Khi sông Luồng đổi màu

Sa Ná (thuộc xã Na Mèo, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa) nằm cạnh con suối Son đổ ra sông Luồng. Bao năm nay, suối Son và sông Luồng vẫn hiền hòa chảy chậm rãi, là người bạn thân tình của người dân nơi đây. Vậy mà khi nước lũ tràn về con sông đổi màu, màu xanh trong thay bằng màu nâu bùn của lũ dữ hung hãn, như muốn sẵn sàng cuốn tất thảy về xuôi.

Lũ đổ về nhanh, cuốn theo bạt ngàn cây rừng cổ thụ từ thượng nguồn về con suối Son như một cơn lốc ập đến bất ngờ khiến người dân bản Sa Ná không kịp trở tay. Nhiều người bị mất tích trong trận lũ cuốn hiện vẫn chưa liên lạc được. Bản Sa Ná bỗng nhiên bao trùm một màu ảm đạm.

Phạm Bá Huy kể lại giây phút đu bám trên ngọn cây giữa dòng nước lũ

Ngồi trên bờ sông Luồng đoạn đã bị sụt lở, ông Phạm Văn Tiệu, Chủ tịch UBND xã Na Mèo đang đợi để hỗ trợ những chuyến mô tô nước chuyển lương thực, thuốc men, vật dụng cần thiết vào bản cho bà con, ông xót xa: 5 giờ sáng ngày 3/8, cả bản Sa Ná choàng thức khi lũ đổ về trên suối Son, rồi trận lũ rút khá nhanh nên bà con tưởng như mọi chuyện đã trở nên yên bình. Nhưng tới khoảng 7 giờ 30 phút sáng cùng ngày nước lũ lại ào về lần nữa nhanh như một cơn lốc. Cả khu dân cư có 30 ngôi nhà thì hơn 20 ngôi, cùng 17 người tại bản Sa Ná bị dòng nước lũ cuốn trôi; 5 người may mắn được cứu sống, còn lại 12 người hiện vẫn đang mất tích.

Khi có tin cảnh báo lũ về, bà con đã di chuyển đến nhà văn hóa thôn, vì đây là nơi cao nhất trong bản để tránh lũ. Nhưng do nước lũ quét quá mạnh nên cuốn phăng cả nhà văn hóa. Mất người, mất của, chỉ trong thoáng chốc bản Sa Ná như bị xóa sạch. Trường hợp anh Hà Văn Vân (29 tuổi), cùng lúc đã mất đi 6 người than gồm: Bố mẹ, chị gái, vợ và hai đứa con nhỏ đã trôi theo dòng nước lũ đến ngày 4/8 vẫn chưa tìm thấy ai.

Sau cơn lũ bản Sa Ná bị phá hủy tan tành

Tìm gặp nạn nhân Lương Văn Chon, 67 tuổi trú tại bản Sa Ná hiện đang điều trị tại Bệnh viện đa khoa huyện Quan Sơn, khuôn mặt khô gầy, hốc hác, cơ thể chằng chịt các vết bầm dập, trong tiếng nấc nghẹn ngào ông cho biết: “Gần 70 năm tuổi đời tôi chưa bao giờ chứng kiến trận lũ quét tàn khốc như thế này, con suối Son từ xưa rất hiền hòa mà sao nay nổi giận khủng khiếp quá, chỉ một cơn bão nhỏ thôi đã đem lũ từ thượng nguồn về nhấn chìm cả bản làng, thật quá xót xa”. Rồi ông lại sụt sùi: “Gia đình tôi bị cuốn trôi mất hai căn nhà, xe máy, máy sát, máy nghiền, hai máy cắt cỏ, lúa gạo... vậy là toàn bộ tài sản đã đi theo dòng nước lũ, gần 70 tuổi rồi, giờ trở về bản thì tôi cũng không biết bắt đầu cuộc sống từ đâu”.

