Theo hồ sơ, năm 2004, gia đình ông Hoàng Trọng Loan mua thửa đất rộng 149m2 ở thôn Vỹ Thượng, xã Hoàng Đồng, TP Lạng Sơn của gia đình ông Vi Văn Biên và bà Nguyễn Thị Huệ (thửa đất này được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1998, khi mua có có lập giấy tờ viết tay, có xác nhận của UBND xã Hoàng Đồng). Sau khi mua thửa đất trên, ông Loan xây dựng 1 căn nhà cấp 4 bằng gạch bê tông, mái lợp prôximăng sinh sống ổn định từ 2004 tới 2012. Hằng năm, gia đình ông đều nộp thuế đất cho Nhà nước.

Quyết định của UBND TP Lạng Sơn giao đất tái định cư cho gia đình ông Hoàng Trọng Loan.

Giữa năm 2012, gia đình ông Loan nhận được văn bản của UBND xã Hoàng Đồng thông báo, phần đất của gia đình đã bị UBND TP Lạng Sơn thu hồi để thực hiện Dự án: Khu đô thị Nam Hoàng Đồng 1 và khu mở rộng dự án Nam Hoàng Đồng I, TP Lạng Sơn.

Ngày 19/6/2012, Tổ công tác đến kiểm đếm khối lượng về đất đai, nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối, hoa màu trên đất. Ngày 7/11/2016, gia đình ông Loan nhận được Giấy mời của Trung tâm Phát triển quỹ đất đến nhận tiền bồi thường đã được phê duyệt tại Quyết định số: 793/QĐ-UBND ngày 24/4/2013. Tổng số tiền gia đình được hỗ trợ là 335.393.870 đồng. Không đồng ý với Quyết định trên, gia đình ông Loan đã khiếu nại lên UBND tỉnh Lạng Sơn thì được Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn trả lời tại Công văn số: 12/STNMT-TTr ngày 4/1/2017, với nội dung không chấp nhận khiếu nại.

Ngày 31/12/2020, UBND TP Lạng Sơn ban hành Quyết định số: 3227/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, trong đó gia đình ông Loan được bồi thường 366.852.600 đồng (bồi thường về đất là 8.076.800 đồng; bồi thường hỗ trợ nhà, vật kiến trúc là 350.594.300 đồng; bồi thường hỗ trợ cây cối hoa màu là 102.400 đồng; bồi thường chi phí di chuyển và hỗ trợ tiền thuê nhà 8.200.000 đồng; thu nghĩa vụ tài chính 220.900 đồng) và không đủ điều kiện được cấp tái định cư. Ngày 16/1/2021, ông Loan nhận được Quyết định số: 3318/QĐ-UBND về việc thu hồi đất của gia đình.

Không đồng ý với các Quyết định trên, ngày 19/11/2021, ông Hoàng Trọng Loan đã có đơn khởi kiện ra TAND tỉnh Lạng Sơn yêu cầu: Hủy một phần Quyết định số: 3227/QĐ-UBND ngày 31/12/2020 của UBND TP Lạng Sơn, liên quan đến việc thu hồi đất đối với gia đình ông và thực hiện quy trình lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án: Điều chỉnh, mở rộng Khu đô thị Nam Hoàng Đồng 1, TP Lạng Sơn (đợt 10 năm 2020) theo quy định của pháp luật.

Ngày 30/5/2022, TAND tỉnh Lạng Sơn đưa vụ án “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai” giữa nguyên đơn là ông Hoàng Trọng Loan và bị đơn là UBND TP Lạng Sơn ra xét xử. Theo đó, Hội đồng xét xử không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Hoàng Trọng Loan về việc yêu cầu huỷ một phần Quyết định số: 3227/QĐ-UBND ngày 31/12/2020 của UBND TP Lạng Sơn, về việc phê duyệt phương án, bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án; Điều chỉnh, mở rộng Khu đô thị Nam Hoàng Đồng 1, TP Lạng Sơn (đợt 10 năm 2020), vì không có căn cứ.

ThS, luật sư Hoàng Hương Giang.

