Theo chuyên gia Wang Huiyao, nhà sáng lập Trung tâm về Trung Quốc và Toàn cầu hoá, là hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, mối quan hệ Mỹ - Trung có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến trật tự toàn cầu. Sự trở lại Nhà Trắng của ông Donald Trump sau kết quả bầu cử tổng thống Mỹ hôm 5/11 vừa qua sẽ định hình tương lai quan hệ song phương này trên nhiều lĩnh vực, từ thương mại, an ninh đến cạnh tranh công nghệ và hợp tác về biến đổi khí hậu.

Chuyên gia Huiyao lưu ý, trước khi ông Trump đắc cử, những căng thẳng cấu trúc giữa hai nước vẫn là thực tế không thể phủ nhận và đã trở thành sự đồng thuận được cả hai đảng ở Mỹ chấp nhận. Việc thay đổi tình hình này sẽ cần thời gian và nỗ lực từ cả hai phía.

Khi trở lại Nhà Trắng, chính sách của ông Trump với Trung Quốc có thể sẽ cứng rắn hơn về mặt thương mại. Ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu, với mức 10-20% cho tất cả mặt hàng và có thể lên tới 60% với hàng Trung Quốc. Nếu chọn nhóm có quan điểm cứng rắn vào nội các, chính quyền Trump không chỉ buộc doanh nghiệp Trung Quốc giảm xuất khẩu mà còn có thể hạn chế các hoạt động phi chính phủ như trao đổi giáo dục và học thuật.

Cảng hàng hóa Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.

Tuy nhiên, ông Trump cũng tỏ ra thực tế trong một số vấn đề. Ông từng đạt thỏa thuận thương mại giai đoạn một với Trung Quốc và có thể tiếp tục đàm phán về các vấn đề như trợ cấp, sở hữu trí tuệ hay cân bằng thương mại. Ông Trump cũng bày tỏ thái độ cởi mở với đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất.

Một điểm đáng chú ý là ông Trump cần sự hợp tác của Trung Quốc để thực hiện cam kết về hòa bình. Ông Trump hứa sẽ chấm dứt xung đột Nga - Ukraine trong vòng 24 giờ và giải quyết căng thẳng Israel - Palestine. Với vai trò là đối tác thương mại lớn nhất của các nước này, Trung Quốc có thể đóng góp quan trọng vào tiến trình hòa bình.

Ông Trump cũng có thể khuyến khích doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào Mỹ. Ông đã nói sẽ hoan nghênh các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc xây dựng nhà máy tại Mỹ nếu họ tuân thủ các yêu cầu. Điều này mở ra không gian mới cho hợp tác kinh tế. Một số doanh nghiệp như Fuyao Glass đã thành công "bén rễ" tại Mỹ, trong khi CATL đang đàm phán về đầu tư.

Ngoài ra, dù ông Trump đã thắng cử, tiềm năng hợp tác Mỹ - Trung vẫn rất lớn trong nhiều lĩnh vực như biến đổi khí hậu, quản trị AI hay giải quyết nợ nần cho các nước đang phát triển. Hai bên cần duy trì đối thoại cấp cao và thực hiện các thỏa thuận đã đạt được tại San Francisco.

Về kinh tế, Trung Quốc có thể đề xuất giảm một số thuế quan để thúc đẩy phục hồi ngành sản xuất Mỹ thông qua đầu tư và hợp tác công nghệ. Điều này sẽ tạo việc làm cho Mỹ và giúp phục hồi kinh tế ở một số vùng cụ thể.

Để cải thiện quan hệ, theo ông Huiyao, Trung Quốc có thể xem xét áp dụng chính sách miễn thị thực cho công dân Mỹ như đang làm với 20 nước châu Âu. Nước này cũng đề xuất chào đón 50.000 thanh niên Mỹ đến thăm trong 5 năm tới. Việc tăng cường trao đổi báo chí và mở rộng tiếp cận các nền tảng số như Google, Facebook sẽ góp phần tăng cường hiểu biết lẫn nhau và giảm căng thẳng giữa hai nước…