Buổi sinh hoạt của CLB NCT bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Dao của xã Trung Minh, huyện Yên Sơn có sự tham gia của cựu Chủ tịch Hội NCT xã Chu Tuần Ngân và ông Hoàng Quốc Toán, Chủ tịch Hội NCT xã bạn Hùng Lợi.

Các thành viên CLB bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc Dao NCT xã Trung Minh

Ông Ngân năm nay 73 tuổi, từng làm Chủ tịch Hội NCT xã Hùng Lợi 2 nhiệm kỳ, từ năm 2011 đến năm 2021 thì nghỉ công tác. Với những đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, ông vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, đồng thời được Hội NCT Việt Nam tặng Kỉ niệm chương vì sự nghiệp chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Ông kể: Trải qua nhiều thế hệ, đồng bào Dao ở Tuyên Quang đã gìn giữ, sáng tạo và phát triển vốn văn hóa tinh thần đa dạng, phong phú như ngôn ngữ, chữ viết, phong tục tập quán, truyện, thơ ca, tục ngữ, dân ca, dân vũ, nhạc cụ, mĩ thuật... Trong đó, dân ca là một loại hình di sản văn hóa phi vật thể điển hình mang tính truyền thống lâu đời và độc đáo, cần có các giải pháp mạnh và thật sự hiệu quả để duy trì và phát huy, giữ lấy hồn cốt dân tộc, cốt cách cha ông…

Các thành viên CLB Bảo tồn và Phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Dao NCT xã Trung Minh chụp ảnh với đại biểu dự buổi sinh hoạt

Dân ca dân tộc Dao có rất nhiều làn điệu khác nhau, gồm “tộ dung” là hình thức đọc lượn, “cóng dung” là hình thức nói lượn; “cóng phây” là hát thơ; “phầy lủi” là đọc liền mạch... Không gian diễn xướng dân ca Dao cũng rất phong phú, có thể thể hiện bất cứ lúc nào như trong các ngày hội xuân, lúc đi chợ, lên nương... Thời gian tổ chức hát thường vào lúc nông nhàn, khi xuân sang, Tết đến. Người Dao hát dân ca theo từng nhóm, đề tài thường trao gửi yêu thương, những kinh nghiệm trong cuộc sống, đề cao tinh thần lao động, đạo đức, lẽ sống, phép ứng xử, ca ngợi thiên nhiên, tình yêu đôi lứa... Dân ca Dao phong phú, đa dạng về thể loại, làn điệu gắn với đời sống: Hát mừng khách, hát tiễn bạn, hát trong lễ cấp sắc, lễ cưới, đám tang, cúng đầy tháng... Nhiều người không chỉ hát mà còn tự sáng tác ra những làn điệu, thể loại phù hợp với cuộc sống hiện tại, mang hơi thở cuộc sống hiện đại, vui tươi…

Các thành viên CLB Bảo tồn và Phát huy bản sắc dân tộc Dao NCT xã Trung Minh chuẩn bị sinh hoạt

Tuy nhiên, các làn điệu dân ca Dao phổ biến mang tính chất truyền miệng không có sự kế thừa, ghi chép đủ qua các thế hệ. Trong khi lớp trẻ hiện nay ít có thời gian suy ngẫm và không am hiểu về các làn điệu dân ca dẫn đến không đam mê, học hỏi. NCT, các nghệ nhân có hiểu biết và có thể hát các làn điệu dân ca ngày một ít đi. Nguy cơ thất truyền làn điệu độc đáo này là rất lớn... Đây là những khó khăn trong công tác bảo tồn những làn điệu dân ca người Dao đòi hỏi phải có cách làm linh hoạt và sự vào cuộc của chính quyền và các ngành chức năng. Đó là nguyên nhân mà nhiều NCT đến nay còn trăn trở.

Ông Hoàng Quốc Toán có 16 năm làm Chủ tịch Hội NCT. Ở xã Hùng Lợi quê ông có gần 400 hội viên, sinh hoạt ở 16 thôn bản. Địa bàn trải rộng, nhiều đèo dốc khó đi nên khi triển khai các nhiệm vụ của Hội cũng rất vất vả. Nhiều cụ không biết đi xe máy phải đi xe đạp hoặc đi bộ nên để về đến cơ sở cũng mất toi 1 ngày.

Tiết mục văn nghệ của NCT xã Trung Minh

Tuy nhiên, với nỗ lực vượt khó, ông đã cùng Ban Chấp hành Hội triển khai đầy đủ và hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm của Hội. Các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao và du lịch được đẩy mạnh, tạo bề nổi cho phong trào và thu hút hội viên. Đối với những Chi hội thuận lợi hơn về giao thông, phương tiện đi lại thì Nhà văn hóa thôn là nơi tập trung để giao lưu và luyện tập bóng chuyền hơi, khiêu vũ, múa hát. Hội NCT xã cũng thành lập 2 CLB văn nghệ và thể thao và tổ chức nhiều hoạt động giao lưu với xã bạn và các CLB lân cận. Hằng năm NCT từ 70 tuổi trở lên đều được UBND xã tổ chức mừng thọ tặng quà theo quy định. Từ đầu năm đến nay, Hội phối hợp với Trạm Y tế xã khám sức khỏe định kì cho 417 NCT, lập hồ sơ theo dõi sức khỏe cho 165 NCT.

Thực hiện chính sách mới của Nhà nước đối với NCT vùng đặc biệt khó khăn, Hội đã phối hợp với cán bộ ngành lao động - thương binh và xã hội hoàn tất hồ sơ để NCT từ đủ 75 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo được hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng mức 360 nghìn đồng. Đến nay, Phó Chủ tịch Hội NCT xã và các Chi hội trưởng cũng có phụ cấp động viên, nên cán bộ Hội ở cơ sở cũng yên tâm phần nào, tích cực đẩy mạnh phong trào NCT đi vào chiều sâu và thực chất hơn.

Ông Hoàng Quốc Toán, Chủ tịch Hội NCT xã Hùng Lợi

Phát huy vai trò “Tuổi cao - Gương sáng”, hằng năm, Hội đều phát động và tổ chức cho các Chi hội, hội viên kí cam kết thi đua gửi lên huyện, tạo khí thế sôi nổi trong cán bộ, hội viên và NCT; hội viên tích cực hưởng ứng, gương mẫu thực hiện và động viên con cháu, NCT tham gia tất cả các cuộc vận động, các phong trào do Hội và địa phương phát động. Chung tay xây dựng nông thôn mới, NCT thường xuyên tham gia các buổi dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm, các khu vực công cộng, trồng xây tạo cảnh quan xanh sạch đẹp cho quê hương. Gần hai chục hội viên vẫn đảm nhiệm các cương vị trong cấp ủy, chính quyền, MTTQ và đoàn thể ở thôn bản, khu dân cư. Đối với việc phát triển kinh tế, NCT không ngừng sáng tạo mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, cải tạo vườn tạp, trồng rừng, chăn nuôi lợn, cá, ong, tăng thu nhập làm giàu cho gia đình và xã hội.

“Khó thì càng phải quyết tâm, nhiệt tình và đoàn kết nhà báo ạ!”. Kinh nghiệm bình dị mà hết sức sâu sắc của ông Hoàng Quốc Toán thật đáng trân quý và cần được nhân rộng trong các hoạt động của NCT dù ở bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào.

(Còn nữa)