Trụ sở Ngân hàng VIB-Chi nhánh quận 5, trên đường Trần Nhân Tông, quận 5, TP. Hồ Chí Minh.

Lợi dụng dịch Covid-19?

Theo hồ sơ, từ năm 2018 đến cuối năm 2019, 14 khách hàng thế chấp 19 lô đất nền (diện tích từ 80 m2 đến 160 m2, đều có sổ hồng hợp pháp do UBND huyện Nhà Bè cấp) cùng tờ bản đồ số 30, tọa lạc tại ấp 5, xã Phú Xuân, huyện Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh, cho VIB - Chi nhánh quận 5 để vay tiền.

Trong những người thế chấp đất, có các ông, bà: D.L.N.Thanh (ở quận 11); Lê Quang Ninh (ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam); L.L.Kim (ở quận 11); Lý A Cẩu (ở huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai); Lý Thế Hòa (ở quận 5); B.C.H (ở quận Tân Bình); B.T.H (ở quận 5); Ng.T.H.Đào (ở huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long An); Ng.T.Nhơn (ở quận 4); T.N.Phúc (ở quận 10); Tr.D.Phân (ở quận 10); Tr.V.Tèo (ở huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp) thế chấp 1 lô đất. Riêng ông L.N.Long (ở quận Tân Phú) thế chấp 2 lô đất và một người nữa thế chấp 5 lô đất.

Ông Tr.V.Tèo cho biết: Ông Tèo là chủ sở hữu hợp pháp lô đất 138 m²(sổ hồng UBND huyện Nhà Bè cấp ngày 7/6/2019) dùng thế chấp tại VIB, Chi nhánh quận 5. Ông thực hiện đầy đủ các điều, khoản của hợp đồng, đóng lãi đầy đủ, đúng hạn. Đến tháng 4/2020, khi đại dịch Covid-19 xảy ra nghiêm trọng. Thời điểm đó, ông chậm đóng lãi cho ngân hàng do kinh tế gia đình khó khăn, do đó đã làm đơn xin giãn nợ nhưng VIB không trả lời mà âm thầm xử lý tài sản của ông. Mặc dù gia đình ông Tèo đã nhiều lần lên VIB-Chi nhánh quận 5 liên hệ để trả nợ và chuộc lại đất nhưng đều bị từ chối gặp.

Cũng giống ông Tèo, 13 khách hàng còn lại đều gửi văn bản cho VIB-Chi nhánh quận 5 để xin được giãn nợ do dịch bệnh Covid-19 và thuộc trường hợp bất khả kháng theo Bộ luật Dân sự năm 2015. Tuy nhiên, nhận được các văn bản nhưng phía VIB không có bất kỳ phản hồi nào, cũng như không có thông báo nào đối với khách hàng, vi phạm điểm 9.2.1 Hợp đồng thế chấp gữa các bên.

Thậm chí có hai khách hàng từ tháng 3/2020 đến tháng 5/2021 bị kẹt ở bên Mỹ không về được do dịch Covid-19. Nay về nước mới phát hiện quyền sử dụng đất của mình bị VIB Chi nhánh quận 5, tự mang bán với giá bằng nửa giá trị thật của lô đất. Trong khi đơn 14 khách hàng dẫn chứng, thời điểm này để hỗ trợ người vay Chính phủ cũng ngay lập tức có văn bản chỉ đạo lĩnh vực Ngân hàng được xử lý việc giãn nợ, cơ cấu nợ cho khách hàng trong đại dịch Covid-19. Cụ thể Thông tư số 01 ngày 13/3/2020 của Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn cụ thể về việc các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19.

Đến nay hướng dẫn này vẫn còn hiệu lực bằng việc Ngân hàng Nhà nước bàn hành Thông tư số 03 ngày 2/4/2021 (sửa đổi, bổ sung một số điều của thông tư số 01/2020 nêu trên). Trong tháng 5/2021, khi cả nước đang phải đối mặt với dịch Covid-19 bùng phát, Chính phủ cũng đã ban hành thêm văn bản đề nghị ngân hàng thực hiện các biện pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19 đến hết năm 2021.

