Trên nói một đàng, dưới làm một nẻo?

Căn cứ vào Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005 và Luật Giao thông đường bộ năm 2008, ngày 1/9/2011, Thủ tướng Chính phủ kí Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg về việc quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới. Nội dung quyết định nêu rõ, tiêu chuẩn khí thải mức 3, mức 4 và mức 5 là tiêu chuẩn về phép thử và giới hạn chất gây ô nhiễm có trong khí thải tương ứng với mức Euro 3, Euro 4 và Euro 5 được quy định trong quy định kĩ thuật về khí thải xe cơ giới của Uỷ ban Kinh tế châu Âu, của Liên Hợp Quốc hoặc trong Chỉ thị của Liên minh châu Âu áp dụng đối với xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới. Tại Điều 4 của Quyết định số 49/QĐ-TTg cũng quy định rõ: “Lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải” như sau: a/ Tiêu chuẩn khí thải mức 4 từ ngày 1/1/2017; b/ Tiêu chuẩn khí thải mức 5, từ ngày 1/1/2022. Đối với các loại xe mô - tô 2 bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 3 từ ngày 1/1/2017. Quyết định này chỉ áp dụng đối với các loại xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới từ năm 2017 trở đi. Trong nội dung Quyết định số 49/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng không có mục nào bắt buộc các chủ đầu tư hay chủ xe ô tô đang đủ điều kiện chất lượng lưu hành phải buông bỏ để mua sắm ngay xe mới? Chính phủ cho phép tiến hành đổi mới chất lượng vận tải hành khách công cộng theo lộ trình từng bước.

Tiếp đến là Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 8/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt giai đoạn từ 2012-2020. “Tập trung đầu tư phát triển phương tiện xe buýt, bảo đảm số lượng và chất lượng, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng tần suất hoạt động...”. Ngày 5/5/2015, Thủ tướng Chính phủ kí Quyết định số 13/2015/QĐ-TTg quy định về cơ chế chính sách khuyến khích phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt nêu, giao cho UBND cấp tỉnh: “Kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt”.

Ở tỉnh Bến Tre, ngay từ thời điểm từ năm 2005 - 2009, UBND tỉnh ra thông báo mở các tuyến xe buýt, mời gọi người dân tham gia đầu tư kinh doanh vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, nhằm giảm ùn tắc giao thông, đẩy lùi tai nạn giao thông, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Đáp ứng lời mời gọi của UBND tỉnh, đã có hàng trăm hộ gia đình (vốn vay ngân hàng trên 70% và vốn của hộ gia đình) đầu tư từ 1-3 xe buýt đưa vào hoạt động kinh doanh trong các HTX vận tải thuỷ, bộ của 9 huyện, thị trong tỉnh. Gần 120 chiếc xe buýt này đều có niên hạn sử dụng là 20 năm. Đến nay, số xe này vẫn còn niên hạn sử dụng từ 5-13 năm và đã được cơ quan Đăng kiểm của tỉnh cấp phép đủ điều kiện an toàn chất lượng lưu hành. Có những xe mới lăn bánh được 7 năm, niên hạn sử dụng vẫn còn tới 13 năm nữa mới hết hạn. Trong khi đó, hàng chục tuyến xe buýt ở tỉnh Bến Tre có những tuyến quá ế ẩm, vắng khách vì thưa dân như tuyến số 2, xe chỉ lăn bánh 20 ngày/ tháng. Vấn đề đáng quan tâm là trong tất cả nội dung các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và các Thông tư của Bộ Giao thông Vận tải đều không có điều, khoản, mục nào bắt buộc các nhà đầu tư hay các chủ phương tiện phải đột ngột huỷ bỏ xe khách đang mới để mua xe khác mới hơn. Nội dung các văn bản trên, chủ yếu là hướng dẫn và quy định cải tiến từng bước nâng cao chất lượng phương tiện vận tải hành khách công cộng ngày một tốt hơn, để đáp ứng nhu cầu đi lại của Nhân dân trên cơ sở phù hợp với mức độ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. (Còn nữa)