Theo phản ánh của bà Ngô Thị Tám, 73 tuổi, trú tại khu 4, thị trấn Ninh Giang, về việc gia đình bà có nhà đã xây dựng cách đây hơn 10 năm trên thửa đất số 84, tờ bản đồ số 19, với tổng diện tích trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) là 207,5m2 đất ở đô thị. Phía sau thửa đất trên giáp ao Bắc Sơn, có diện tích đất dôi dư từ trước khi xây nhà, và từ trước tới nay gia đình vẫn giữ nguyên hiện trạng.

Ảnh chụp sáng 13/7/2022, khi nước lên cao phần lớn rác thải, xác cá chết trôi dạt vào phía sau nhà gia đình bà Ngô Thị Tám

Những năm gần đây, do nước trong ao Bắc Sơn phía sau nhà bà Tám lên xuống làm xói mòn, sạt lở phần đất phía sau giáp ao đã có từ trước, cùng với đó là các loại rác thải, xác cá chết, xác động vật chết trôi vào phía sau nhà gây mùi hôi thối nồng nặc, mất vệ sinh. Ngày 8/1/2021, một số hộ dân, trong đó có gia đình bà Tám đã dùng bao cát làm kè chắn rác, chống sạt lở đất xuống ao, nhằm giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất. Ngay trong sáng 8/11/2021, UBND thị trấn Ninh Giang đã đến lập biên bản vi phạm hành chính, cho rằng đây là hành vi lấn đất ao công.

Điều đáng nói là gia đình bà Tám chỉ làm một đoạn kè chắn rác, chống sạt lở để giữ nguyên hiện trạng đất, chưa đổ đất lấn ao. Tuy nhiên, UBND thị trấn Ninh Giang lại cho rằng đây là hành vi lấn chiếm đất, và tính tổng toàn bộ phần diện tích đất nằm ngoài sổ đỏ của gia đình bà Tám đã sử dụng từ trước. Biên bản ngày 9/11/2021 ghi nhận: “Tự ý đổ đất, xếp bao chứa hỗn hợp bê tông để kè xuống ao sau đó gia cố bằng cọc tre; lấn về phía sau thửa đất số 84, tờ bản đồ 19, diện tích lấn 9mx6m=54m2 ra đất ao công do UBND thị trấn quản lí”.

Đến ngày 9/11/2021, UBND thị trấn Ninh Giang tiếp tục đến lập biên bản vi phạm hành chính, vì cho rằng, gia đình bà Tám tiếp tục vi phạm. Trên thực tế, nhà hàng xóm có đất tiếp giáp với đất của gia đình đang làm. Chưa xác định cụ thể đối tượng vi phạm, không thông báo, không giải thích lí do, UBND thị trấn Ninh Giang đã cho lực lượng vào thu giữ tài sản của gia đình là một xe gạch để trước cửa và một số gạch đang để trong vườn nhà, trên diện tích đất của gia đình. Cùng với đó là một số dụng cụ lao động của hộ gia đình hàng xóm cũng được gán ghép cho là của gia đình bà Tám, tất cả bị đưa đi đâu, làm gì gia đình không rõ. Đến ngày 23/11/2021, UBND thị trấn Ninh Giang mới mời gia đình bà Tám đến để đưa biên bản thu giữ tang vật và yêu cầu kí, nhưng nhận thấy biên bản có nhiều điều chưa chính xác nên gia đình không thừa nhận.

Quyết định giải quyết khiếu nại của UBND huyện Ninh Giang đối với trường hợp bà Ngô Thị Tám

Đến ngày 15/11/2021, UBND huyện Ninh Giang đã có Quyết định số 4710/QĐ-XPVPHC, do ông Nguyễn Đình Tranh, Chủ tịch UBND huyện Ninh Giang kí phạt hành chính gia đình bà Tám 8 triệu đồng, buộc khôi phục trả lại đất.

Gia đình bà Tám không đồng ý với quyết định xử phạt của UBND huyện Ninh Giang, bởi theo quy định tại Khoản 1, Điều 3, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP quy định: “Lấn đất là việc người sử dụng đất chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích đất sử dụng mà không được cơ quan quản lí Nhà nước về đất đai cho phép hoặc không được người sử dụng hợp pháp diện tích đất bị lấn đó cho phép”. Tuy nhiên, gia đình bà chỉ muốn cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường sống nên mới làm kè chắn rác, chống sạt lở, chứ không dịch chuyển mốc giới hoặc ranh giới thửa đất, không lấn chiếm đất để sử dụng. Nếu có vi phạm vào đất công thì có thể bị xử lí, tháo dỡ kè chứ không thể áp đặt việc làm kè chắn rác là lấn đất và tính cả phần đất dôi dư đã có từ trước, không phải do gia đình làm và thành hành vi lấn đất của gia đình.

