Giá đền bù 1m2 đất chỉ đủ mua một mớ rau muống giáp vụ(!?)

45 ha đầm nuôi trồng thủy sản tại Kênh Tráp của HTX Liên Vị 1 bị thu hồi giải phóng mặt bằng(GPMB) để thực hiện Dự án khu công nghiệp cảng biển Nam Tiền Phong là cổ phần của 224 thành viên, trong tổng số 6.600 thành viên của HTX Liên Vị 1. Số diện tích đất trên những năm gần đây HTX giao cho các xã viên nuôi trồng thủy sản theo hình thức đấu thầu và nộp sản lượng mỗi năm 1,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, phương án đền bù GPMB mà UBND tỉnh Quảng Ninh đồng ý cho UBND thị xã Quảng Yên áp dụng và có Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB số 6459/QĐUB ngày 19/12/2016 theo Điều 25, Nghị định số 47/2014, mức hỗ trợ theo Khoản 1, Điều 5, Quyết định 1766/2014 ngày 13/8/2014 là không đúng. Vì ngoài tiền đền bù hỗ trợ GPMB thì 224 cổ đông của HTX Liên Vị 1 phải được hỗ trợ theo Điều 20 của Nghị định 47/2014 là hỗ trợ đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm, chưa kể công chăm sóc bảo vệ rừng ngập mặn... Theo đó, ngoài số tiền hơn 14.161.768.781 đồng là tài sản vật kiến trúc như bờ đầm, cống, nhà ở, phương tiện phục vụ sản xuất mà các thế hệ xã viên HTX hợp tác xã cùng nhau xây đắp từ nhiều thập kỷ qua, HTX “được” nhận tiền hỗ trợ về đất còn lại theo công văn số 190/UBND-QLĐĐ1, ngày 12/01/2016 của UBND tỉnh Quảng Ninh với số tiền bằng 30% của 22.000đ/m2 theo Quyết định số 35/QĐ-UBND ngày 06/01/2016 của UBND tỉnh Quảng Ninh là 3.006.286.000đ (6.600đ/m2), đúng bằng số tiền xã viên HTX nhận thầu trả trong 2 năm. Như vậy, tiền đền bù GPMB như hiện nay hơn 6.000đ/m2 thì chỉ đủ mua một mớ rau muống khi giáp vụ.

Bức xúc và thấy quá thiệt thòi cho công sức, mồ hôi, nước mắt mà tập thể HTX bỏ ra, sau nhiều lần đối thoại với chính quyền và các cơ quan chức năng thị xã Quảng Yên, xã viên HTX Liên Vị 1 chỉ nhận được câu trả lời: “Tiếp thu ý kiến của đại diện xã viên, UBND thị xã sẽ tổng hợp để báo cáo tỉnh”, và sau đó là sự im lặng. Cực chẳng đã, vì quyền lợi của cả ngàn xã viên, Ban Giám đốc HTX đã khởi kiện ra tòa yêu cầu nâng mức bồi thường GPMB là 100% và hỗ trợ đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm cho xã viên...

Tưởng rằng, tòa án sẽ có sự nhìn nhận, xem xét một cách thấu tình, đạt lý, đem lại quyền lợi cho người lao động, nào ngờ cả hai lần tòa xử, phần thiệt thòi vẫn thuộc về phía các xã viên và HTX. (TAND tỉnh Quảng Ninh bác đơn kiện của HTX; TAND Tối cao giữ nguyên các quyết định của bản án sơ thẩm)...

Để yên tình hình, sau khi có quyết định của TAND Tối cao, Ban giám đốc HTX đã có sự “thay đổi”, nhưng có đến 90% thành viên của HTX, đặc biệt là xã viên cao tuổi, những người đã gần như bỏ công sức cả cuộc đời vào việc khai hoang đắp đầm phát triển kinh tế xã hội của một vùng quê nghèo đã gặp, yêu cầu Ban giám đốc mới của HTX có đơn kháng nghị lên Giám đốc thẩm, nhưng không nhận được sự đồng tình. Thậm chí, trong ban lãnh đạo HTX còn có sự tránh né các cụ cao niên với suy nghĩ “của cả làng” chứ đâu phải của “một nhà mình”, cốt sao giữ được cái “ghế”.

