Theo quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/NQ-UBTVQH-13 ngày 25/5/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XIII, cấp huyện (huyện, thị xã, quận) miền núi, vùng cao phải có diện tích tự nhiên 850 km2 trở lên, dân số 80.000 người trở lên; các nơi khác là 450 km2 trở lên và dân số 120.000 người trở lên. Đối với đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã (xã, thị trấn, phường) thì miền núi, vùng cao phải có diện tích tự nhiên 50 km2 trở lên, dân số 5.000 người trở lên.
Các nơi khác phải có diện tích tự nhiên 30 km2 trở lên và dân số 8.000 người trở lên, v.v… thì năm 2019 có 13 ĐVHC cấp huyện và gần 600 ĐVHC cấp xã phải được sắp xếp.
 |
| Trung tâm Hành chính công giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin |
Thực hiện Nghị quyết của Đảng và Quốc hội, trong năm 2919 các địa phương phải tiến hành để giảm đầu mối cấp cơ sở chuẩn bị cho việc tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Theo đó, có 45/63 tỉnh, thành phố đã triển khai sắp xếp được 8/13 ĐVHC cấp huyện (từ 713 xuống còn 705 ĐVHC) và giảm 563 ĐVHC cấp xã so với năm 2016 (từ 11.162 ĐVHC xuống còn 10.599 ĐVHC). Như vậy, theo Nghị quyết số 18 của Trung ương yêu cầu: “Đến năm 2021 cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối bên trong của từng đơn vị theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, giảm cấp phó…” đã đạt kết quả bước đầu. Đối với cấp huyện một số tỉnh đã làm xong: Cao Bằng 3 huyện, các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Hòa Bình mỗi tỉnh 1 huyện, TP Hồ Chí Minh sáp nhập quận 2, quận Thủ Đức thành TP Thủ Đức trực thuộc TP Hồ Chí Minh. Đối với ĐVHC cấp xã các tỉnh giảm nhiều như Hòa Bình (59 xã), Cao Bằng (38 xã), Phú Thọ (52 xã), Hà Tĩnh (46 xã), Thanh Hóa (76 xã), v.v…
Kết quả bước đầu này không những tinh giản đầu mối mà còn giảm mạnh biên chế và giảm chi ngân sách. Ở cấp huyện, cấp xã giảm được 270.000 cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; riêng cấp huyện giảm được 40.000 người, cấp xã giảm 148.000 cán bộ, công chức, viên chức và 7.000 người lao động hoạt động không chuyên nghiệp, chuyên trách ở thôn, bản, tổ đân phố, v.v… Sau khi sắp xếp cấp huyện, cấp xã ở các tỉnh, thành phố đã giảm chi ngân sách được 14.000 tỉ đồng, hằng năm giảm 0,85% tỉ trọng chi thường xuyên (tương đương 10.000 tỉ đồng).
Vấn đề còn lại là sau khi sắp xếp, sáp nhập ĐVHC cấp huyện, cấp xã cần giải quyết chính sách cho 9.496 người dôi dư, trong đó có 6.893 người hoạt động không chuyên trách cấp xã sẽ do HĐND tỉnh giải quyết. Mặt khác, ở các nơi đang thừa nhiều trụ sở, nhất là cấp xã mà trước đó đầu tư nhiều tỉ đồng để xây dựng mới, nâng cấp trụ sở nhằm đạt chuẩn nông thôn mới nay hàng trăm trụ sở bị bỏ hoang, không thanh lí, đấu thầu được trong khi nhiều xã còn nợ công hàng tỉ đồng.
