Khối BRICS, với các thành viên ban đầu gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi, đã chính thức mở rộng với bốn quốc gia mới: Ai Cập, Ethiopia, Iran và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Sự kiện này không chỉ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử của BRICS mà còn có khả năng định hình lại bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu.

Việc mở rộng BRICS đã nâng tổng số thành viên lên 11 quốc gia, chiếm khoảng 45% dân số thế giới và 35% GDP toàn cầu theo sức mua tương đương (PPP). Theo báo cáo của Felix Richter từ Statista, sự gia nhập của các quốc gia mới sẽ giúp BRICS củng cố vai trò của mình như một đối trọng với G7 và các tổ chức phương Tây khác. Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nhấn mạnh rằng, BRICS đang hướng tới việc trở thành tổ chức bảo vệ cho những nhu cầu và mối quan tâm của người dân ở khu vực Global south.

Toàn cảnh Hội nghị cấp cao BRICS ở Kazan, Nga.

Một trong những động lực chính của việc mở rộng BRICS là mong muốn phá vỡ sự thống trị của đồng đô la Mỹ và các tổ chức tài chính phương Tây. Bằng việc chào đón Iran và UAE, BRICS hiện kiểm soát gần 50% sản lượng dầu toàn cầu, một yếu tố quyết định trong bối cảnh địa chính trị hiện nay. Điều này cũng đồng nghĩa với việc khối có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường năng lượng thế giới và các cuộc thương lượng quốc tế liên quan đến dầu mỏ.

Mặc dù BRICS tự định vị là một liên minh đa phương, bình đẳng giữa các quốc gia, không thể phủ nhận vai trò nổi trội của Trung Quốc. Quốc gia này chiếm một phần lớn trong GDP của toàn khối, và khi tính theo sức mua tương đương, GDP của Trung Quốc vượt qua tổng GDP của các thành viên BRICS còn lại.

Tuy nhiên, vai trò của Trung Quốc cũng giúp thúc đẩy các dự án đầu tư quan trọng, bao gồm nền tảng đầu tư mới mà Tổng thống Nga Vladimir Putin công bố tại hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Kazan (Nga). Nền tảng này dự kiến sẽ hỗ trợ tài chính cho các quốc gia thành viên, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác với các đối tác quốc tế.

Cùng với đó, một trong những mục tiêu quan trọng mà các nhà lãnh đạo BRICS đã thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh là tăng cường hợp tác tài chính và phát triển các hệ thống thanh toán độc lập với phương Tây. Theo TASS, Bộ Tài chính Nga đã công bố nền tảng "BRICS Bridge", cho phép thanh toán bằng các loại tiền tệ quốc gia và tiền kĩ thuật số. Điều này không chỉ giúp các quốc gia thành viên giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD mà còn tạo điều kiện cho việc thúc đẩy thương mại nội khối.

Tuy nhiên, BRICS vẫn đối mặt với một số thách thức lớn. Năm 2023, mặc dù chiếm tới gần một nửa dân số thế giới, khối này chỉ đóng góp 22% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa toàn cầu, trong đó Trung Quốc chiếm đến hai phần ba. Điều này cho thấy sự mất cân đối trong thương mại giữa các thành viên BRICS, đòi hỏi sự cân bằng tốt hơn giữa các quốc gia để phát triển kinh tế đồng đều.

Sự mở rộng của BRICS không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn ảnh hưởng đến cục diện địa chính trị toàn cầu. Trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng địa chính trị như xung đột ở Ukraine và căng thẳng ở Trung Đông, BRICS đang trở thành một đối trọng quan trọng với phương Tây.

Các nhà lãnh đạo BRICS cũng đã thống nhất trong việc ủng hộ cải cách Liên Hợp Quốc, bao gồm cải tổ Hội đồng Bảo an để tăng cường tính đại diện và hiệu quả. Đây là một phần trong nỗ lực thúc đẩy dân chủ và đa dạng hóa quyền lực quốc tế, phản ánh tầm nhìn của BRICS về một thế giới đa cực.

Tóm lại, sự mở rộng của BRICS đã mở ra một trang mới trong lịch sử phát triển của khối này. Với sức mạnh kinh tế ngày càng lớn và sự tham gia của các quốc gia giàu tài nguyên, BRICS đang dần khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế. Mặc dù còn thách thức, BRICS vẫn có tiềm năng trở thành một lực lượng kinh tế quan trọng, định hình lại bối cảnh kinh tế toàn cầu trong thập kỉ tới.