Hoán đổi đất và khởi kiện

Lô đất rộng 200m2, tại số 59 Lý Nam Đế, phường 8, TP Đà Lạt có nguồn gốc do Trường Đại học Đà Lạt phân cho ông Nguyễn Văn Sơn (65 tuổi), giảng viên của trường vào năm 1991. Theo ông Sơn, do thấy bà Nguyễn Thị Mùi (chị gái ông Sơn) không muốn ở gần anh em gây xích mích, nên ông thỏa thuận với bà: Ông sẽ nhận phần đất bà Mùi được thừa kế từ cha mẹ, tại địa chỉ 9/10 đường Quang Trung (Đà Lạt). Đổi lại, bà Mùi hưởng 1/2 lô đất ở nói trên của ông. Thực hiện sự thỏa thuận này, năm 1993 bà Mùi cất 1 căn nhà trên nửa lô đất, đương nhiên giấy phép xây dựng vẫn đứng tên ông Sơn, rồi cho thuê.

Ngôi nhà bị đơn Mùi cất cho thuê đang bỏ không

Năm 2015, ông Sơn, bà Mùi cùng nhau đi làm thủ tục hoán đổi đất. Tuy nhiên, do bà Mùi đổi ý nên “hai bên thống nhất không trao đổi đất nữa. Ông Sơn trả lại giá trị căn nhà cho bà Mùi. Giá cả 2 bên tự thỏa thuận”(trích biên bản hòa giải thành của UBND phường 8, ngày 28/8/2015). Mặc dù vậy, 2 bên vẫn không tìm được tiếng nói chung (ông Sơn chỉ trả 400 triệu đồng, trong khi bà Mùi đòi 1,5 tỉ), do đó ông Sơn khởi kiện ra Tòa!

Giấy cho nhà “sáng tác”, án văn bị viết thêm?

Từ cuối 2018 đến tháng 5/2022, trải qua 4 phiên xử với kết quả đối nghịch nhau. Cụ thể, sau khi thụ lí, 2 cấp tòa tỉnh Lâm Đồng đều tuyên ông Sơn thắng kiện: Bị đơn phải trả đất và nhận lại giá trị nhà đã xây (gần 283 triệu đồng, theo chứng thư thẩm định - án sơ thẩm. Và 400 triệu đồng - án phúc thẩm, theo sự tự nguyện của nguyên đơn). Hai bản án này sau đó bị hủy, do không đưa các con bà Mùi tham gia tố tụng... nên phải xử lại từ đầu. Kết cuộc, bản án sơ và phúc thẩm lần 2 tuyên ngược lại 2 bản án sơ, phúc thẩm lần trước (bác yêu cầu đòi đất của ông Sơn, bà Mùi được sử dụng 1/2 lô đất).

Đơn tố cáo

“Thế là gia đình tôi mất hết. Mất 1 nửa lô đất tại 59, Lý Nam Đế đã đành còn mất luôn cả phần thừa kế tại nhà cha mẹ, mà bà Mùi đã đồng ý hoán đổi” - ông Sơn chua chát nói!

Theo ông Sơn, 2 phiên xử đầu khách quan, công bằng và đúng luật. Bởi, việc thỏa thuận trao đổi đất là có thật. Chẳng những thể hiện bằng biên bản họp gia đình ngày 25/8/2015 mà chính bà Mùi cũng nhiều lần thừa nhận tại các phiên hòa giải và cả tại tòa. Vậy mà, sau đó bà “lật”, nói ông Sơn cho bà 1/2 diện tích, không có chuyện hoán đổi đất. Bằng chứng bà Mùi đưa ra là “Giấy xác nhận cho nhà” ngày 22/8/1995, với nội dung: “Tôi (ông Sơn) đã xây dựng nhà ở trên lô đất” và “nay tôi muốn cho chị tôi đứng tên sở hữu”... Mặc dù nội dung trên giấy chỉ cho nhà, không cho đất, song kết quả giám định: Chữ kí trên giấy không phải của ông Sơn!

