Bắt tay là để “độc quyền”?

Tại Văn bản số 0342-1/ĐNB-TT ngày 31/3/2020 của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình về thực hiện bán đúng vùng quy định gửi tới đại lý, nhà phân phối được căn cứ vào quy định về vùng tiêu thụ của doanh nghiệp này.

Theo đó, đối với sản phẩm mang nhãn hiệu Đạm Ninh Bình loại thương phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng dùng cho sản xuất nông nghiệp (Ure Ninh Bình thương phẩm) được phân vùng cụ thể như sau:

Văn bản thông báo cho nhà phân phối, đại lý thực hiện bán hàng theo đúng vùng quy định đã được phân chia với Đạm Hà Bắc của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Khu vực 1 gồm có 16 tỉnh mà Công ty Đạm Ninh Bình không trực tiếp cung ứng: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Bắc Ninh, Điện Biên, Quảng Ninh, Hải Phòng.

Khu vực 2 gồm 9 tỉnh mà Công ty Đạm Ninh Bình “độc quyền” cung ứng (Đạm Hà Bắc sẽ không được bán tại khu vực này) gồm: Ninh Bình, Hà Nam, Hưng Yên, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị.

Khu vực 3 gồm các địa phương mà Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc bán chung gồm: Nam Định, Thái Bình, Hà Nội, Hải Dương, Sơn La, các tỉnh từ Huế trở vào phía Nam và các tỉnh Tây Nguyên.

Theo Văn bản này thì thời gian thực hiện từ 1/4/2020.

Công ty Đạm Ninh Bình sẽ không kí hợp đồng, phụ lục hợp đồng bán loại sản phẩm Ure Ninh Bình thương phẩm vào khu vực này. Đề nghị các nhà phân phối tổ chức thanh lý và quyết toán các hợp đồng, phụ lục hợp đồng đã ký.

Đối với khu vực 2, khu vực 3 Công ty Đạm Ninh Bình vẫn tiếp tục thực hiện các hợp đồng, phụ lục hợp đồng đã ký kết. Đồng thời các nhà phân phối, đại lý Ure Ninh Bình tại đúng các khu vực được quy định trong hợp đồng nguyên tắc đã ký kết và không được bán sang khu vực 1. Có biện pháp không để các đơn vị đại lý cấp 2, cấp 3 … bán sang các tỉnh thuộc khu vực 1 đã được liệt kê tại mục 1 của văn bản này.

Trong quá trình thực hiện nếu đơn vị bán sai vùng hoặc để các đơn vị phân phối thứ cấp bán không đúng vùng sẽ bị xử lý theo Quy định số 077/ĐNB-TT ngày 20/1/2017 về việc quản lý vùng bán hàng và hệ thống cửa hàng khách hàng của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình - doanh nghiệp này khuyến cáo.

Ngày 2/10/2020, Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình tiếp tục có thêm văn bản thông báo đến các đại lý, nhà phân phối nhấn mạnh đến việc phân vùng tiêu thụ sản phẩm của Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc, với nội dung: “Đến hết ngày 15/10/2020 hàng Ure Ninh Bình hàng rời đóng bao của đại lý sẽ không được bán tại vùng tiêu thụ của Đạm Hà Bắc gồm 16 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Bắc Ninh, Điện Biên, Quảng Ninh, Hải Phòng. Sau thời gian này mà hai bên vẫn bán hàng rời sang vùng của nhau sẽ bị coi là vi phạm”.

Vi phạm Luật Cạnh tranh nghiêm trọng?

Theo nội dung các văn bản mà Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình ban hành thì giữa 2 doanh nghiệp của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam đã có sự thỏa thuận và bắt tay nhau để phân chia vùng tiêu thụ sản phẩm Ure thương phẩm. Từ cái "bắt tay" này có tạo ra sự độc quyền dẫn đến nâng giá, thổi giá phân bón hay không? Ai sẽ là người được lợi? Người nông dân tiêu thụ sản phẩm phân đạm hay nhà sản xuất?

Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình là một trong 12 dự án thua lỗ thuộc Bộ Công thương hiện được khôi phục sản xuất và có lãi trở lại vài năm gần đây.

Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng Ban Dân nguyện Quốc hội cho rằng: "Việc phân vùng tiêu thụ đạm của Công ty Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc cần phải được các cơ quan chức năng vào cuộc điều tra, xử lý, vì đây là sự thỏa thuận trái với quy định của pháp luật, nhất là vi phạm nghiêm trọng Luật Cạnh tranh. Việc quy định vùng tiêu thụ, phân chia thị trường hay cấm doanh nghiệp, nhà phân phối tiêu thụ sản phẩm hoặc cho phép doanh nghiệp chỉ được tiêu thụ trong phạm vi nhất định rõ ràng là hành vi cạnh tranh không lành mạnh, xâm hại đến quyền lợi hợp pháp, quyền tự do kinh doanh, ảnh hưởng đến quyền lợi của người doanh tham gia kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm.

Sau khi tiếp nhận được ý kiến của cử tri về việc làm này, tôi đã chuyển phản ánh đến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Ngày 4/2/2021 vừa qua, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản số 899/VPCP-KTTH truyền đạt ý kiến của Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu văn bản của Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng để kiểm tra, xem xét, xử lý theo thẩm quyền và đúng quy định của pháp luật hiện hành, thông báo kết quả xử lý đến Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng; trường hợp vượt quá thẩm quyền, báo cáo, đề xuất Thủ tướng xem xét, quyết định.

Rất tiếc cho đến nay Bộ Công thương vẫn chưa vào cuộc làm rõ, xử lý theo chỉ đạo của Thủ tướng và chưa có thông báo gì cho tôi; điều này thể hiện sự chậm trễ khó hiểu, dư luận thì cho rằng sở dĩ như vậy là vì có sự “chống lưng” của cấp trên cho Tổng công ty hoá chất Việt Nam chỉ đạo phân chia thị trường; tôi thật sự lấy làm băn khoăn vì tình trạng này, cộng với việc xuất khẩu phân đạm Ure trong lúc này sẽ dẫn đến ép giá, tăng giá, người nông dân sẽ trở thành nạn nhân của hành vi độc quyền, cạnh tranh không lành mạnh".