Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, gia đình cụ Võ Thị Ba ở, xã Hàm Chính, huyện Hàm Thuận Nam, có 9 người tham gia cách mạng gồm: Chồng, 5 người con và 3 người cháu. Kết thúc chiến tranh 4 người con của cụ Ba là Trịnh Thị Lực, Trịnh Bá, Trịnh Thành và Trịnh Mỹ hi sinh, được công nhận là liệt sĩ. Trong đó liệt sĩ Trịnh Bá đã có gia đình riêng. Chồng cụ Ba là cụ Trịnh Trân mất trước ngày giải phóng (1975). Sau năm 1975, cụ Ba và 2 người con gái còn lại là Trịnh Thị Phụ và Trịnh Thị Năm trở về quê hương ở xã Hàm Chính huyện Hàm Thuận Bắc, nhưng nhà cửa và đất cũ của gia đình không còn, phải ở nhờ nhà người cháu họ là ông Phan Văn Dư ở xã Hàm Mỹ, huyện Hàm Thuận Nam.

Cụ Ba mất năm 1982, trước khi có chính sách giao lại ruộng đất theo bản đồ 299 ở địa phương, do đó gia đình cụ Ba không có nhà, không có đất. Năm 1996, cụ Ba được Nhà nước truy tặng danh hiệu Bà mẹ VNAH. Từ sau khi cụ Ba mất, việc thờ cúng bố mẹ và 4 liệt sĩ (là các em) do bà Trịnh Thị Phụ, chị cả trong gia đình đảm nhiệm. Bà Phụ cũng như cụ Võ Thị Ba khi còn sống, không có nhà cửa ruộng đất, vì lưu lạc đến ngụ cư ở nhờ nhà ông Dư, việc thờ cúng vẫn phải thờ nhờ ở nhà của ông Dư. Năm 2013, bà Phụ vận động các con mua được 556,3m2 tại ngã Hai Hàm Mỹ, với mong muốn có mảnh đất để ở và xây nhà thờ cha mẹ và các em là liệt sĩ. Ước mong xây nhà thờ của bà Phụ chưa thành hiện thực thì năm 2015, bà qua đời do tai nạn giao thông. Bà Võ Thị Bảo, con gái của bà Phụ được anh em trong gia đình ủy quyền thờ cúng ông bà ngoại và 2 cậu là liệt sĩ Trịnh Thành và Trịnh Mỹ, còn liệt sĩ Trịnh Bá do ông Trịnh Văn Vinh (con trai ông Bá thờ cúng), liệt sĩ Trịnh Thị Lực do bà Trịnh Thị Năm (chị gái ruột thờ cúng).

Diện tích đất con cháu mua để xây nhà thờ mẹ VNAH bị thu hồi vì công trình thủy lợi kênh tiêu Bà Sáu ở Hàm Mỹ.

Đất bị thu hồi 100% nhưng không được cấp đất tái định cư

Theo hồ sơ, bà Võ Thị Bảo được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) BP241687 ngày 18/9/2013, diện tích đất 1.471,0m2, trong đó có 100m2 đất ở tại thửa đất số 53 tờ bản đồ số 31. Trong sổ đỏ này có 209m2 (thuộc thửa 521 tờ bản đồ số 2 khi thu hồi đất), đây là diện tích đất các con bà Phụ góp tiền mua để làm đất xây nhà thờ cúng ông bà ngoại và các liệt sĩ. Ngoài ra, con cháu bà Phụ còn góp tiền mua thêm lô đất thửa 522 tờ bản đồ số 2 diện tích 346,8m2 (hồ sơ thu hồi đất), cũng để xây nhà thờ cúng bên ngoại. Cả 2 diện tích 209m2 và 346,8m2 đều đứng tên bà Võ Thị Bảo và đều có sổ đỏ.