Như thế, “bị đơn đã làm giấy cho nhà giả thì liệu có “trung thực và thiện chí trong thực hiện cam kết trao đổi đất” như bản án sơ thẩm lần 2 nhận định hay không?” - ông Sơn nêu câu hỏi. Chưa hết, theo luật sư bào chữa cho ông Sơn, bản án sơ thẩm lần 2 cũng như bản án sơ, phúc thẩm lần 1 đều khẳng định có sự hoán đổi đất, do đó án văn ghi “cần công nhận hợp đồng chuyển đổi đất” giữa 2 bên vào năm 1992. Thế nhưng, dẫu nhận định đúng sự thật, án sơ thẩm lần 2 vẫn tuyên ngược 2 bản án trước!

Ông Sơn nói: “Tuy nhiên, điều “kì lạ” đã diễn ra: “Khi tuyên án tại phiên tòa phúc thẩm lần 2, thẩm phán Nguyễn Thành Tâm dõng dạc: “Có cơ sở khẳng định giữa ông Sơn, bà Mùi có xác lập việc hoán đổi đất cho nhau... Đây được xem là sự tự thỏa thuận của các bên nên cần ghi nhận theo Bộ luật Dân sự” và “căn cứ theo Khoản 1, Điều 308 Bộ luật Tố tụng Dân sự không chấp nhận kháng cáo (yêu cầu hủy phần nhận định “có sự trao đổi đất”) của bị đơn, giữ nguyên bản án sơ thẩm”. Song, khi tôi nhận bản án in thì thấy được sửa thành “căn cứ Khoản 2, Bộ luật Tố tụng Dân sự chấp nhận kháng cáo của bị đơn về việc không hoán đổi đất”!

Có thể thấy, từ “bản án tuyên miệng” tại Tòa và bản án in phát hành sau đó đã khác nhau 180 độ, từ có thành không, làm thay đổi bản chất vụ án. Hơn thế, không chỉ sửa án mà thẩm phán Tâm còn thêm thắt án. Đó là, bản án in ghi: “Bởi lẽ theo chứng thư thẩm định giá 2018, Công ty Thẩm định giá trị căn nhà là 283 triệu đồng (PV làm tròn), do đó việc bà Mùi yêu cầu bồi thường số tiền 1,5 tỉ đồng là bao gồm cả giá trị quyền sử dụng đất mà ông Sơn đã cho từ 1992”(!). Hãy khoan nói về sự suy diễn khiên cưỡng này, chỉ cần biết đoạn nhận định chủ quan trên không có khi ông Tâm tuyên tại Tòa án đã là điều khó có thể chấp nhận.

Đã làm đơn tố cáo!

“Hành vi của thẩm phán Tâm là trái với Điều 2 Luật Tổ chức Tòa án, đi ngược lại bộ quy tắc ứng xử của thẩm phán cũng như việc cố ý sửa chữa bản án đã vi phạm nghiêm trọng Khoản 1, Điều 268 Bộ luật Tố tụng Dân sự” - ông Sơn bức xúc và cho biết thêm: “Hiện tôi đã có đơn tố cáo ông Tâm về việc cố tình ra bản án trái luật, tiếp tay cho bị đơn tước đoạt đất của gia đình tôi. Tôi gửi kèm đơn băng ghi âm, ghi hình đầy đủ diễn biến phiên toà để làm bằng chứng”!

Theo luật sư bào chữa cho ông Sơn: Việc tuyên cho bị đơn được quyền sử dụng 1/2 lô đất còn vi phạm điều kiện tách thửa của UBND TP Đà Lạt. Theo đó, khu vực này quy hoạch là nhà biệt lập với chiều dài mặt tiền lô đất không được dưới 10m, trong khi lô đất Tòa tuyên cho bà Mùi chỉ ngang 6,4m. Điều nữa, Quyết định cấp đất (không thu tiền) số 99, ngày 26/12/1992 của chính quyền Đà Lạt cũng ghi: “Cho ông (Sơn) sử dụng, không được mua bán, sang nhượng, đổi chác dưới bất kì hình thức nào, nếu vi phạm sẽ bị thu hồi vô điều kiện”. Có thể thấy, việc hoán đổi năm 1992 đã vô hiệu ngay khi giao dịch, v.v...