổ đi. Đối với nội dung nhà thầu “rút ruột” việc rải nhựa đường, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra, nhưng hạng mục này chưa có hồ sơ hoàn công để đối chiếu, xác minh. Trong khi đó, đường đã được sử dụng từ năm 2014 đến nay nên không có cơ sở để kết luận nhà thầu thi công rút ruột bằng việc bớt sén nguyên liệu.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị: UBND tỉnh Nam Định tổ chức kiểm điểm đối với ông Trần Văn Chung, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh vì phê duyệt dự án không nằm trong quy hoạch mà Thủ tướng Chính phủ quy định; rút kinh nghiệm việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu lại theo hình thức chỉ định thầu với gói thầu xây lắp; không ban hành quyết định thu hồi đất, giao đất, chuyển mục đất sử dụng đất để thực hiện dự án.

Ông Đỗ Thái Hưng, 78 tuổi, cựu giáo chức có đơn tố cáo Dự án sai phạm.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị các cơ quan như: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nam Định, lãnh đạo UBND huyện Trực Ninh (thời kì 2009-2010), lãnh đạo UBND và cán bộ địa chính xã Phương Định, lãnh đạo thôn… thực hiện kiểm điểm, xử lí trách nhiệm và kỉ luật theo quy định. Giao UBND huyện Trực Ninh tiếp tục truy thu số tiền gần 360 triệu đồng bồi thường, hỗ trợ sai quy định chưa thu hồi được.

Gian nan việc thu hồi tiền “sai phạm”

Trao đổi với phóng viên game bài đổi thưởng tiền that , ông Nguyễn Minh Khâm, Chủ tịch UBND xã Phương Định cho biết: Xã Phương Định cùng với huyện và Ban Quản lí dự án được giao thực hiện việc truy thu số tiền bồi thường sai hàng trăm triệu. Tuy nhiên, việc truy thu gặp khó khăn vì người dân đi vắng, không lên, xã đã gọi nhiều lần nhưng không được. Liên quan đến dự án thì cán bộ lãnh đạo cũ của xã đã bị kỉ luật cảnh cáo như: Chủ tịch, Phó Chủ tịch và cán bộ địa chính xã. Qua mấy năm thực hiện Kết luận Thanh tra nhưng khó thu hồi, còn những hóa đơn của Nhà thầu người dân ý kiến thu chi “khống” thì việc đó phải làm việc với Ban Quản lí dự án huyện Trực Ninh.

Cho đến nay, qua hơn hai năm thực hiện Kết luận của Thanh tra Chính phủ, đại diện các hộ dân tố cáo tại xã Phương Định là ông Đỗ Thái Hưng (78 tuổi) vẫn còn nhiều bức xúc. Ông Hưng cho rằng, vụ việc có dấu hiệu tham nhũng vì lập dự án “khống” để xẻ thịt ngân sách của Nhà nước 42 tỉ đồng.

Ông Nguyễn Minh Khâm, Chủ tịch UBND xã Phương Định thông tin về vụ việc

Ông Hưng nói: “Chi tiêu 42 tỉ đồng mà chủ đầu tư không có hóa đơn, chứng từ là sai phạm nghiêm trọng. Tiếp đó là số tiền chi trả khống không thu hồi được vì giờ người dân lấy đâu ra mà trả lại. Rồi ngay cả đến việc thực hiện họp người dân làm theo chỉ đạo từ Thanh tra Chính phủ chỉ đạo, cũng không thấy họp để minh bạch thông tin... Theo tôi, cần phải chuyển vụ việc sang Công an điều tra và khởi tố hình sự theo quy định”.

Ông Hưng cho biết thêm: Dự án này vô lí nhất là đất không lở nhưng bị khai khống thành sạt lở rồi thất thoát nhiều Ngân sách Nhà nước mà các cán bộ chỉ bị kỉ luật khiển trách và cảnh cáo là không phù hợp. Trong khi dự án tính đến thời điểm hiện tại vẫn chỉ là bãi đất hoang, gây lãng phí nguồn lực tài nguyên đất.

Người dân cho rằng, việc thực hiện Kết luận Thanh tra Chính phủ không đạt kết quả theo quy định. Do đó, đề nghị các cơ quan chức năng Trung ương và các cơ quan chức năng của tỉnh Nam Định cần vào cuộc làm rõ những nội dung khiếu tố của người dân, để tình hình an ninh trật tự địa phương được ổn định.