Có thể kể đến các công trình to lớn như Vạn Lí Trường Thành của Trung Quốc, Tháp Eiffel của Pháp, các Kim Tự Tháp của Ai Cập, Hải Đăng Alexandria của Hy Lạp… Những công trình quy mô kể trên thực sự là những kiệt tác để lại dấu ấn văn hóa cho nhân loại.

Ngày nay, khi khoa học công nghệ đã bước sang kỉ nguyên số, con người đã quan tâm tới chất lượng, hiệu quả hơn là quy mô. Nếu cần quy mô hoành tráng thì phải tương xứng với hiệu quả mang lại, nếu không nó chỉ đơn thuần là sự lãng phí. Quy mô lớn đôi khi còn gây nên hậu quả không mong muốn, chẳng hạn như con tàu container Ever Given làm tắc nghẽn kênh đào Suez vừa qua.

Có lẽ vì thế mà càng về sau trong lịch sử phát triển càng ít thấy những công trình hoành tráng như trong quá khứ.

Quy mô và hiệu quả

Nước ta đã một thời hào hứng phấn đấu hướng tới sự to lớn, coi đó là sức mạnh. Nhiều tỉnh, huyện được sáp nhập từ 2 hoặc 3 đơn vị cũ thành những tỉnh lớn, huyện lớn. Nhưng chỉ một thời gian ngắn ta đã nhận ra “tấm áo rộng” không tương thích với tư duy, trình độ quản lí nên dù “to” vẫn không “khỏe”, cuối cùng lại phải tách, gây lãng phí tài sản trong khi đất nước đang vô cùng khó khăn…

Có một thời người ta thi nhau làm những sản phẩm ẩm thực khủng như bánh dầy, bánh chưng… người sau cố phá kỉ lục của người trước. Có lần chiếc bánh chưng hàng tấn đã phải bỏ đi vì sau khi cung tiến, trưng bày thì đã bốc mùi.

Mới đây với mục đích để “khẳng định vị trí và giá trị của hạt gạo ST25”, tại Siêu thị Vinmart Thăng Long, người ta đã tổ chức chương trình “Nồi cơm lớn nhất Việt Nam nấu từ gạo ST25” với 100 kg gạo.

Thật lạ, gạo ST25 của kĩ sư Hồ Quang Cua đã khẳng định vị thế ngon nhất thế giới năm 2019 rồi, sao cần có nồi cơn khủng để “khẳng định” lại?

Đặc điểm của các loại lương thực, thực phẩm là khi chế biến (nấu nướng) với lượng nhỏ bao giờ cũng có chất lượng, thơm ngon hơn khi chế biến lượng lớn. Gạo ST25 nếu nấu bằng nồi cơm nhỏ cho số ít người trong một gia đình ăn sẽ ngon hơn nấu cho cả trăm người. Rất có thể nồi cơm khủng từ gạo ST25 trên đã làm cho uy tín loại gạo hàng đầu thế giới này bị giảm sút đối với những ai được thưởng thức.

Nhiều thứ lâu nay làm với quy mô hoành tráng để ghi dấu ấn thực ra là sự háo danh của một số cán bộ lãnh đạo, được cổ súy bởi người tham mưu có động cơ riêng. Sau trào lưu xây tượng đài lắng dịu thì nay lại đang nổi lên “phong trào” đề xuất xây dựng sân bay tại nhiều tỉnh thành. Người ta như cố bằng được để xây sân bay chứ không nghĩ đến hiệu quả sẽ thế nào. Nếu được chấp nhận, rất có thể danh mục hàng chục sân bay đang thua lỗ sẽ được nối dài, cùng với đó là sự lãng phí lớn nguồn lực quốc gia.