Bản Ngàm, xã Sơn Điện, huyện vùng cao, biên giới Quan Sơn là nơi sinh sống của 74 hộ gia đình, với 391 nhân khẩu. Đây là nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc Thái, Mường và Kinh. Ngoài làm ruộng nương, lúc nông nhà bà con trong bản chịu khó vào rừng chặt thêm cây luồng, vầu, hái măng rừng hay quả mắc khén để cải thiện kinh tế gia đình.

Bản Ngàm đang là điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn du khách.

Đặc biệt, kể từ khi bản Ngàm được công nhận là điểm du lịch cộng đồng năm 2019, nhiều hộ gia đình đã chuyển hướng phát triển các hoạt động du lịch cộng đồng. Ngoài sở hữu cảnh sắc nguyên sơ và hùng vĩ, bản Ngàm còn được thiên nhiên ưu ái với khí hậu trong lành và mát mẻ, bên cạnh là dòng sông Luồng hùng vĩ, nên thơ.

Sau khi chính quyền địa phương quyết định đầu tư, nâng cấp tuyến đường từ Quốc lộ 217 vào bản Ngàm đã tạo thuận lợi cho giao thương, phát huy tốt tiềm năng phát triển du lịch của mảnh đất này.

Chung tay cùng với chính quyền địa phương, nhiều hộ gia đình đã chú trọng sửa sang nhà cửa, trồng hoa và mua sắm nhiều vật dụng phục vụ các hoạt động du lịch cộng đồng. Theo anh Lò Văn Tứ, Phó Trưởng bản Ngàm, hiện cả bản có 10 hộ đăng ký hoạt động du lịch Homestay thường xuyên. Ngoài ra, còn có khoảng chục hộ khác đã sẵn sàng các điều kiện để tham gia loại hình du lịch này.

Tuyền đường từ UBND xã Sơn Điện vào bản Ngàm được đầu tư nâng cấp tạo thuận lợi cho giao thương, phát triển du lịch.

Từ ngày địa phương mạnh dạn phát triển du lịch cộng đồng, gia đình ông Vi Văn Hiền, 68 tuổi, ở bản Ngàm mạnh dạn làm homestay. Để du khách ấn tượng khi đặt chân đến mảnh đất này, gia đình đầu tư sửa sang nhà cửa, nhà vệ sinh và sắm sửa thêm những vật dụng thiết yếu phục vụ nhu cầu của du khách.

Phía trước nhà, ông Hiền trồng thêm những khóm hoa tươi tạo cảnh quan tươi mát, thoáng đãng. Ngoài ra, vợ chồng ông bà còn phát triển nghề đan lát thủ công, với các loại thảm trang trí, rổ hoặc khay đựng kẹo ngày Tết,... làm quà lưu niệm cho du khách có nhu cầu.

“Mọi chi phí ăn, ở đều được chúng tôi tuân thủ theo quy định. Ngoài tận hưởng không gian xanh mát, du khách còn được trải nghiệm ẩm thực và các hoạt động văn hóa đặc sắc của đồng bào người Thái,...”, ông Hiền chia sẻ.

Về bản Ngàm, du khách không chỉ được tận hưởng không khí trong lành và yên tĩnh, ngắm núi rừng xanh mát mà còn được chiêm ngưỡng những điệu xòe, điệu khặp dặt dìu uyển chuyển. Đây là một trong những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào nơi đây.

Ngoài giao lưu về văn hóa, du khách còn được trải nghiệm hoạt động chèo thuyền bắt cá trên sông Luồng mùa nước cạn, tắm mó nước dẫn từ đầu nguồn khe suối về. Cùng với đó là thưởng thức những món ăn độc đáo của đồng bào nơi đây như: Cá mài nướng, hấp; xôi ngũ sắc; cơm lam; rượu cần,...

Du khách tham quan, trải nghiệm du lịch tại bản Ngàm (xã Sơn Điện).

Ông Lê Văn Thơ, Trưởng phòng Văn hóa huyện Quan Sơn cho biết: Hoạt động phát triển du lịch cộng đồng tại bản Ngàm được UBND huyện triển khai thực hiện theo Dự án 6 về "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” năm 2022. Đây là Dự án nằm trong chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Trong thời gian qua, Phòng Văn hóa đã phối hợp với UBND xã Sơn Điện tổ chức các lớp tập huấn cho bà con tại bản Ngàm về công tác phát triển du lịch cộng đồng. Song song với đó, phòng cũng tổ chức tập huấn các nội dung về bảo tồn và phát huy các giá trị di sản. Mời chuyên gia, nghệ nhân tổ chức truyền dạy khèn bè,... Đồng thời, hướng dẫn xây dựng nội quy trong việc phát triển du lịch cộng đồng tại bản Ngàm.

“Trong thời gian tới, chúng tôi dự kiến đầu tư mở thêm các tuyến đường nội vùng ven sông, đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hữu cơ nhằm đa dạng các sản phẩm du lịch phục vụ du khách”, ông Thơ chia sẻ.

Theo báo cáo, năm 2023, huyện vùng cao Quan Sơn đón hơn 32.000 lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm du lịch, trong đó lượng du khách quốc tế gần 600 lượt. Ngoài bản Ngàm, huyện Quan Sơn còn nhiều điểm du lịch hấp dẫn du khách như: Động Bo Cúng (bản Chanh, xã Sơn Thủy), khu cửa khẩu quốc tế Na Mèo, đền thờ Tư Mã Hai Đào, tham quan trải nghiệm guồng nước,...

Lớp truyền dạy khèn bè tại bản Ngàm

Ban quản lý các điểm du lịch, các cơ sở kinh doanh du lịch đã tổ chức hoạt động tiếp đón, cung cấp các dịch vụ đầy đủ tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất cho du khách. Thời gian tới, UBND huyện Quan Sơn tiếp tục triển khai thực hiện nhiệm vụ cụ thể Đề án phát triển du lịch cộng đồng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Xây dựng điểm du lịch cộng đồng bản Bơn, xã Mường Mìn và bản Chanh, xã Sơn Thuỷ.

Đồng thời, khuyến khích các cá nhân, hộ gia đình điểm du lịch cộng đồng bản Ngàm, bản Bơn, bản Chanh tham gia làm du lịch, xây mới, chỉnh trang nhà, bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh… đủ điều kiện đón khách du lịch.

Bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống của Lễ hội Mường Xia; phục dựng dân ca, dân vũ tại các điểm phát triển du lịch; tổ chức có hiệu quả các hoạt động lễ hội, văn hóa, văn nghệ nhằm khai thác tiềm năng du lịch,...