Nga liên tục lên án các cuộc không kích của Mỹ giết chết thiếu tướng Iran Qassem Soleimani. Nhưng, công bằng mà nói thì giới chức ở Moscow đang tìm cách tận dùng tình hình hiện tại để củng cố lợi ích của mình.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani ở Tehran hồi tháng 9/2018.

Mối quan hệ giữa Washington và Tehran xấu đi kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột ở Syria, càng thêm tồi tệ sau khi Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân P5+1 năm 2015.

Cùng lúc đó, Nga và Iran trở nên thân thiết hơn thông qua hợp tác quân sự ở Syria. Sự ảnh hưởng ngày càng lớn của Moscow ở Syria cho thấy xung đột giữa Mỹ và Iran có thể sẽ càng làm mạnh thêm vai trò và uy tín của Nga trong khu vực. Ít nhất, Nga cũng có thể “tô vẽ” Mỹ như một kẻ hiếu chiến thất thường, khiến các chủ thể trong khu vực và các đồng minh quốc tế phải đặt câu hỏi về sự hợp tác của Washington.

Nga đã giúp chính quyền Assad duy trì thành công sự kiểm soát ở Syria, dù Mỹ và các đồng minh NATO đòi ông Assad phải từ bỏ quyền lực. Ban đầu, sự ủng hộ của Nga dành cho ông Assad nằm trong nỗ lực làm giảm bớt các lợi ích của Mỹ và mang về cho Nga sự ảnh hưởng ở Trung Đông. Hơn 4 năm sau đó, Putin giành được nhiều chiến thắng trong cuộc xung đột ở Syria, từ việc lôi kéo Thổ Nhĩ Kỳ khỏi các đồng minh NATO đến xây dựng uy tín của Nga như một nước hỗ trợ bên ngoài đáng tin cậy.

Với Mỹ, tất cả đều ngược lại.

Chẳng hạn, các quyết định chính sách đối ngoại được cân nhắc chóng vánh của Mỹ, gần đây nhất là từ bỏ các đối tác người Kurd ở Syria, đã giúp tạo ra khoảng trống quyền lực mà Nga đã nhanh chân lấp đầy.

Các cuộc tấn công nhằm vào thiếu tướng Iran Qassem Soleimani hôm 3/1 - và mọi hành động của chính quyền Trump sau đó - nhiều khả năng càng giúp củng cố vị thế của Nga ở Syria nói riêng và toàn khu vực nói chung. Chính phủ Iraq rất tức giận và tố Mỹ “xâm phạm chủ quyền”. Để đáp trả, Iraq có thể sẽ sớm buộc quân Mỹ phải rời đi. Khoảng trống này càng giúp Moscow linh hoạt hơn trong khu vực.

Ngoài việc tăng cường vị thế của Nga, vụ tấn công giết chết ông Soleimani còn giúp ích cho Nga trong mục tiêu điều khiển một tấm chêm giữa Washington và các đối tác, đồng thời thúc đẩy các quan điểm trên toàn cầu rằng Mỹ là một nước hay thay đổi và hiếu chiến.

Thực tế, Moscow đã thành công trong việc làm suy giảm các mối quan hệ của Mỹ với các đồng minh Trung Đông. Điển hình nhất là Thổ Nhĩ Kỳ. Trong phản ứng sau cái chết của Soleimani, Thổ Nhĩ Kỳ ra thông cáo phản đối “những hành động can thiệp nước ngoài, những vụ ám sát và xung đột giáo phái trong khu vực”.

Moscow còn được lợi nếu cuộc tấn công do ông Trump hạ lệnh gây bất hòa giữa Washington và các đồng minh châu Âu. Washington cũng có thể gây tổn hại cho quan hệ của mình với các đồng minh châu Âu nếu Iran tăng tốc theo đuổi vũ khí hạt nhân.

Nga thường xuyên công khai chỉ trích quyết định của ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận Iran và triển khai chiến dịch “áp lực tối đa” lên Iran. Thực tế, Nga cùng quan điểm với các cường quốc châu Âu như Pháp và Đức, phản đối Mỹ tái áp đặt cấm vận. Nga đã làm việc với hai nước này để giữ cho Iran tiếp tục tuân thủ thỏa thuận. Kết quả là chính quyền Putin có được vị thế lí tưởng để tăng cường các nỗ lực trong khi lên án Mỹ vì đẩy Iran về hướng chế bom hạt nhân.

Tất nhiên, vẫn có bất lợi cho Nga khi hợp tác quá chặt với Iran sẽ phải hứng chịu chỉ trích từ các đối tác khác ở Trung Đông.