Hãi hùng giây phút bị kẹt trên cây giữa dòng nước lũ

Câu chuyện ông Lương Văn Chon, may mắn bám trụ được vào bụi cây dại giữa dòng lũ trên sông Luồng gần 10 giờ rồi và may mắn được anh Phạm Bá Huy (trú tại xã Sơn Điện) cứu sống, nhưng anh Huy lại bị mắc kẹt cũng trên ngọn cây ấy được nhắc đến nhiều trong những ngày mưa lũ càn quét bản nghèo vừa qua. Và câu chuyện ấy còn sẽ được mọi người nhắc đến như một niềm tự hào của người dân bản. Bởi tình người trong lũ giữ, trong ranh giới mong manh của sự sống còn.

Ông Chon nhớ lại: “Lũ ập tới nhanh quá, tôi đang chuyển các bao lúa lên chỗ cao hơn thì nước ào đổ, ngập ngang thắt lưng, rồi ngập lên tới cổ. Lúc này, vợ tôi đứng gần đó nhảy lên được lên nóc nhà tắm. Còn dòng nước lũ phóng với tốc độ phi mã kèm theo cây rừng đã càn nát nhà cửa rồi đẩy tôi ra phía dòng sông Luồng”. Vật lộn giữa dòng nước với tấm đệm, sau đó ông Chon bám được vào một cây gỗ lớn đang bị nước lũ đẩy rất nhanh. Nước xô mạnh, cây gỗ này càn ngang mấy bụi luồng giữa gò sỏi giữa lòng sông, ông nhanh tay bám được vào bụi cây này. Một cây gỗ khác tiếp tục lao tới càn qua, một lần nữa ông trượt theo và may mắn bám được cái cây khác cũng nằm trên gò sỏi này. Ông Chon bám trụ gốc cây này dù nước vẫn ào ào ập tới cho đến khoảng 3 giờ chiều, khi anh Phạm Bá Huy tới cứu. “Trời cứ vậy đổ mưa tầm tã, lúc ấy tôi gần như kiệt sức. Nếu chậm chút nữa chắc tôi mất mạng rồi”, ông Chon thảng thốt nhớ lại.

Huy là người thuộc xã Sơn Điện, lên Na Mèo làm việc trong một xưởng sản xuất đũa, đóng gần khu vực ông Chon gặp nạn. Khi thấy tính mạng ông Chon “ngàn cân treo sợi tóc”, Huy xung phong mang theo áo phao, can nhựa và dây cáp buộc vào người rồi phóng vào dòng lũ dữ tiếp cận vị trí ông Chon đang đứng. Gặp được nhau trên gò sỏi bé nhỏ giữa dòng nước lũ, 2 người đã bật khóc. Phải mất gần 2 giờ đồng hồ Huy mới gỡ được dây cáp và can nhựa ra để buộc vào người ông Chon. Lúc này cả 2 đã kiệt sức. Nhưng thật trớ trêu khi ông Chon được Huy cứu an toàn thì chính Huy đã phải thế chỗ, anh tiếp tục bị mắc kẹt tại bụi cây này vì dây cáp trên người Huy bị tụt. “Trong lúc hoàn cảnh nguy nan như vậy nhưng cháu Huy vẫn động viên tôi rằng, Bác hãy yên tâm vào bờ trước đi, đừng lo cho cháu”, ông Chon ngậm ngùi.

“Do mưa lớn, nước lũ mỗi lúc một dâng cao, hơn thế trời lại sắp tối nên sau 2 giờ đồng hồ phải đu bám trên bụi cây không còn cách nào khác, tôi đành cầm theo can nhựa, nhảy xuống dòng lũ, bơi hướng về phía bờ tả dòng sông Luồng. Mất khoảng 5 phút, tiếp cận được bờ trong tình trạng rã rời tới mức kiệt sức. Mọi người bên bờ sông này gần như nín thở vì quá lo lắng”, Huy kể lại.

Chúng tôi rời Na Mèo về xuôi, khi trời đã tối hẳn. Mỗi lần gặp đoạn đường bị sạt lở, ta luy gãy đứt lại thêm một lần như cứa sâu thêm vào nỗi ám ảnh khi chứng kiến cảnh hoang tàn ở Sa Ná. Đoàn có 7 người, khuôn mặt ai cũng trầm tư trĩu nặng khi nghĩ về tương lai của những hộ dân tái nghèo miền biên viễn, lòng lại quặn lên chẳng khác nào quê mình bị lũ.