Trong nhiều tác nhân gây ra thực trạng này thì xe máy, mô tô, ô tô “đóng góp” phần đáng kể nhất.

Ô tô, phương tiện vận tải lớn đều đã có giải pháp kiểm soát thông qua việc kiểm định định kì. Còn mô tô, xe gắn máy hiện như đang được “thả nổi” hoặc mất kiểm soát vì chưa có công cụ pháp lí cũng như giải pháp kĩ thuật khả thi. Chính vì vậy mà những chiếc xe có tuổi đời 30-40 năm, tình trạng cũ nát như một cỗ phế liệu đều có thể vi vu trên mọi nẻo đường.

Hà Nội, TP Hồ Chí Minh từng đã có những đề xuất hạn chế, cấm mô tô, xe gắn máy nhưng cuối cùng đều bất lực vì chưa có sự đồng thuận xã hội. Những ý kiến phản biện thường được đưa ra: Vì sự mưu sinh của hàng nghìn người dân nghèo; vì quyền tài sản, không thể thu hồi; thiếu căn cứ pháp lí để thu hồi xe máy cũ nát v.v và v.v.

Ảnh minh hoạ

Vì kế mưu sinh nên phải chấp nhận, ý kiến này xem ra hợp lí, nhân văn. Nhưng đó chỉ là một vế của vấn đề. Vì kế mưu sinh của người này nhưng đã và đang tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn giao thông cho mọi người. Còn sự ô nhiễm không bao giờ cho ra hậu quả tức thì nhưng con số hơn 150 nghìn người “ra đi” mỗi năm vì ung thư không thể thiếu trách nhiệm của vấn nạn ô nhiễm không khí. Vậy sự mưu sinh có đáng đánh đổi những sinh mạng vì tai nạn giao thông hay vì căn bệnh ung thư quái ác?

Quyền tài sản có lẽ không nên bàn khi xử lí vấn đề xe máy cũ nát. Quyền sở hữu tài sản với quyền được đưa phương tiện ra lưu thông là hai chuyện khác nhau sao cơ quan chức năng cứ lo việc thu hồi? Hãy cứ để chủ nhân những phương tiện đó sở hữu tài sản. Khi “tài sản” đó xếp xó, không thể đưa ra sử dụng người ta sẽ không còn nghĩ nó là tài sản.

Hiện các nước tiên tiến, nhất là châu Âu đã bước sang sử dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 trong khi ta vẫn phấn đấu Euro 4 với ô tô, còn phương tiện khác, nhất là mô tô, xe máy vẫn ở tiêu chuẩn “0 Euro”.

Xây dựng tiêu chuẩn kĩ thuật, tiêu chuẩn khí thải với các loại mô tô, xe máy không phải là việc quá sức với cơ quan quản lí về giao thông, môi trường. Trước khi bàn chuyện hạn chế, cấm loại phương tiện này trước hết cần hoàn thiện khung pháp lí, sau đó là các giải pháp phối hợp thực hiện giữa các cơ quan quản lí.

Nếu một phương tiện không đạt chuẩn kĩ thuật, môi trường khi lưu thông cũng bị xử lí nghiêm như vi phạm an toàn giao thông trên đường hiện nay thì tin rằng vấn nạn xe cũ nát sẽ từng bước được giải quyết.