Ngày 21/3/2016, Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Nam ban hành Quyết định số 52/QĐ-UBND: “Cho phép bà Võ Thị Bảo, địa chỉ: Thôn Phú Sơn, xã Hàm Mỹ. Đang sử dụng thửa đất số 53, tờ bản đồ số 31, diện tích 1.471m2, mục đích sử dụng: Đất ở nông thôn 100m2, đất chuyên trồng lúa nước 1.371m2 tại thôn Phú Sơn, được chuyển mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa nước sang đất ở nông thôn, diện tích 200m2. Quyết định có hiệu lực từ ngày kí”. Sau 3 ngày, ngày 24/3/2016, Trưởng phòng TN&MT huyện Hàm Thuận Nam thông báo:“Sau khi kiểm tra vị trí đất bà Bảo xin chuyển mục đích sử dụng đất từ đất chuyên trồng lúa nước sang đất ở nông thôn, Phòng TN&MT trả hồ sơ, lí do:Vị trí, diện tích xin chuyển mục đích sử dụng đất từ đất chuyên trồng lúa nước sang đất ở nông thôn của bà nằm trong diện tích đất đã có thông báo thu hồi đất để thực hiện công trình Kênh tiêu Bà Sáu, xã Hàm Mỹ”. Đến nay Quyết định số 52/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Nam vẫn còn nguyên giá trị, bởi chưa có quyết định nào thay thế. Ngày 30/12/2016, UBND huyện Hàm Thuận Nam ban hành Quyết định số 660/QĐ-UBND, thu hồi đất thực hiện dự án Công trình Kênh tiêu Bà Sáu:“Thu hồi diện tích 556,3m2 của hộ bà Võ Thị Bảo, xây dựng Công trình Kênh tiêu Bà Sáu, xã Hàm Mỹ”. Trong số diện tích này có 209m2 nằm trong thửa số 53 tờ bản đồ 31 số đỏ số BP241687 (khi thu hồi được ghi là thửa 521 tờ bản đồ số 2) và diện tích 346,8m2 thuộc thửa 522 tờ bản đồ số 2.

Việc xin hoán đổi đất để làm nhà thờ Bà mẹ VNAH và 2 liệt sĩ là chính đáng

Gia đình Bà mẹ VNAH Võ Thị Ba có 4 người con là liệt sĩ hi sinh vì nước. Do gia đình cụ Ba không có nhà và đất ở, nên đến nay vẫn không có nơi thờ cúng. Với mong ước của con cháu cụ có được nơi thờ cúng mẹ VNAH và các liệt sĩ, họ đã tự góp tiền mua 556,3m2 đất để xây dựng. Diện tích này mua cùng với diện tích đất nhà bà Bảo mua, nên bà Bảo đứng tên sổ đỏ.

Vì cứu nước, gia đình Bà mẹ VNAH Võ Thị Ba đã hi sinh 4 người con. Vì xây dựng đất nước, toàn bộ diện tích 556,3m2 đất do con cháu góp tiền mua để xây dựng nơi thờ cúng Mẹ VNAH Võ Thị Ba và các liệt sĩ, lại nằm trong Dự án Kênh tiêu Bà Sáu xã Hàm Mỹ phải thu hồi.

Bà Võ Thị Bảo là người đang thờ cúng đã có đơn nhiều lần đề nghị UBND huyện Hàm Thuận Nam cho gia đình bà Bảo (người đứng tên đất bị thu hồi), được cấp đất tái định cư, vì 100% diện tích đất 556,3m2 của gia đình để xây dựng nhà thờ, đã bị thu hồi vì Dự án Kênh tiêu Bà Sáu tại xã Hàm Mỹ. Ở đây cần nói rõ, gia đình bà Bảo không xin cấp đất để xây dựng nhà thờ Bà mẹ VNAH, mà đất của gia đình mua để xây dựng nhà thờ đã bị Nhà nước thu hồi hết. Bà Bảo có đơn đề nghị UBND huyện Hàm Thuận Nam cấp đất tái định cư cho hộ bà Bảo để có đất xây dựng nhà thờ, đúng quy định tại điểm a. Khoản 1, Điều 79 Luật Đất đai năm 2013, quy định về bồi thường cấp đất tái định cư khi thu hồi đất. Trong trường hợp này, gia đình bà Võ Thị Bảo không còn nơi nào khác để xây dựng nhà thờ Bà mẹ VNAH Võ Thị Ba và các liệt sĩ.

Đây là nguyện vọng chính đáng và cũng là việc nên làm của chính quyền địa phương thể hiện chính sách của Đảng và Nhà nước “Uống nước nhớ nguồn” đối với gia đình có công với nước. Đề nghị UBND tỉnh Bình Thuận, UBND huyện Hàm Thuận Nam xem xét có lí có tình đối với đề nghị chính đáng của thân nhân Bà mẹ VNAH Võ Thị Ba.