Bà Tám cho biết: “Nếu đúng là xử phạt gia đình tôi về việc làm kè thì đúng, nhưng lại áp đặt cho chúng tôi là lấn chiếm đất thì là sai hoàn toàn. Hiện trạng đất vẫn ở đó, từ xưa khi tôi mua nhà ở đó đến nay vẫn như thế chưa thay đổi gì, chúng tôi làm kè chứ chưa đổ tí đất nào, chỉ có bao cát, cọc tre chứ không có hỗn hợp xi măng bê tông gì. Việc lập biên bản không đúng, không thông qua nội dung, chỉ yêu cầu tôi kí, rồi về mấy ngày sau mới đưa một bản photo, chữ viết thì có nhiều bút tích khác nhau... UBND huyện đã căn cứ vào biên bản ngày 9/11/2021, là biên bản lập không đúng nội dung, hình thức để ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính gia đình tôi là không đúng. Đây là việc làm vi phạm quy định của pháp luật, gây thiệt hại nặng nề, nhất là về mặt tinh thần, ảnh hưởng đến danh dự của chúng tôi”.

Theo ông Đỗ Văn Luận, Chủ tịch UBND thị trấn Ninh Giang cho biết: “Ao Bắc Sơn là nơi tích nước, là “lá phổi” của địa phương. Sau khi phát hiện vi phạm xây dựng kè, UBND thị trấn đã lập biên bản vi phạm hành chính, UBND huyện đã có Quyết định xử phạt. Sau khi các hộ có khiếu nại, các ban, ngành vào cuộc và cuối cùng huyện cũng đã bác khiếu nại, mọi chi tiết đã được trả lời cụ thể trong quyết định giải quyết khiếu nại của UBND huyện Ninh Giang”.

Ông Luận nêu quan điểm: “Trong luật quy định rõ di chuyển từ điểm A sang điểm B là vi phạm, đất căng dây cây cắm sào. Bây giờ các ông thử lấn sang nhà hàng xóm mấy phân xem, chả xích mích ngay. Huống chi đây là đất tập thể mà các ông lấn mấy chục mét. Phần đất đó (54m2-PV) nằm ngoài sổ đỏ của gia đình bà Tám được cấp, ai công nhận đó là đất dôi dư? Quây cạp bờ ao, chuyển dịch mốc giới thửa đất, sử dụng diện tích đất chưa được cấp sổ đỏ; kè ra như “vạn lí trường thành” thì chẳng là lấn đất thì là gì? Đối với việc tạm giữ phương tiện tang vật, đã lập biên bản tạm giữ quyết định tạm giữ thuê trông coi theo đúng quy định của pháp luật. Trình tự thủ tục liên quan đến xử lí vi phạm hành chính trên cơ sở tham mưu của lĩnh vực tư pháp. Đối với việc quản lí nhà nước về đất đai, địa phương luôn căn cứ vào quy định của pháp luật và làm theo luật”.

Trả lời kiến nghị của dân về trường hợp gia đình bà Trần Thị Thùy cũng vi phạm lấn chiếm hàng trăm mét vuông đất ao Bắc Sơn ngay trước cửa UBND thị trấn, nhưng chưa được ngăn chặn kịp thời, ông Đỗ Văn Luận cho biết: “Các vi phạm về đất đai cần được ngăn chặn kịp thời chứ để mà hoàn thiện một bộ hồ sơ liên quan đến cưỡng chế thì cả cái huyện này đã có hồ sơ cưỡng chế nội dung nào đâu. Để hoàn thiện một bộ hồ sơ cưỡng chế không đúng trình tự thì là sai, mà đúng trình tự thì rất phức tạp, phải kiểm đếm từng mét vuông, từng hòn gạch. Chính vì thế, các vi phạm về đất đai cần ngăn chặn kịp thời”.

Tuy nhiên, dường như lí giải sự “ngăn chặn kịp thời” của ông Luận chỉ nhằm vào một số trường hợp riêng biệt, còn đối với trường hợp vi phạm của bà Trần Thị Thùy thì chưa chính xác. Cũng với hành vi vi phạm lấn chiếm đất ao Bắc Sơn, diện tích lên tới hàng trăm mét vuông ngay trước cửa UBND thị trấn, nhưng phải đến khi việc lấn chiếm đã thực hiện xong, ngày 13/5/2022, UBND thị trấn Ninh Giang mới phát hiện và xử lí. Việc lập biên bản, ra công văn và bàn giao hồ sơ cho UBND huyện luôn trong cùng 1 ngày13/5/2022. Và cho đến nay đã hơn 2 tháng, UBND huyện Ninh Giang vẫn chưa có phản hồi gì về sự việc(!?).