Không đồng tình với Bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Lạng Sơn, gia đình ông Loan có đơn kháng cáo tới TAND Cấp cao tại Hà Nội. Ngày 24/5/2023, TAND cấp cao tại Hà Nội đưa vụ án “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai” ra xét xử. Theo đó Hội đồng xét xử bác đơn kháng cáo của ông Loan, giữ nguyên Quyết định của Bản án số 06/20022/HC-ST ngày 30/5/2022 của TAND tỉnh Lạng Sơn.

Theo ông Hoàng Trọng Loan: Việc các cơ quan chức năng xác định nguồn gốc đất và diện tích không đúng thực tế gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích gia đình tôi. Hằng năm, Chi cục Thuế TP Lạng Sơn đều thu thuế đất phi nông nghiệp (ONT), với diện tích 149m2 nhưng khi UBND TP Lạng Sơn thu hồi chỉ tính có 126.2m2? Vậy còn 28,2m2 đi đâu? Bên cạnh đó, Thành phố áp giá bồi thường với giá 9 triệu đồng/m2 liệu có đúng quy định pháp luật? Ngoài ra, khi thu hồi đất của gia đình ông, UBND TP Lạng Sơn có Quyết định số: 1489/QĐ-UBND, ngày 27/6/2022 về việc giao (92m2 thuộc thửa đất số 426 tờ bản đồ địa chính số 105 xã Hoàng Đồng) đất tái định cư cho gia đình, nhưng đến nay sau nhiều năm kiến nghị nhiều lần nhưng sự việc vẫn “im lặng” không được giải quyết dứt điểm. Theo ông Loan, tại các trang mạng kinh doanh bất động sản, Dự án Khu đô thị Nam Hoàng Đồng đang được phân lô, giao bán với giá dao động từ 20 triệu đồng đến 50 triệu đồng/m2.

Ông Loan cho rằng: “Không chỉ có gia đình tôi, gia đình ông Nguyễn Văn Vanh, Nguyễn Đình Thường, bà Lành Thị Luyện, Lương Thị Thương,... đều được “cam kết” giao đất tái định cư, nhưng đến nay vẫn “bặt vô âm tín”. Từ những sự việc không được giải quyết thấu tình, đạt lí trên, gia đình tôi tiếp tục có đơn gửi TAND Tối cao đề nghị được xem xét kháng nghị giám đốc thẩm đối với bản án của TAND tỉnh Lạng Sơn và bản án của TAND Cấp cao tại Hà Nôị cũng như kiến nghị các cơ quan chức năng cần thanh tra, kiểm tra lại Dự án xây dựng điều chỉnh mở rộng khu đô thị Nam Hoàng Đồng I. Xin đừng thu hồi đất của dân với giá quá thấp, sau đó giao cho doanh nghiệp “phân lô” “bán nền” với giá cao, gây thiệt hại cho người dân cũng như ngân sách Nhà nước”.

Theo Ths, luật sư Hoàng Hương Giang, Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư TP Hà Nội: Theo quy định tại Điều 74 Luật Đất đai năm 2013, về nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất như sau: Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại Điều 75 của Luật này thì được bồi thường. Việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất.

Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật. Đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất ở thì theo quy định Điều 79 Luật Đất đai năm 2013, trường hợp không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; trường hợp không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở thì Nhà nước bồi thường bằng tiền.

Trường hợp còn đất ở, nhà ở trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở. Có thể thấy, khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm ổn định đời sống cho những hộ dân bị thu hồi, thu hồi loại đất nào thì phải có quỹ đất tái định cư để bồi thường cho người dân sớm ổn định cuộc sống. Nếu không có đất bồi thường thì mới bồi thường bằng tiền.

Luật Đất đai năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, trong đó có điểm mới là UBND cấp tỉnh sẽ ban hành Bảng giá đất mới phù hợp với giá thị trường, trong tương lai sẽ khắc phục được tình trạng mất cân bằng về quyền lợi của người dân khi bị thu hồi đất dẫn đến giảm tình trạng khiếu kiện kéo dài.