Ngày 2/7, ĐHĐ LHQ đã thông qua dự thảo nghị quyết do Trung Quốc đề xuất và được hơn 140 quốc gia đồng bảo trợ, kêu gọi đẩy mạnh hợp tác quốc tế và các hành động thực tiễn nhằm hỗ trợ các nước, đặc biệt là những nước đang phát triển, nâng cao năng lực AI, tính đại diện và tiếng nói trong quản trị AI toàn cầu. Hồi tháng 3 vừa qua, ĐHĐ LHQ đã thông qua nghị quyết đầu tiên mang tính bước ngoặt về việc thúc đẩy các hệ thống AI "an toàn, bảo mật và đáng tin cậy" để mang lại lợi ích là sự phát triển bền vững cho tất cả mọi người.

Theo Pricewaterhouse Coopers (PwC), một trong bốn công ty kiểm toán lớn nhất thế giới hiện nay (Big 4), AI có thể giúp tăng thêm 15.700 tỉ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030 với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng thêm 14%. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI, vấn đề đạo đức và xã hội liên quan tới lĩnh vực này dần trở thành tâm điểm chú ý. Các chuyên gia cho rằng, việc ứng dụng rộng rãi AI mang lại nhiều cơ hội cũng như thách thức ở khía cạnh đạo đức và xã hội.

Toàn cảnh một phiên họp của Đại hội đồng LHQ tại New York, Mỹ.

Thứ nhất là khía cạnh đạo đức: Hệ thống AI thường đưa ra quyết định dựa trên lượng lớn dữ liệu và thuật toán. Tuy nhiên, dữ liệu này có thể bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị. Thứ hai là vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu: Với việc ứng dụng rộng rãi hệ thống AI, một lượng lớn dữ liệu cá nhân được thu thập và phân tích. Việc sử dụng sai mục đích dữ liệu có thể dẫn đến xâm phạm quyền riêng tư của người dùng và các vấn đề về bảo mật thông tin. Để giải quyết vấn đề này, cần xây dựng luật và quy định bảo vệ dữ liệu nghiêm ngặt. Thứ ba là cấu trúc xã hội và tác động việc làm: Sự phát triển của AI có thể thay đổi mô hình làm việc truyền thống, khiến một số công việc bị thay thế bằng tự động hóa. Điều này sẽ có tác động sâu sắc đến cấu trúc xã hội và thị trường việc làm… Thứ tư là nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức: Trong quá trình phát triển AI, việc hình thành các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức rõ ràng là đặc biệt quan trọng. Những nguyên tắc này phải bao gồm tính minh bạch của việc xử lí dữ liệu, khả năng giải thích của việc ra quyết định bằng thuật toán cũng như sự rõ ràng về quyền và trách nhiệm để bảo đảm tính hợp pháp, công bằng và khả năng kiểm soát của hệ thống AI.

Trong bối cảnh này, Hội nghị Trí tuệ nhân tạo thế giới (WAIC) thường niên và Hội nghị cấp cao về quản trị AI toàn cầu diễn ra tại Thượng Hải từ ngày 4 - 6/7 là sự kiện quan trọng, cung cấp nền tảng để thảo luận về những tiến bộ mới nhất trong nghiên cứu AI, khám phá ứng dụng AI trong các ngành khác nhau và tranh luận về tác động đạo đức và xã hội của AI. Chủ đề của WAIC 2024 là "Quản trị AI vì lợi ích chung và cho tất cả mọi người".

Trung Quốc là một trong những quốc gia đi đầu về AI. Thống kê cho thấy, năm 2023 quy mô ngành công nghiệp cốt lõi AI của Trung Quốc đạt 578,4 tỉ NDT, với tốc độ tăng trưởng 13,9%. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là những rủi ro mà AI gây ra, buộc nhà chức trách phải quan tâm tới vấn đề quản lí và giám sát để bảo đảm thúc đẩy AI phát triển lành mạnh, bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích cộng đồng.

Chỉ trên cơ sở thiết lập khuôn khổ và chuẩn mực đạo đức hợp lí, AI mới có thể mang lại lợi ích tốt hơn cho xã hội loài người và đạt được các mục tiêu phát triển chung của khoa học công nghệ và nhân loại. Và khi AI đã, đang và sẽ tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực, một "phản ứng toàn cầu" trong quản trị AI càng trở nên cấp bách. Chính việc cùng hợp tác quản trị AI sẽ giúp tạo dựng niềm tin vào AI, bảo đảm AI đem lại lợi ích chung cho tất cả mọi người.