Ở kì trước chúng tôi đã chia sẻ về điều trị tai biến mạch máu não, trong đó có nhắc đến việc sử dụng các phương pháp điều trị của Y học cổ truyền như châm cứu, xoa bóp để phục hồi chức năng cho bệnh nhân. Kì này chúng tôi xin được tiếp tục chia sẻ tới quý vị về các giai đoạn tập phục hồi chức năng và tai biến mạch máu não dưới góc nhìn của y học cổ truyền…

7. Các giai đoạn tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân tai biến mạch máu não:

Giai đoạn đầu: Tập vận động thụ động nửa người bên liệt để duy trì tầm vận động của các khớp và phòng ngừa các biến chứng và thương tật thứ phát, đặc biệt là loét do đè ép, cứng khớp, teo cơ, co rút.

Giai đoạn sau:

Tập theo tầm vận động: Tập vận động có trợ giúp, vận động chủ động.

Tập vận động ở các tư thế: Nằm, ngồi, đứng, đi.

Tập vận động với các dụng cụ trợ giúp.

Tập thực hiện các hoạt động tự chăm sóc bản thân như ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá nhân trong sinh hoạt hằng ngày.

Tập nói, giao tiếp (với những bệnh nhân thất ngôn).

Giai đoạn hòa nhập:

Phòng ngừa di chứng và tai biến tái phát cho bệnh nhân.

Cải tạo nhà ở và môi trường xung quanh phù hợp với bệnh nhân.

Tham gia các hoạt động hòa nhập cộng đồng: Nhóm trợ giúp, hội người khuyết tật, tiếp cận các dịch vụ công cộng, các hoạt động của cộng đồng.

Đối với những bệnh nhân không thể phục hồi, người bệnh trở thành người khuyết tật, cần được hỗ trợ, tư vấn tâm lí, để luôn sống vui vẻ, lành mạnh.

Việc làm và thu nhập (đối với những bệnh nhân trẻ, còn đang trong độ tuổi lao động): Xem xét về khả năng tiếp tục nghề cũ, hoặc là người bệnh phải học một nghề mới, hoặc có những hoạt động gì tạo thu nhập để người bệnh sớm hòa nhập lại với cộng đồng.

Tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân tai biến mạch máu não. Ảnh minh họa

8. Tai biến mạch máu não dưới góc nhìn của Y học cổ truyền

Bệnh tai biến mạch máu não thuộc phạm vi chứng “trúng phong”, “bán thân bất toại” (nửa người không hoạt động theo ý muốn được) của Y học cổ truyền. Đối với các trường hợp tai biến mạch máu não ở NCT, nguyên nhân chủ yếu là do cơ thể hư yếu bên trong mà sinh phong, trường hợp ngoại cảm phong tà rất ít gặp. Như vậy, nguyên nhân gây tai biến mạch máu não ở NCT bao gồm nội phong và ngoại phong:

Ngoại phong: Do cơ thể NCT chính khí hư suy, vệ khí bất cố, lạc mạch hư trống, phong tà thừa cơ xâm nhập vào kinh mạch khiến cho kinh mạch bị bế tắc, khí huyết không thông mà gây bệnh.

Nội phong: Do đàm: Do việc ăn uống không điều độ; hoặc do lo nghĩ quá độ hay do uống rượu quá nhiều mà làm tổn thương tạng tì. Tì bị tổn thương không vận hóa được thủy thấp, làm cho thủy thấp đình trệ lại mà sinh đàm (đàm ở đây có thể hiểu là mỡ máu). Từ đó có hai con đường gây tai biến mạch máu não như sau:

- Đàm nhiệt: Đàm tích trệ trong cơ thể lâu ngày hóa hỏa, hỏa động sinh phong mà gây tai biến mạch máu não.

Phong đàm: Do cơ thể dương hư, đàm thấp tích trệ, lại thêm phiền lao quá độ hoặc do tình chí bị kích thích làm cho phong dương nội động, phong cùng đàm thấp đi lên che lấp khiếu trên mà gây bệnh.

Nội phong do can thậm âm hư: NCT thận tinh hư tổn không nuôi dưỡng được can âm, âm hư không tiềm được dương làm cho can dương vượng lên và sinh phong. Hoặc do NCT can thận âm hư, can dương vượng, lại thêm tình chí uất ức lâu ngày, cáu giận quá độ làm ảnh hưởng tới chức năng sơ tiết của tạng can, can hỏa vượng sinh phong (biểu hiện huyết áp tăng cao) mà gây tai biến mạch máu não.

Sức khỏe não bộ

Sức khỏe não bộ

Sức khỏe não bộ

Tùy theo các biểu hiện, triệu chứng trên lâm sàng, y học cổ truyền chia tai biến mạch máu não thành hai nhóm chính đó là trúng phong kinh lạc (bệnh nhân không hôn mê) và trúng phong tạng phụ (bệnh nhân hôn mê). Đồng thời căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh mà chia ra các thể bệnh bao gồm: Lạc mạch hư trống, phong tà xâm nhập; phong đàm; can thận âm hư; đàm nhiệt nội bế; nguyên khí bại thoát.

Điều trị tai biến mạch máu não ở NCT cần phải chú ý điều sau: Bệnh xuất hiện có gốc bệnh là do cơ thể hư yếu (chính khí hư suy, can thận âm hư, tì hư). Chính vì vậy trong quá trình điều trị cần phải nâng cao chính khí, điều chỉnh chức năng các tạng can, tì, thận.

So sánh với y học hiện đại, chứng trúng phong tạng phủ là biểu hiện nặng của tai biến mạch máu não. Ở giai đoạn đầu của bệnh, cần có các biện pháp xử trí cấp cứu để giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân bằng các phương pháp điều trị của y học hiện đại như: Hút đờm dãi, thở oxy hỗ trợ, kiểm soát huyết áp, đường máu….

Sau khi bệnh nhân đã vượt qua giai đoạn nguy kịch, khi các triệu chứng bệnh đã ổn định, không xuất hiện thêm các triệu chứng mới thì có thể chuyển sang điều trị phục hồi chức năng bằng y học cổ truyền.

Khi nhắc đến điều trị tai biến mạch máu não theo y học cổ truyền, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến An cung ngưu hoàng hoàn. Vậy An cung ngưu hoàng hoàn là thuốc gì và được sử dụng như thế nào?

An cung ngưu hoàng hoàn được coi là một loại thuốc để cấp cứu, có thể điều trị chứng hôn mê do sốt cao hoặc do não trúng phong nguy chứng (tai biến mạch máu não). Theo y học cổ truyền thì người bị sốt cao rơi vào hôn mê là do nhiệt nhập tâm bào (bên ngoài tạng tâm), An cung ngưu hoàng hoàn thông qua tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu giúp bệnh nhân hồi phục thần chí.

Ngày nay, nhờ sự phát triển của khoa học kĩ thuật, các nhà nghiên cứu đã phát hiện An cung ngưu hoàng hoàn có tác dụng làm tan cục máu đông, chính vì vậy nó được sử dụng phối hợp trong điều trị các trường hợp tai biến mạch máu não do nhồi máu não. Còn với các trường hợp tai biến mạch máu não do xuất huyết não, tuyệt đối không được sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn trong giai đoạn đầu của bệnh, khi tình trạng chảy máu vẫn đang diễn ra. Ở giai đoạn sau của bệnh, việc sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn cần có chỉ định của bác sĩ. (Còn tiếp)…