Hiện nay có thể Hà Nội là thành phố đang sở hữu nhiều chung cư cũ nhất cả nước. Trong gần 30 chung cư cũ có nhiều căn được xây dựng từ những năm 1960 cho đến 1985 đã quá cũ nát như tại các khu tập thể Thành Công, Kim Liên, Trung Tự, Giảng Võ, Thanh Xuân...

Cùng với sự xuống cấp của kết cấu xây dựng, các căn chung cư như “cụ già” đang phải gánh trên vai sức nặng nhiều thế hệ bằng những chiếc “chuồng cọp”.

Cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ là yêu cầu cấp bách song nhiều năm qua Hà Nội và một số thành phố vẫn đang lúng túng, chưa tìm ra giải pháp thỏa đáng, đáp ứng được nhu cầu của cả cư dân và nhà đầu tư.

Lợi nhuận không hấp dẫn nhà đầu tư; người dân khó khăn, không đủ nguồn lực để đóng góp vốn cho dự án và quyền lợi cũng khác nhau; thành phố không đủ nguồn lực tài chính hỗ trợ cư dân… là những trở lực khiến cho tiến trình thực hiện chủ trương cải tạo, xây dựng chung cư cũ hàng thập kỉ vẫn giậm chân tại chỗ.

Một nguyên nhân quan trọng khiến nhà đầu tư không mặn mà tham gia dự án chung cư cũ là lợi nhuận. Muốn có lợi nhuận thì chung cư cần xây vượt nhiều tầng so với căn cũ, số tầng tăng thêm đó làm căn hộ thương mại. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng lại cho rằng làm như vậy sẽ phá vỡ quy hoạch dân cư, gây áp lực lên hạ tầng xã hội, giao thông…

Liệu cái lí do phá vỡ quy hoạch đất ở và dân số có thực sự là chính yếu?

Không ít người cho rằng “lí do chỉ là… lí do”!

Dù mật độ cư dân các quận nội thành cũ đã quá tải từ lâu nhưng nay rất nhiều dự án nhà chung cư thương mại cao 20-35 tầng vẫn đang tiếp tục mọc lên. Sát khu tập thể Thành Công có mấy tòa chung cư cao cấp đang mở bán rầm rộ. Cách Lăng Bác chỉ 500m, mọc lên 2 tòa chung cư cao tầng trên mảnh đất của Công ty xe điện Hà Nội, được mở bán từ năm trước, dân cư đã sắp “lấp đầy”. Mảnh đất lẽ ra là bãi xe Ngọc Khánh (Ba Đình), sát tòa nhà Lotte cũng đang mọc lên 3 tòa nhà chung cư thương mại ngót 30 tầng. Khu này cũng chỉ cách chung cư cũ Thành Công chừng 1km… Mỗi tòa chung cư này dân số đã có thể tới hàng nghìn. Điểm qua như thế để xem cơ quan quản lí có thực sự quan tâm tới quy hoạch dân cư, quy hoạch sử dụng đất hay chưa mà thôi.

Tại sao không tính đến phương án chuyển 3-4 tòa chung cư cũ thành một tòa nhà mới có chiều cao gấp 3-4 lần. Sao không đấu giá quỹ đất (nơi trụ sở, công ty di dời khỏi nội thành) để tạo nguồn ngân sách hỗ trợ người dân, nhà đầu tư…?

Có thể thấy nhan nhản quảng cáo bán căn hộ chung cư thương mại mà chủ sở hữu nói rằng mình bán “suất ngoại giao” giá phải chăng. Trong các tòa chung cư thương mại thường có những “suất ngoại giao”, vậy nó là của ai?

Có lẽ những chung cư cũ khi cải tạo cũng cần có “suất ngoại giao” để tiến độ được đẩy nhanh và người dân thoát cảnh sống “chờ thảm họa”