Chưa kịp vào chào thì mẹ tôi từ phòng trong bước ra: “Bác cả đã về đấy à. Bác có ở nhà giúp em nó được vài tối không? Khổ! Hai vợ chồng nó đầu tắt mặt tối suốt cả tuần nay rồi. Những hôm căng quá phải huy động cả các cháu mỗi đứa một tay, một chân xúm vào phụ giúp nữa đấy”. Chú em ngắt lời: “Thì bà cứ để bác ấy nghỉ ngơi đã. Việc đâu có đó, phải không bác cả?”. Tôi gật đầu nhưng vẫn chưa hiểu chuyện gì: “Con ở chơi được ba ngày rồi lại phải đi công tác mấy ngày mới về được ạ”. Mẹ tôi hướng về phía chú em: “Thế là tốt rồi. Chắc chỉ bận hai tối nữa thôi phải không con?”. Chú em đáp: “Vâng ạ!”.

“Vườn xoài cao tốc” mọc lên tại xã Bình Tân, huyện Bắc Bình đón đầu Dự án xây dựng đường bộ cao tốc.

Mới hơn 6 giờ chiều, trời tháng Sáu vẫn còn sáng mà chú thím và nhiều nhà trong xóm đã dọn cơm tối. Chưa kịp hỏi thì chú chậm rãi: “Ăn cơm sớm rồi đi trồng cây bác ạ. Gần tuần nay, những nhà có ruộng ở gần đường cái liên xã chạy sang huyện đua nhau đi mua cây giống về trồng, vì sắp tới đường sẽ được mở rộng thêm vài chục mét và có tuyến ô-tô buýt chạy qua. Ban đầu là nhà một cán bộ bên huyện quê ở làng mình có ruộng gần đường trồng những cây lấy gỗ, cấy ăn quả lâu năm bên những giàn cà chua, đậu đũa, luống rau muống, rau dền,… Thấy lạ, mọi người hỏi ra mới vỡ nhẽ và thế là rỉ tai nhau lan truyền. Cứ sau mỗi đêm, hàng nghìn cây lại được trồng mới”.

- “Sao lại trồng những loại cây ấy và tại sao lại phải trồng vào ban đêm?“ - tôi ngắt lời. “Bác ạ, nếu trồng ban ngày sẽ bị cơ quan chức năng đến ngăn cản và lập biên bản ngay. Hết giờ làm việc, cơ quan nghỉ rồi thì cứ tự do trồng mà chẳng có ai làm phiền cả, đến sáng hôm sau thì mọi chuyện đã xong cả rồi. Nghe hàng xóm kháo nhau: Khi Nhà nước lấy đất mở đường sẽ phải trả tiền đền bù cho dân. Nếu chỉ là cây rau ngắn ngày thì tiền đền bù chả đáng là bao. Nhưng nếu là cây lấy gỗ hoặc cây ăn quả lâu năm thì tiền đền bù sẽ gấp nhiều lần. Đặt bút tính toán: Tiền Nhà nước đền bù cho một cây nhân với số cây trồng trừ đi tiền mua cây giống, vận chuyển… có “lãi” gấp nhiều lần và thế là trồng. Ở nhà quê tự dưng thu được khoản tiền to thế mà cũng chỉ đầu tư chút ít và vất vả mất khoảng tuần lễ, dại gì không làm hả bác. Mà không làm, hàng xóm họ cười cho ấy chứ ạ”. Tôi buột miệng: “Thế là trồng cây “chạy“ hả chú?”. Chú em nói cứ ráo hoảnh: “Vâng bác. Trồng cây “chạy” mà ra được nhiều tiền hơn thì chúng em cứ “chạy” được mãi. Ở quê, kiếm được đồng tiền từ gánh rau quả cà vất vả lắm bác à…”.

Cơm tối xong, tôi giúp chú em xếp cây giống lên xe rồi cùng chú đẩy ra ruộng. Trời tối hẳn, những ánh đèn pin điện trên đầu mỗi người cứ loang loáng đan xiên như những vệt sao băng. Người đào hố, người chuẩn bị cây giống… tạo nên không khí làm việc tất bật, hối hả xen lẫn tiếng nói tiếng cười râm ran cả cánh đồng. Khoảng hơn 10 giờ đêm, chúng tôi trồng được hơn nửa số cây giống đem đi, số còn lại đêm mai trồng nốt là xong. Nhà nhà lũ lượt kéo xe cải tiến ra về, ai cũng hỉ hả chờ đến ngày được nhận một khoản tiền đền bù của Nhà nước cho phong trào trồng cây “chạy” này.

Theo tôi, các cơ quan chức năng nên có giải pháp đồng bộ ngay từ khi xây dựng dự án mở đường giao thông, tuyên truyền sâu rộng trong Nhân dân để ngăn ngừa kịp thời các hành vi tương tự như trên.