“Tự xử” trái hợp đồng

Tháng 5/2020, tất cả 14 khách hàng đều bàng hoàng khi biết, VIB đã “phong tỏa” toàn bộ 19 lô đất nêu trên. Điều bất ngờ nữa là trong khu đất này có hơn 60 lô đất của nhiều người khác nhau, không có bất kỳ liên quan gì đến ngân hàng VIB, nhưng cũng bị VIB phong tỏa, nên họ đã lên tiếng phản ứng quyết liệt.

Tuy nhiên, phía VIB không gỡ phong tỏa, mà yêu cầu người có đất nếu muốn vào khu đất thì phải liên hệ trước để được mở cửa cho vào. VIB tự ý treo bảng, lập cổng rào và chốt bảo vệ và âm thầm xử lý các lô đất là tài sản thế chấp, mà không hề có thông báo cho khách hàng theo như trình tự quy định, cam kết trong hợp đồng tín dụng tại Điều 9.3 (về trình tự xử lý tài sản thế chấp).

Trong khi, tại Điều 4 Hợp đồng tín dụng với VIB-Chi nhánh quận 5 ghi rõ: “Mọi tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng này sẽ được giải quyết trước hết thông qua thương lượng. Trong trường hợp việc thương lượng không đạt kết quả, tranh chấp sẽ được đưa ra giải quyết tại các Tòa án có thẩm quyền tại Việt Nam”.

Tại điểm 9.2.3 Điều 9 của Hợp đồng quy định về xử lý tài sản thế chấp nói rõ: Giá khởi điểm (khi bán đấu giá) sẽ do Bên A và Bên B thỏa thuận. Ngoài ra điểm 9.3 Điều 9 về trình tự thủ tục xử lý tài sản thế chấp cũng quy định: Bên A phải gửi thông báo (Thông báo xử lý tài sản thế chấp) cho Bên B.

Trong khi thực tế tất cả 14 khách hàng không nhận được bất kỳ thông báo nào từ VIB - Chi nhánh quận 5, cũng như việc chuyển nhượng tài sản đang thế chấp cũng chưa có sự đồng ý của chủ tài sản.

Hành vi của Ngân hàng còn trái với các quy định trong Bộ luật Dân sự năm 2015. Điều 300 (thông báo về việc xử lý tài sản đảm bảo) quy định: “Trước khi xử lý tài sản bảo đảm, bên nhận bảo đảm phải thông báo bằng văn bản trong một thời hạn hợp lý về việc xử lý tài sản bảo đảm cho bên bảo đảm và các bên cùng nhận bảo đảm khác”.

Ngân hàng VIB còn vi phạm quy định về nghĩa vụ của bên nhận thế chấp khi không thực hiện thủ tục xử lý tài sản thế chấp theo Khoản 2, Điều 322, Bộ luật Dân sự năm 2015.

Đơn cầu cứu của 2 trong 14 khách hàng bị VIB xử lý tài sản trái luật.

Bức xúc của khách hàng

Ông Lê Quang Ninh cho biết: Ngân hàng VIB đã tự ý bán tài sản thế chấp của tôi mà không hề có bất kỳ thông báo nào, cũng như không hề có bất kỳ một thỏa thuận nào với tôi về giá tài sản; không có thiện chí hợp tác giải quyết. Khi tôi lên Ngân hàng VIB nhưng bị lảng tránh.

Còn ông Phúc bức xúc: “Tôi không hiểu lý do gì mà VIB - Chi nhánh quận 5 lại âm thầm, nhanh chóng xử lý tài sản thế chấp của tôi trái pháp luật, thiếu tình người. Hiện nay, tôi nhiều lần liên hệ với Ngân hàng để được giải quyết, nhằm bàn bạc thỏa thuận hướng xử lý, giải quyết nợ và được thông tin cụ thể về sự việc xử lý tài sản thế chấp trái phép tài sản của tôi nhưng cũng bị lảng tránh”.