Đi tìm nguồn gốc của 1.223, 5 ha đầm nuôi trồng thủy sản của HTX Liên Vị 1

Vùng đảo Hà Nam được bao trọn trong hơn 33km đê biển do 19 cụ tiên công từ kinh thành Thăng Long có công khai phá, quai đê lấn biển, lập làng mới từ Triều Lê (thế kỷ XV). Liên Vị là một trong 7 đơn vị hành chính của thị xã Quảng Yên nằm trong vùng đảo Hà Nam. Hòa bình lập lại, những năm 1958-1959, các HTX Hòa Bình, Quyết Tiến, Quyết Thắng tiền thân của HTX Liên Vị 1 hiện nay được thành lập. Ngoài thau chua rửa mặn lấy đất trồng lúa sau hạn vỡ đê năm 1955. Được thiên nhiên ưu đãi, Liên vị có nhiều vùng đất bãi bồi, rừng ngập mặn ven sông từ Kênh Tráp sang dọc sông Nam Triệu giáp thành phố Hải Phòng với diện tích hàng ngàn ha. Phát huy truyền thống quai đê lấn biển của cha ông, cán bộ xã viên của các HTX Hòa Bình, Quyết Tiến, Quyết Thắng đã dân chủ bàn bạc lên kế hoạch đắp đầm với mục đích ban đầu chỉ lấy tôm, cua, cá để cải thiện đời sống, góp phần tăng thu nhập cho xã viên. Trong đó HTX Hòa Bình quai đắp được 184,6ha, hoàn thành vào năm 1963. Cũng trong năm 1963 HTX Quyết Thắng (thôn Vị Khê) bỏ công sức đắp 3 ô đầm với diện tích 406ha. Từ giữa năm 1975, HTX tiếp tục đầu tư công sức đắp đầm Cao Vở, Ông Lão (giáp cửa sông Ruột Lợn, cảng Chùa vẽ, TP Hải Phòng) với diện tích 428,5ha. Năm 1966 HTX Quyết Tiến hoàn thành đắp đầm Cái Đèn với diện tích 204,4ha. Như vậy từ năm 1963 đến 1975, với công sức của HTX Liên Vị 1 đã huy động sức dân bằng trả công điểm, vay vốn Nhà nước để quai, đắp được 1.223,5ha. Với phương châm "lấy ngắn nuôi dài" vừa nuôi trồng quảng canh, lọc nước lấy cái, nguồn thu được tiếp tục tu bổ nhiều năm, đồng thời khắc phục thiên tai, bão lũ chắt chịu trả lãi Ngân hàng (năm 1992 mới trả hết lãi Ngân hàng). Nếu tính cả diện tích của HTX Liên Vị 2 là 172 ha thì đến hết năm 1996, cả xã Liên Vị có 1.403,5ha đầm nuôi trồng thủy sản.

Ông Lê Văn Phòng, 82 tuổi, một trong những xã viên đầu tiên của HTX Liên Vị, người lúc đó được chi bộ, tổ chức Đảng phân công đi thăm dò khảo sát, góp phần cùng tập thể lãnh đạo đề ra chủ trương, kế hoạch biện pháp đắp đầm cho biết: Hầu hết số diện tích đầm của HTX Liên Vị đều đắp bằng thủ công, sau này nâng cấp, tu bổ qua hàng năm mới có cơ giới. Về sản phẩm làm ra, trong những năm sáu mươi, bảy mươi của thế kỷ trước phải ưu tiên làm nghĩa vụ cho nhà nước, giá do nhà nước định đoạt. Sau mỗi buổi sáng, người lao động chỉ biết khuân vác cá, tôm đổ xuống tàu của Công ty thủy sản Quảng Ninh và huyện Yên Hưng chở đi cung cấp thực phẩm phục vụ cho bộ đội, công nhân ngành Than trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ngày ấy, tổ trông đầm, đồng thời cũng là dân quân trực chiến của Liên Vị đã bắn rơi máy bay "Thần sấm " của Mỹ khi chúng vào bắn phá Nhà máy nhiệt điện Uông Bí. Trong những năm đổi mới, Liên Vị là địa phương đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh đưa con tôm sú vào ươm nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao, và được nhân rộng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh sau này.

