Khuôn khổ Windsor cắt giảm các thủ tục trong trao đổi thương mại giữa Vương quốc Anh và Bắc Ireland, giảm vai trò của Tòa án Công lí châu Âu (ECJ) và luật pháp EU ở Bắc Ireland, đồng thời cho phép cơ quan lập pháp Bắc Ireland có tiếng nói đối với các quy định mới của EU.

Khuôn khổ Windsor thiết lập làn xanh tại các cảng biển Ireland dành cho hàng hóa đến từ Vương quốc Anh lưu hành ở Bắc Ireland mà không chịu bất kì hạn chế thương mại nào, trong khi làn đỏ sẽ dành cho hàng hóa tiếp tục vào Ireland và thị trường EU. Hàng hóa như thuốc men, thực vật, xúc xích, bưu kiện và thú cưng cũng được vận chuyển dễ dàng giữa Vương quốc Anh và Bắc Ireland, xóa bỏ “biên giới ở Biển Ireland”.

Thủ tướng Anh Rishi Sunak (trái) và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tại cuộc họp báo chung ở London ngày 27-2-2023

Theo thỏa thuận mới, mặc dù ECJ vẫn giữ quyền quyết định cuối cùng về các vấn đề thị trường chung ở Bắc Ireland, vai trò của tòa án này bị giới hạn, và Anh chứ không phải EU, sẽ nắm quyền kiểm soát thuế giá trị gia tăng và trợ cấp nhà nước trong khu vực. Đặc biệt, thỏa thuận cho phép nghị viện vùng Bắc Ireland áp dụng cơ chế "phanh khẩn cấp" đối với những thay đổi trong các quy định về hàng hóa của EU có "tác động đáng kể và lâu dài", nếu có yêu cầu từ 30 thành viên của ít nhất hai chính đảng tại cơ quan lập pháp. Điều này có nghĩa Chính phủ Anh sẽ có quyền phủ quyết việc áp dụng một số luật của EU tại Bắc Ireland, một động lực để đảng Hợp nhất dân chủ (DUP) tham gia trở lại chính quyền chia sẻ quyền lực tại khu vực.

Kể từ khi Anh rời EU năm 2020, các quy định thương mại đặc biệt dành cho Bắc Ireland theo Nghị định thư Bắc Ireland, một phần quan trọng của thỏa thuận hậu Brexit giữa Anh và EU, đã gây nên tranh chấp và chia rẽ sâu sắc. Thỏa thuận mới với EU mang lại những lợi ích kinh tế hữu hình cho nước Anh, đây cũng là ưu tiên rõ ràng đối với Thủ tướng Sunak vốn đang chật vật giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt trước khi cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào cuối năm 2024.

Khuôn khổ Windsor không đơn thuần chỉ là văn bản quy định thương mại hậu Brexit ở Bắc Ireland, mà mang ý nghĩa lớn hơn nhiều. Có thể nói đây là thời điểm để thiết lập lại quan hệ Anh-EU. Cả hai bên đều nhìn thấy những lợi ích thực sự trong việc chấm dứt mối hiềm khích đã làm xấu đi quan hệ kể từ cuộc trưng cầu ý dân về Brexit năm 2016…

Với thỏa thuận mới, Thủ tướng Sunak dường như đạt được nhiều hơn những gì mà đảng Bảo thủ cầm quyền mong đợi, cho thấy ông bước đầu tạo dựng được lòng tin ở Brussels. Đạt được thỏa thuận với EU góp phần nâng cao vị thế của Thủ tướng Sunak trong nước, đồng thời thay đổi quan điểm rằng chính phủ của ông không có khả năng thực hiện những cải cách cần thiết hoặc lâu dài.

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định vẫn còn hai thử thách lớn chờ đợi thỏa thuận của ông Sunak. Mặc dù chưa rõ Khuôn khổ Windsor có được DUP chấp nhận hay không, các nhà phân tích cho rằng, ông Sunak đã đúng khi đánh giá việc thúc đẩy thỏa thuận sẽ mang lại những lợi ích lớn cho Vương quốc Anh. Trong chuyến công du Belfast ngày 28/2, nhằm giới thiệu thỏa thuận mới tới các doanh nghiệp Bắc Ireland, Thủ tướng Sunak cho biết, thỏa thuận sẽ khơi thông đầu tư ở khu vực, đưa ra tín hiệu chính phủ sẽ thúc đẩy Khuôn khổ Windsor ngay cả khi bị DUP từ chối, nhấn mạnh thỏa thuận không phục vụ một chính đảng, mà vì lợi ích tốt nhất cho người dân, cộng đồng và doanh nghiệp ở khu vực.