Theo ông Đỗ Văn Bường, nguyên là lãnh đạo HTX Liên Vị cho biết: Có được thành quả như ngày hôm nay là được sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, sự năng động, đồng tâm hợp lực trong lao động sản xuất của tập thể xã viên HTX. Từ một vùng quê nghèo khó vào bậc nhất của huyện Yên Hưng (nay là thị xã Quảng Yên), Liên Vị đã trở lên giàu có nhờ kinh tế đầm. Hiện tại, mỗi năm HTX Liên Vị 1 có nguồn thu từ đầm là 40 tỷ đồng, là một trong số ít HTX ở thị xã Quảng Yên có quỹ phúc lợi chia cho xã viên từ 5 đến 6 triệu đồng/người/năm.Từ nguồn thu kinh tế đầm, Liên Vị là địa phương đầu tiên của huyện Yên Hưng(nay là thị xã Quảng Yên) thực hiện bê tông hóa đường giao thông nông thôn, cao tầng hóa trường học. Đồng hành cùng với thành quả là công sức lao động vất vả, nhọc nhằn của các thế hệ người dân Liên Vị, không có gì đong đếm được đó là vừa phải chống chọi với thiên tai, bão lụt, chưa kể cảnh bom rơi, đạn lạc trong những năm chiến tranh khi máy bay giặc Mỹ vào bắn phá Hải Phòng, Uông Bí... Nói về chủ trương và việc Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án, người dân chúng tôi rất đồng tình, nhưng với yêu cầu được bồi thường 100% theo quy định giá đất của tỉnh là 22.000đồng/m2 chứ không phải là 30% của 22.000đồng như hiện nay.

Ông Đỗ Văn Bường, nguyên cán bộ HTX Liên Vị 1 trao đổi với phóng viên

Cũng từ hiệu quả từ nuôi trồng thủy sản ở Liên Vị và một số địa phương khác trên địa bàn, Đại hội Đảng bộ huyện Yên Hưng lần thứ XVI đã ra Nghị quyết: “Phát triển toàn diện nông – ngư - lâm nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch, trong đó ngành nuôi trồng thủy, đánh bắt thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn”. Mọi người dân vùng đảo Hà Nam , Yên Hưng nay là thị xã Quảng Yên còn nhớ như in những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, tuyến đê biển Hà Nam đoạn từ K9 đến K11 có nguy cơ bị vỡ, đặc biệt năm 2005 toàn bộ hơn 2 vạn dân của đảo Hà Nam phải sơ tán, tránh bão sang các xã khu vực Hà Bắc do lo vỡ đê, và Nhà nước trong nhiều năm đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để bê tông hóa hơn 33 km đê biển Hà Nam, song cũng chỉ chịu được, sóng gió cấp 9 lúc triều cường. Các đầm của HTX Liên Vị 1 nằm ngoài tuyến đê này, như thế mới hình dung sức người sức của mà người dân xã Liên Vị phải đương đầu với bão, lụt để bảo vệ tài sản của mình... và đã có trên 10 xã viên bị chết do đuối nước trong quá trình hợp long đầm, chống, ngăn vỡ bờ đầm để có được thành quả như này hôm nay.

Như vậy, hơn 1.000 ha đầm của HTX Liên Vị 1 là đất khai hoang, được quai đắp đưa vào khai thác sử dụng ổn định từ năm 1963 đến nay. Thậm chí diện tích đất của HTX có từ 12 năm trước khi có Luật đất đai năm 1987 và 38 năm khi có Luật đất đai sửa đổi năm 2013, không có tranh chấp được đăng ký vào sổ mục kê của xã, đóng góp nghĩa vụ với Nhà nước đầy đủ. Có thể thấy, diện tích 45 ha đầm nuôi trồng thủy sản của HTX Liên Vị 1 cần được bồi thường theo Khoản 2 điều 74 của Luật đất đai năm 2013 quy định nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất cụ thể: “Việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất”.

Báo Điện tử Ngày mới sẽ tiếp tục phản ánh vụ việc trên.